I. Кириш. Трансген ўсимликлар ҳақида маълумот II. Асосий қисм

Бт генлари зараркунанда ҳашоротларга қарши токсин модда ишлаб чиқаради. Бт генлардан фойдаланилган ерларнинг ўсимликлар 18% ни ташкил этади.

• Бт генлари зараркунанда ҳашоротларга қарши токсин модда ишлаб чиқаради. Бт генлардан фойдаланилган ерларнинг ўсимликлар 18% ни ташкил этади.

В. Кузнецов- трансген соя ёки оқсилларга бой трансген соя кўпгина истеъмолбоп маҳсулотларда бундан фойдаланилади.Булар асосан колбаса махсулотларига қўшилади ва гўшт маҳсулотларини тан нарҳини арзонроқ бўлишига хизмит қилади.

• В. Кузнецов- трансген соя ёки оқсилларга бой трансген соя кўпгина истеъмолбоп маҳсулотларда бундан фойдаланилади.Булар асосан колбаса махсулотларига қўшилади ва гўшт маҳсулотларини тан нарҳини арзонроқ бўлишига хизмит қилади.
• Рапс асосан йоғ олишда ишлатилади. Бундан ташқари 2004-йилдан бошлаб кўпгина мамлакатларда:Аргентина рапси ёки польский рапси, ғўза, маккажўхори, қовун, папая, картошка, гуруч, қизилча, тамаки, памидор. Бундан ташқари техник ўсимликларга ҳам ГМО ўсимликларни экишга рухсат берилган. Лион ва декоротив ўсимликлар ҳам олинган. Трансген ҳамма ўсимликларда ҳам бўлавермайди, асосан 2-паллали ўсимликларда. Сабаби, ҳар бир ўсимликнинг ўзини механизми бор.
• Бир паллали ўсимликлардан: буғдой, арпа, пиёзда; икки паллалилардан: картошка, карамда, редискада, рапс. Икки паллалилардан бир паллалиларни фарқи, трансген секин ва қийин ишлашида.Сабаби аниқланмаган.

 

 

Трансген ўсимликлар экилган давлатлар

• Россия федератсиясида маданийлаштирилган трансген ўсимликларни экиш тақиқланган. Лекин 2007-йил 30-ноябрда Россия федератсиясида 12 та трансген ўсимликларни озиқ-овқатда ишлатишга рухсат берилган, булар: 6 та маккажўхори нави, 4 та картошка нави, биттадан қизил лавлаги нави ва 1 та гуруч навига руҳсат берилган. Россия федератсиясига кириб келаётган маҳсулотларнинг таркибида 1% дан ошмаслиги керак. (Лебедов В, 2007-год “Наука и жизнь”)
• ГМО ўсмиликларни Европада озиқ-овкат маҳсулотларида 0,9 % дан ошмаслиги керак, экишга руҳсат берилган. Агарда трансген ўсимликларни экологик нуқтаи назардан қарайдиган бўлсак улар агросистемани бузилишидан далолат беради.

• Трансген ўсимликларнинг 85% и улардан бир қисми пестицидларга чидамли, қолгани эса инсектицидларга чидамли. Буларнинг натижасида ҳашоротларнинг кичик популятсияси йўқолиши ҳафи остида турмоқда.
• Трансген ўсимликлар экилган майдони атрофида айнан шу ўсимлик турининг ёввойи формаларига чангланиш орқали ўтади. Масалан, Америкада ишлаб чиқарилган ГМО маккажўхорининг вирусли промтри 35 S гени ёввойи турдаги маккажўхорида аниқланган. Натижада ёввойи турдаги ўсимлик формалари бузилишига олиб келади. (Quist D., Chapela.I. Transgenic DNA. Intogressed into Traditional Maize Landraces in Oaxaca, mexico// Nature 414,6863, November 29, 2001);
• Асаларилар ўсимликларни чангланишида ва нектар йиғишда иштирок этади. АҚШ ва Озарбайжоннинг бир нечта вилоятларида маккажўхори ва картошка экилган майдонларда асалариларнинг оммавий қирилишига сабаб бўлган. Навларга чидамлиликни оширувчи генни киритиш натижасида нафақат зарар етказиш, ҳашоротларнинг нобуд бўлмасдан бошқа турдаги ҳайвонларга ҳам ўз таъсирини кўрсатмоқда. Масалан, ўсимлик бити ҳашороти билан озиқланувчи ҳайвон ГМО картошка ичида яшаётган пайтида пуштсиз бўлиб қолган. Масалан, хонқизи қўнғизи ( СМ.Аргерная Россия: Научно-производственный журнал-М.: Фолиум-2005, №1)