I. kirish psixodiagnostik testlarda standartlashtirish tushunchasi

Ishonchlilikni baholashning turli usullari mavjud:

--- RETEST USULI – sinovdan o’tayotganlarning ajratib olinganlarni huddi o’sha test bilan bir hil sharoyitda ma’lum vaqtdan keyin takroran testdan o’kazish tushinaladi. Vaqt oralig’I yoshga ( masalan yosh bolalarda o’zgarishlar 1 oy ichida sodir bo’lishi mumkin ) shuningdek sinovdan o’tayotgan shaxslarning hayotida sodir bo’layotgan turli hil hodisalar bilan bog’liq.

ORALIQ ( INTERVALL ) RETEST testi:

Bu tushincha turli vaqtlar oralig’ida olingan ikkita testning olingan natijalar o’rtasidagi korrelyatsiya koefsenti ishonchlilik indeksi sifatida qabul qilinadi. Olingan yuqori korrelyatsiya sinovdan o’tayotganlarni bu kabi masalalarda tayyorlanganligining natijasi bo’lishi mumkin. Past korrelyatsiya sinovdan o’tayo tga shaxslarda sodir bo’lgan o’zgarish natijasi bo’lishi mumkin yoki testning ishonchsiz ekanidan dalolat berishi mumkin. Bu usulda sinovdan o’tayotganlarni minimal vaqt oralig’ida huddi o’sha sharoyitlarda testning parallel shakli orqali takroriy testdan o’tkazish tushuniladi.

“A” test interval A’ test.

Testing ikkita parallel shakllari asosida o’tkazilgan testlar natijalari o’rtasidagi korrelyatsiya koefsenti ishonchlilik indeksi sifatida qabul qilingan. Korrelyatsiya koefsentining yuqoriligi va ikkita sinov o’rtasidagi intervallning kattaligi testning yuqori ishonchliligidan dalolat beradi. Testlar o’rtasidagi oraliqda sinovdan o’tayotganlar bilan sodir bo’lgan hodisalar, ular tomonidan hissiyotlarga berilish, aldovlar testing ishonchlilik darajasiga sezilarli ta’sir ko’rsatmaydi ( huddi RETEST usulidagi kabi ).

XULOSA

Yuqorida keltirilgan fikrlarimdan asoslash maqsadida shuni takidlashim joizki psixodiagnostik testlarni avvalo maqsadini aniqlash, test uchun topshiqlarni umumlashtirish, testni sinab ko’rishgacha bo’lgan topshiriqlari va ularni qayta ko’tib chiqish, qabul qilish ulardan so’ng test shkalalarini shakllantirish, pilotaj testlashtirish va keying bosqich sifatida testlarni standartlashtirish, me’yoriy ko’rsatkichlarini aniqlashtirish va ulardagi validlashtirishni ta’minlash, madaniy muhitga mos validlashtirish kerakligi undan keyin esa testlarni amliyotga tadbiq etish uchun e’lon qilish so’ngi bosqichda esa testlarni vaqti vaqti bilan qayta ko’rib qichish va taxrirlash har tomonlama o’z ifodasini topadi.

Standartlashtirish ko’rib turganimizdek turli bosqichlarni o’z ichiga oladi buni yuqoridagi fikrim ham isbotlamoqda. Psixologik testlar o’zining qadr qimmatini anshu tamoyillar bilan ajralib turadi. Yana shuni aytish o’rinliki Respublikamizda testlarni mahalliy muhit uchun moslashtirish bugungi kungacha davom etmoqda. Har bir metodika va testlarni yaratilishi uni muhit uchun modifikatsiya qilish sanab o’tgan talablar asosida bo’ladi albatta. Biz Respublikamizda psixologik metodikalarning tadbiq etilishi va ularning psixilogik amaliyotida qo’llanishi, psixodiagnostik maqsadlarda testlarning o’rni borasidagi tarixiy manbalarga murojat qilishimiz anchagina samarali ma’lumotlarni keltirib chiqardi.

Psixologik testlarni qo’llash va yaratishning o’zi bilan yuqori natijalarga erishib bo’lmaydi, ammo ularning xarakteristikasi, ularning tadqiqotlarda qo’llanilishi aniq rejalar zarurligi va bu boradagi jahon psixologiyasi tajribalariga tayanib ish ko’rish lozim bo’ladi.

Standartlashtirish ham jahon miqyosi talablariga mos ravishda ishlab chiqilgan nazriya va konsepsiyalarga asoslangan holda bo’ladi. Bu holatlar psixodiagnostikaning psixometrika sohasidagi yangi g’oyalarni yaratilishiga imkoniyatlarni keltirib chiqaradi.

Fikrimning so’ngida psixodiagnostika sohalari oldida hali ulkan muammolar va ularning yechimi turganligini ham takidlamoqchiman. Mening bu izlanishlarim kelajakda ana shunday muammolarni yechimni topilishiga xizmat qiladi deb o’ylayman.