I. Kirish II. Asosiy qism Galen preparatlari

2.Preparatlarning paydo boʻlish tarixi
Qadim zamoniarda odamlar shifobaxsh vosita sifatida asosan o'simlik va tabiiy mineral moddalardan foydalanishgan. O'sha davrlarda dorivor moddalar to‘g‘risidagi maiumotlar avloddan- avlodga, qabiladan-qabilaga faqat og'zaki tarqalgan.Davlatlar o'rtasida savdo-sotiq va boshqa munosabatiar okr- natilgandan so‘ng, ana shu davlatlarda dorivor moddalarning turi ko'paya bordi. Yozuv paydo bo‘lgandan keyin dori turlari to'g'risidagi maiumotlar yozma ravishda tarqala boshladi.Hozirgacha saqlanib qolgan dorilar haqidagi qadimgi zamon m aium otlari asosan yunon adabiyotlarida uchraydi. Yunonlar o‘ziarida yetishtirilgan dorivor o‘simliklardan tashqari Misr. Eron va boshqa Osiyo mamlakatlaridan keltirilgan dorivor mahsulot- lardan ham foydalanishgan.Gippokrat (eramizdan avvalgi 460—377-yillar) bemorlami par- hez ovqatlar bilan davolagan.
Aristotel va shogirdi Teofrastlar (eramizdan to'rt asr old- in) ko'pgina dori turlarini tavsiflash bilan birga ulaming foydali xususivatlarini ham ko4rsatib o'tishgan.0 ‘z davrining atoqli tabibi Dioskoridning (eramizning I asrida yashagan) „Materia medica" nomli mashhur kitobi XVI asrgacha Yevropa shifokorlari uchun qoilanm a boiib keldi.Ko‘hna Rimda Galen (eramizning 130-yillarida tugilgan) far- matsiya va tibbiyot sohasida bir qancha kitoblar yozgan. Galen kitoblarida 304 ta dorivor o‘simlik. 80 ta hayvon a'zolaridan tay­ yorlangan (tarkibida ta'sir etuvchi moddalar boigan) dori turlari bilan bemorlami davolashni birinchi boiib taklif etdi. Bu dori­ lar hozirgi kunda ham Galen preparatlari*4nomi bilan vuritiladi. Galenning tibbiyot va farmatsiya sohasida yozgan asarlari XIX asr­ katta ahamiyatga ega b o iib keldi.

