I ma’ruza: Kompyuter kommunikasiyalari: kommunikasion kanal va aloqa prosessori

Подключить tanlaymiz.
Оchilgan so‘rоv оynasida Да ni bоsamiz. Bunda biz ulangan printеr drayvеrlari avtоmatik 
tarzda kompyuterimizga o‘rnatiladi. Shuning bilan kompyuterimiz Lokal tarmоq 
printеridan ulandi endi tayyorlagan ma`lumоtlarimizni kompyuterimizdan turib ushbu 
printеrda chоp qila оlamiz.
Kompyuterga haqiqatda ham printеr o‘rnatilganligini tеkshirish uchun yana
Пуск Принтьеры и факсы ga kiramiz. 192.168.59.30 IP dagi CanonLBP2900 
printеriga ulanganlik yorlig‘i хоsil bo‘ldi.

---

24 
Kompyuterimizda ushbu printеrda ma`lumоtlarni chоp etish uchun ma`lumоtni chоp 
etishga bеrayotganda ushbu printеrni tanlash kifоya.
Internet va intranet ularning farqi nimada?  
Axborot texnologiyalari asrining о‗ziga xosligi kompyuter tarmoqlarining rivoji 
bilan belgilanadi. Bunda nafaqat global mitsyosdagi, balki turli yо‗nalishda faoliyat olib 
boruvchi kichik kompyuter tarmoqlari ham munosib о‗rin tutadi. Aslida axborotning 
qimmatbaho tovarga aylaiishida uning aylanma harakatini ta‘ minlayotgan tarmoqlarning 
о‗rni katta. ―Odminblog.ru‖ elektron manzilida keltirilishicha, kompyuter tarmoqlarining 
ikki turi bor. Birinchisi, har kuni eshitaverib, quloqlarimizga о‗rnashib qolgan Internet 
bо‗lsa, ikkinchisi biror kompaniya miqyosida foydalaniluvchi Intranetdir. Quyida biz shu 
ikki tarmoqni solishti rib, farqli va о‗xshash jihatlarini aniqlashtiramiz. О‗ylaymizki, 
ushbu ma‘lumoplar informatika saboqlarini qiziqarli о‗tishda asqotadi.
Intranet - arpanetga qaytishmi?  
Tarmoqlarning har ikkalasi kompyuter guruhlari yoki shaxsiy kompyuterlar 
о‗rtasidagi resurs va axborotlarni almashishga imkon beradi. Ilk tarmoq ARPANETdagi 
dasturiy tо‗plam va apparat ta‘minoti takomillashgan shaklda global tarmoq yaratilishiga 
imkon berdi. Biz bilgan Internet bu yagona standart asosida faoliyat kо‗rsatuvchi jahon 
global kompyuter tarmog‗idir. Unga ulangan barcha kompyuterlarning о‗zaro ma‘lumot 
almashishi uchun imkoniyat yaratib beriladi. Kompyuter orqali Internetning har bir mijozi 
boshqa shahar yoki mamlakatga axborot uzatishi mumkin. Masalan, uyda о‗tirib xorijdagi 
biror nufuzli kutubxona katalogini kо‗rib chiqish, internet banking xizmati orqali turli 
tо‗lov va hisob - kitob ishlarini amalga oshirish, on-layn konferensiyalarda ishtirok etish 
va hatto kasalliklarga tashhis quyilishini ta‘minlash mumkinligi endilikda hech kimni 
hayratlantirmay quydi.
Bir necha yuz millionlab kompyuterlarni yagona axborotlashgan muhitga biriktirish 
imkonini yaratib berayotgan XX asrning buyuk kashfiyotining yana bir kichikroq shakli 
mavjud bо‗lib, u Intranet deb ataladi. Yukorida bejiz global tarmoqning paydo bо‗lishi 
tarixidan sо‗z ochmadik. Qiziqarli jihati, ARPANET bir soha doirasida axborot 
almashishga xizmat qilgan bо‗lsa, Intranet ham ana shunday kichik doirani о‗zida qamrab 
oladi. Ammo Intranetning imkoniyatlari kengligi sabab uni ARPANETra solishtirib 
bо‗lmaydi.
Intranet (yoki intratarmoq)
shaxsiy kompyuterlarni yoki ma‘lum mikdordagi 
kompyuter tarmoqlarini birlashtiruvchi xususiy tarmoqdir. ―Vikipedia‖ elektron qomusida 
ta‘riflanishicha, Intranet firma yoki korxonaning ichki alohida xususiy tarmog‗idir. YA‘ni, 
Intranet kichik shakldagi internetdir. Intranet rasmiy jihatdan korporativ maqsadga internet 
kanallaridan foydalanishni о‗zida mujassam etadi. Mazkur atama tashkilotning ichki veb 
sayti ma‘nosini anglatadi, deyiladi ba‘zi manbalarda. Umumlashtirib aytsak, Intranet, bu 
— internet texnologiyasi, dasturiy ta‘minoti va protokollari asosida tashkil etilgan xamda 
ma‘ lumotlar bazasi va elektron ma‘lumotlar bilan jamoaviy ravishda ishlash imkonini 
beruvchi korxona yoki konsern miqyosida yagona axborotlashgan muhitni tashkil etuvchi 
kompyuter tarmog‗idir. Undan bor-yо‗g‗i bir kompaniya, zarur bо‗lgan hollarda esa 
uning bir necha hamkorlari foydalanishi mumkin. Intranetda axborotlarning berilishi 
Internet protokollari orkali amalga oshiriladi, masalan, HTTP va kompaniya axborotlari 
uzatadigan boshqa protokollar kiritilishi mumkin. Bunday tarmoqlar kompaniya ichidagi 
kommunikatsiyani ta‘minlaydi. Ayni kunda ixtisoslashgan intratarmoqlar muvaffaqiyatli 
biznesning zarur shartlaridan biri hisoblanadi. Shuningdek, ―internetchalar‖ katga 
hajmdagi axborotlarning uzatilishida tezkorlikka erishishga ham xizmat qiladi.

---

25 
Intranet atamasi ilk bor 1995 yil 24 aprelda nashr etilgan «Digital News & Review» 
jurnalidagi Stiven Lotonning «Intranets fuel growth of Internet access tools» maqolasida 
keltirilgan. Aclida esa Internetning alohida versiyasi intranet veb - saytlar shaklida 
19901991 yillardayoq tashkilotlarda qо‗llanilgan edi.