I bob. Tashqi iqtisodiy faoliyati milliy bankining qisqacha tavsifi

2.2 Iqtisodiy masalaning axborot va dasturiy ta’minoti, algoritmi
Algoritm bu – operatsiyalar ketma-ketligi bо‘lib, bu ketma-ketlikning bajarilishi natijacida macalaning ma’lum bir yechimi hocil bо‘ladi. Demak, algoritm tuzish macala qо‘yish acocida tanlangan hicoblash metodini mashina bajaradigan arifmetik va logik operatsiyalar acocida bajarishdir. Macalani yechish uchun acociy hicoblanadigan moliyaviy-iqticodiy kо‘rcatkichlar formulalari “Macalani matematik bayoni”da beriladi.
Macalaning matematik bayni 5-jadvalda keltirilgan.
5-jadval

Masalaning matematik bayon etilishi.

№	Kо‘rsatkichlarning nomi	Xisoblash formulasi	Shartli belgilar
1	2	3	4
1	Qiska muddatli majburyatlar summasi	Sk=KZ+KK+AP+P+ZB+ZT+ZS+Za +PK+ Sum5+DZ+DK	Sk - qiska muddatli majburyatlar summasi
2	Pul vositalari	DS=DS+VS+DSk	DS - pul vositalari
3	Yengil amalga oshiriladigan talablar	Lt=KV+RP+AP+RB+RPs+RD+RA+ R+U+RDb	RP – xodimlar bilan xisob-kitoblar
4	Yengil amalga oshiriladigan zaxiralar	Lz=Sum1+GP+TP	Lm-qisqa muddatli majburiyatlar
5	Qо‘yilish koeffitsiyenti	K1=(Ds+Lt)/Sk	Ds-daromaddan olinadigan soliqlar
6	Balansning qoplash koeffitsiyenti	Qk=(Ds+Lt+Lz)/Sk	Ds-daromaddan olinadigan soliqlar
7	Avtonomlik koeffitsiyenti	Ak=(Sum5/Sum6)*100	Sk- Kiska muddatli majburyatlar summasi
8	Bank mablag‘lari likvidligi koeffitsiyenti	Lk = (Pm + Ext)/ Qmm	Pm-pul mablag‘lari Ext-yengil hal etiladigan talablar Qmm-qisqa muddatli majburiyatlar
9	О‘z aylanma mablag‘larining mavjudligi	U amm = Umm - Uma	Umm- о‘z mablag‘lari manbasi Uma-uzoq muddatli aktivlar
10	Aylanma mablag‘larning aylanish koeffitsiyenti	Ak = S/ O’q	S-sotilgan maxsulot xajmi O’q-aylanma mablag‘larning urtacha xronologik qoldig‘i
11	Aylanma mablag‘larning kun xisobida aylanishi	A = O’q* K/S	K-tahlil etilayotgan davrdagi kunlar soni S-sotilgan maxsulot xajmi
12	Foydaninig о‘sish sur’atlari	Tpr=((CP1/CP2)*100)-100	CP1 - 1-hisobot sanasiga sof foyda, SR2-о‘tgan yilning mos davri uchun sof foyda

1

Sk=KZ+KK+AP+P+ZB+ZT+ZS+Za+PK+Sum5+DZ+DK

DS=DS+VS+DSk

Lt=Sum1+GP+TP

K1=(Ds+Lt)/Sk

Qk=(Ds+Lt+Lz)/Sk

Ak=(Sum5/Sum6)*100

Ak=(Sum5/Sum6)*100

Lk = (Pm + Ext)/ Qmm

U amm = Umm - Uma

Ak = S/ O’q

A = O’q* K/S

Tpr=((CP1/CP2)*100)-100

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

2-rasm. Masala algoritmi blok-sxemasi

Internet-banking - bu Sizga o‘z xisob rakamingizni Internet orkali boshkarib borishga imkon beradigan xizmatdir.
Internet-banking texnologiyasi bilan to‘laqonli ishlash uchun Sizga Internet tizimiga ulangan va Microsoft Internet Explorer brauzeri bor kompyuterga ega bo‘lish kifoya.

3-rasm. e-Banking tizimi internet sahifasi³

Internet-banking kuyidagilarga imkon yaratadi:

• 
  Bankga barcha turdagi moliyaviy xujjatlarni jo‘natish.
  
• 
  Istalgan davr uchun barcha xisob varakalar bo‘yicha ko‘chirmalar va xujjatlar olish.
  
• 
  Bankda to‘lov xujjatlarini kayta ishlashning barcha boskichlarini real vakt rejimida kuzatib borish.
  
• 
  Xatolar xakida tezkor ma’lumotlar olish.
  
• 
  Bitta interfeysda turli banklardagi xisob varakalari bilan ishlash.
  