3.Tayyor dori preparatlari
Dori vositalari Sogʻliqni saqlash vazirligi tomonidan qoʻllanishi ruхsat etilgan dori moddalaridan (substansiyalardan) tayyorlanadi.
Hujjat bilan quyidagilarni tayyorlash хususiyatlari belgilangan:
steril sharoitlarda dori vositalari: in’yeksion va infuzion; yangi tugʻilgan chaqaloqlar va 1 yoshga toʻlmagan bolalarni davolash uchun moʻljallangan; antibiotiklar va b. 
suyuq dori vositalari: suspenziyalar, tomiziladigan vositalar va b. 
surtma dorilar;
qattiq (kukun shaklidagi) dori vositalari;
tibbiy buyumlar.
Dori vositalari Sogʻliqni saqlash vazirligi tomonidan qoʻllanishi ruхsat etilgan dori moddalaridan (substansiyalardan) tayyorlanadi.
Hujjat bilan quyidagilarni tayyorlash хususiyatlari belgilangan:
steril sharoitlarda dori vositalari: in’yeksion va infuzion; yangi tugʻilgan chaqaloqlar va 1 yoshga toʻlmagan bolalarni davolash uchun moʻljallangan; antibiotiklar va b. 
suyuq dori vositalari: suspenziyalar, tomiziladigan vositalar va b. 
surtma dorilar;
qattiq (kukun shaklidagi) dori vositalari;
tibbiy buyumlar.
Doriхonalar tayyorlaydigan dori vositalarining sifat nazoratini ichki doriхona nazorati sohasida tegishli professional bilimga ega boʻlgan farmatsevt amalga oshiradi. 
Kimyoviy nazorat oʻtkazish uchun doriхonada barcha zarur uskunalar, asboblar va reaktivlar mavjud boʻlgan maхsus ish joyi jihozlangan boʻlishi kerak. Dori vositalari tayyorlanishi toʻgʻrisidagi barcha yozuvlar maхsus jurnalga qayd etiladi. U yozma yoki elektron shaklda yuritiladi.
Tayyorlangan dori vositalari sotish oldidan ham nazoratdan oʻtkaziladi, uning davomida quyidagilarga muvofiqligi tekshiriladi:
dori vositasining oʻrami – uning tarkibiga kiruvchi dori moddalari fizikaviy-kimyoviy хossalariga; 
retsept, talabnomalar rekvizitlari – oʻramda koʻrsatilgan ma’lumotlarga; 
dori vositasini rasmiylashtirish – belgilangan talablarga (Dori vositalari хavfsizligi toʻgʻrisidagi umumiy teхnik reglamentga muvofiq).
Bundan tashqari, dorilar uchun faqat yuqori sifatli materiallarni ishlatish, ishchi sharoitlari va mahsulotlarni saqlash va transport qilish jarayonlarida xavfsizlik qurilmalaridan foydalanish va dorilar uchun muvaffaqiyatli sertifikatsiya va monitoring jarayonlarini amalga oshirish, Galen dorilari uchun sifatni yaxshilashda muhim rol o'ynaydi.
Boshqa bir salbiy ta'sirning kamaytirish usuli, yani xatoliklar va dorilar ishlab chiqarishida xatolar yuzaga kelganda ularni tekshirish va xatoliklarini aniqlashdir. Bu, dorilarni sifatli ko'rsatishda juda muhim rol o'ynaydi va xatolarini aniqlash va bartaraf qilish yordamida, dorilarning sifatini oshirish va o'ziga ishonchli va xavfsiz bo'lishini ta'minlashda yordam beradi.
Bularning barchasi birga, Galen dorilarining sifatini yaxshilash uchun zarur bo'lgan usullar va jarayonlar. Bularning amalga oshirilishi, dorilarni ishlab chiqarish va xavfsizligini ta'minlashda katta o'rin o'ynaydi va bu, nihoyat, oddiy mijozlar uchun juda muhim bo'lgan dorilar sifatini oshirishga yordam beradi.
Bundan tashqari, dorilar ishlab chiqarish jarayonida, dorilar tuzilishi va ishlab chiqarishining barcha jarayonlari kengaytirilishi va yangilashiga ham e'tibor berish kerak. Bu, texnologik jarayonlar, ta'minot, monitoring va sertifikatsiyalash jarayonlarini o'z ichiga oladi. Bu jarayonlar, dorilar uchun xavfsizligi va sifatini ta'minlashda juda muhimdir.
Qobiliyatli xodimlar ishga kiritilishi ham zarurdir, chunki dorilar ishlab chiqarishining har bir bosqichida yuqori sifatli kasbiy kadrlar kerak. Bu kasbiy kadrlar, dorilar uchun materiallarni saqlash va mahsulotlarni transport qilish jarayonlarini nazorat qilish va qurilish jarayonlarini bajarishda xavfsizlik qurilmalaridan foydalanish kabi muhim vazifalarni bajarishlari kerak.
Barcha usullar va jarayonlarni amalga oshirish, Galen dorilarining sifatini oshirishga yordam beradi va mijozlarga sifatli va xavfsiz dorilar taklif etishda muhim rol o'ynaydi.

Xulosa
Xulosa qilib aytganda, Galen dori ishlab chiqarishni zararli ta'sir qiladigan bir nechta asosiy faktorlar mavjud, shu jumladan, qimmatli omadli materiallar sifati yomon, mos tashqi vositalar va infratuzilma yo'qotilishi, shuningdek, xodimlar yeterlikli o'qitilmaganligi. Bu faktorlar yomon sifatli yoki iflos holatdagi dori ishlab chiqarishga olib kelishi mumkin, bu esa kasallarga ko'p zarar yetkazadi.
Ushbu zararli ta'sirlarni oldini olish uchun, omadli materiallar uchun qat'iy sifat nazoratini, vositalarning mustahkamlash va kalibrlashini va xodimlar uchun doimiy ta'lim va o'qitishni o'tkazish kabi chora-tadbirlarni amalga oshirish juda muhimdir. Qo'shimcha ravishda, Galen dorilarining saqlanish va qayta ishlash usullari ham o'z-o'zini ifloslashtirish va kechiktirishni oldini olish uchun muhimdir.
Xulosa qilib aytganda, yuqori sifatli Galen dorilarining ishlab chiqarilishi yaxshi vositalar, vositalar va xodimlar tayyorlashni o'z ichiga oladigan keng jihatli yondashuvni talab qiladi. Ushbu chora-tadbirlarni amalga oshirish orqali, dori ishlab chiqaruvchilari kasallarga xavfsiz va samarali dorilar taqdim etishni ta'minlaydi, shuningdek, ularga yuqori sifat va samarali tajribaga ega dorilar taqdim etishga imkon beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Boltayeva K.Sh., Iskandarova G.T., Sanoat gigiyenasi, Darslik.Toshkent. 2019y.
2. Болтаева К.Ш., Искандарова Ш.Т., Промышленная гигиена. Учебник. Ташкент. 2019 г.
3. Ergashev A., Yulchieva M., Ahmedov O’., Abzalov A., Ekologiya, Darslik. Toshkent. 2019y.
4. Нуралиева Х.О., Кодирова Д.Э., Файзуллаева З.Р., Гигиена, Учебное пособие. Ташкент. 2019 г.
5. Nuraliyeva X.O., Qodirova D.E., Fayzullayeva Z.R., Gigiyena, O’quv qo’llanma. Toshkent. 2018y