И. Кенжаев пул муомаласи кредит ва молия

 
Кредит 4 хил вазифани адо этади. 
 
Биринчидан, пулга тенглаштирилган тўлов воситаларини (масалан 
вексел, чек сиртификат ва х.к) эзага чиқариб, уларни хўжалиик обаротига жалб 
қилади. 
Иккинчидан, у бўш пул маблағларини ҳаракатдаги, ишдаги капиталга 
айлантириб пулни топади деган коидани амалга оширади. 
Учинчидан, қарз бериш орқали пул маблағларини турли тармоқлар 
ўртасида қайта тақсимлаш билан ишлаб чиқариш ресурсларининг кучиб 
туришини таъминлаш. 
Туртинчиадн, қарз бериш, қарзни ундириш воситалари орқали иқтисодий 
усишни рагбатлантриш. 
Кредит ва ундан фойдаланиш натижасида турли натижаларга эришилади. 
Бу натижалар салбий ёки ижобий бўлиши мумкин. 
Ижобий натижалар деганда кредитдан самарали фойдаланиш натижасида 
қулга киритилган ютўқлар тушунилади. Масалан Андижонни Асака шахрида 
асосан банк кредити хисобидан курилган янги автомобил заводи 
республиканинг енгил автомобилларга бўлган эхтиежини маълум даражада 
кондириса ва жаҳон бозорида муносиб урин эғалласа бу кредитнинг ижобий 
ютуги (роли) хисобланади. 
Кредитни салбий роли асосан қуйидаги икки холатда намоен бўлади. 
1. Кредит х/х га турли йўллар билан асоссиз равишда кўп берилса ва оқибатда 
пул массаси кўпайиб, миллий пул кадрсизоланса. 
2. Агар олинган ҳалқаро кредитлардан смарали фойдаланилмаса ва мамлакат 
узининг бошқа даромад манбалари масалан олтинни сотиш хисобидан 
кредитни қайтарса. 
 
Кредитнингбошқа иқтисодий категориялари билан ўзаро алоқаси. 
Кредитнингбошқа иқтисодий категория сифатида бошқа иқтисодий 
категориялар, жумладан, пул, молия, бахо, хўжалик хисоби билан узвий 
алоқада бўлади. Бунга асосий сабаблар:
Биринчидан, бу категориялар умумий асосга эгадир, яъни қийматнинг 
ҳаракати билан боғлиқдир. Шунинг учун бу категориялар қиймат 
категориялари деб ҳам юритилади. 

---

- 47 - 
Иккинчдан, бу қиймат категорияларининг ўзаро боғлиқлигига сабаб, улар 
ҳаракат қиладиган токрор ишлаб чиқариш жараёнинг ягоналигидир. Чунки 
ишлаб чиқариш, тақсимот, айрибошлаш ва истъмол жараёнини бир-бири билан 
боғлиқдир, шунинг учун бу босқичларга хос бўлган иқтисодий категориялар 
ҳам умумий боғлиқликка эга бўлади. 
Учунчидан, бу иқтисодий категориялар ягона иқтисодий асосга эгадир, 
яъни улар бозор муносабатлари доирасида амал қиладилар ва бозор 
иқтисодиёти қонунларига буйсунадилар. 
Шу билан бирга билан иқтисодий категориялар мазмунан бир-биридан 
фарқ қилиб, турли иқтисодий муносабатларни ифодалайди.