• 
  Kirayotgan va chikayotgan to‘lov xujjatlarini ko‘rib va pechatlab borish.
  

Internet-banking afzalliklari:

• 
  Foydalanishning osonligi
  
• 
  Internet orkali o‘z xisob rakamingizni boshkarish uchun aloxida o‘ziga xos bilim yoki kobiliyatga ega bo‘lishingiz shart emas.
  

• 
  Mijoz va bank o‘rtasidagi xisob-kitoblar real vakt rejimida amalga oshiriladi. Siz bankda to‘lov xujjatlarini kayta ishlash boskichlarini kompyuteringiz ekrani orkali kuzatib borasiz.
  
• 
  Sizning manzilingizga kelgan to‘lovlar xakidagi axborotlar ularning bankga kelishiga karab bir kunda bir necha marotaba yangilanib boriladi.
  

• 
  Internet-bankingga ulanish juda soddadir (Buning fakat bizning bankda xisob rakamingiz bo‘lishi va "Internet-banking" xamda elektron rakamli sertifikat tizimida xizmat ko‘rsatish shartnomasi imzolangan bo‘lishi kerak.
  
• 
  To‘lov xabarnomalarini rasmiylashtirishda xatoga yo‘l ko‘yish mumkinligi xakida xavotirlanmaslik. Tizim xujjatlarni to‘g‘ri to‘ldirilishini tubdan nazorat kilib, xatolarni ko‘rsatib boradi. Xato to‘ldirilgan xujjatni jo‘natgan xolatingizda xam Siz uni zudlik bilan to‘xtatishingiz mumkin va unda xisob rakami bo‘yicha operatsiya amalga oshirilmaydi.
  

O’zbekiston mustaqillikka erishganidan boshlab ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanib, xalqaro integrasiga qo’shilmoqda. Jami timizning turli sohalarida rivojlanish ketayotganligi uchun axborotlar almashuvi masalasi tug’ildi.
Insoniyat ishlab chiqarish jarayonida tartibsiz mexanik operasiyalardan tartibli boshqaruv operasiyalari tomon jadal xarakatlanmoqda. Elektron ofislar har xil axborotlashtirish vositalari bilan ta'minlangan. Insonning ish joyi o’zgarmoqda.
Axborot texnologisi va uning apparat dasturiy ta'minotining rivojlanishi, ofisda ish o’rinlarining evolusion va informasion toyinishiga sharoit yaratadi.
Korxona tomonidan yo’qotilgan axborot - bu natija va boshqaruvning yoqotilganidir. Shuning uchun axborot tizimlari qurilishida qoyiladigan strategik maqsad, korxona erisha oladigan oqimlarining barchasini jamlashga sharoit yaratish, ofisda avtomatlashgan ish joyini integrasi qilishga kerak bo’lgan axborot oqimlari: nutq, tasvir, matn, ma'lumotlarni olishdir.
Ko’plab rivojlangan mamlakatlar tajribasi hozirgi dinamik rivojlanayotgan dunyoda axborot-kommunikatsiya texnologiyalari iqtisodiy rivojlanishining lokomotivi ekanligini, mamlakatga investitsiyalar jalb etilishiga, yangi ish o’rinlari tashkil etilishiga, ilg’or texnologiyalar ishlab chiqarishga va boshkaruvga tatbik etilishiga, axborot ayirboshlashda, chikimlar kiskartirilishiga bozor qatnashchilari urtasida bitishuvlar sodir etilishiga ko’maklashishini ko’rsatadi.
4 - rasm Bankda kommunikatsiya jarayoni⁴
Kommunikatsi jarayonida kuniga hamma qatnashadi, ammo uning samaradorligi hammada har - xil bo’ladi. Insonlar o’zaro muloq’otda bo’lar ekan, ularning vazifalarini hal etishga harakat qilishadi. Korxonada kommunikatsiya jarayoni 9-rasmda misol qilib ko’rsatilgan.9-Rasmda korxonadagi kommunikatsion jarayon ko’rsatilgan. Bunda, mijoz so’rovi internet tarmog’i orqali serverga yo’naltiriladi, unda rahbar so’rovni ishchi uni islab chiqib yana rahbarga qaytaradi, rahbar esa serverga, server esa mijozga qaytaradi.Bu jarayon dasturlar orqali bajariladi va dasturlar ish uslubga qarab ishlatiladi.
“Web server” bir qancha kompyuterlar bir tarmoqqa birlashtirib ularning o’zaro aloqa almashishga ko’maklashadi. Web serverda (kompyuterda) bir qancha tashkilot yoki korxonalarning Web saytlari (uzellari) Web sahifalari joylashishi ham mumkin. Web server tushunchasini 2 xil ma'noda ishlatish mumkin:

1.