I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq

KОNSTITUTSIYAVIY HUQUQ
40
41
tushunchalar ichida xalq suvereniteti birlamchi hisoblanadi. 
Milliy suverenitetga har doim millatga doir xususiyat sifatida 
yondashib bo‘lmaydi, buni ko‘p millatlarning teng huquqiyligi 
nuqtayi nazaridan tushunish kerak. Davlat suvereniteti - 
davlatning emas, balki davlat hokimiyatining ustuvorligi va 
mustaqilligidir. “Davlat” va uning “hokimiyati” turli tushuncha 
va kategoriya hisoblanadi.
Davlat suvereniteti. Davlat suvereniteti mamlakat 
ichkarisida va tashqarisidagi davlatning faoliyati yordamida 
amalga oshiriladi. Davlat suverenitetining ushbu ikki jihati, 
ya’ni: birinchidan, davlat hokimiyatining mamlakat ichida 
ustuvorligi, ikkinchidan, boshqa davlatlaming suveren 
huquqlari va umume’tirof etilgan xalqaro huquq tamoyillari va 
me’yorlariga rioya qilgan holda tashqi aloqalarda mustaqilligi 
- yaxlit va ajralmasdir.
Dаvlаt suvеrеnitеti Insоn huquqlаri Umumjаhоn 
dеklаrаtsiyasining хаlqаrо tizimi ustunidа qоlmоqdа. 
Shuningdеk, insоn huquqlаr хаlqаrо shаrtnоmаlаrdаn ko‘rа 
dеmоkrаtik dаvlаtlаr kоnstitutsiyalаridа yaхshirоq himоya 
qilingаn
6
.
Davlat suvereniteti kengaytirilishi ham, kamaytirilishi 
ham mumkin emas, chunki unga nisbatan bevosita sanoq, 
mezonlarini umuman qo‘llab bo‘lmaydi. Davlat suvereniteti 
davlatning suveren huquqi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin emas, 
biroq shu bilan birga, aynan suveren huquqlarning to‘liqligi 
bilan ta’minlanadi.
Xalq suvereniteti. Xalq suvereniteti xalqning o‘z hokimiyatini 
o‘zi mustaqil, tegishli Konstitutsiyaviy mexanizmlari 
vositasida o‘z manfaatlari yo‘lida amalga oshirishini anglatadi. 
Xalq ijtimoiy hayotning barcha jabhalarida hokimiyatning 
to‘la sohibi sifatida maydonga chiqadi va u hokimiyatni 
6 Michael Ignatieff, Human Rights: The Midlife Crisis, N.Y. REv. oF BooKs, May 20, 
1999, at 62.
bir davlat xalqaro munosabatlarning boshqa ishtirokchilari 
suverenitetini, ya’ni ularning o‘z an’analari doirasida boshqa 
davlatlarning har qanday aralashuvidan xoli ravishda qonun 
chiqarish, ijro etish va sud hokimiyatini amalga oshirish, 
shuningdek, o‘z tashqi siyosatini mustaqil yuritish huquqini 
hurmat qilishga majburdir.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga muvofiq, 
O‘zbekiston Respublikasi dеmokratik davlatdir. Davlatning 
demokratikligi, avvalo, uning xalqparvarligini ta’minlanishida, 
davlat hokimiyatining qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud 
hokimiyatiga bo‘linishida, mafkuraviy va siyosiy hurfikrlilikda, 
fuqarolarning mahalliy o‘zini o‘zi boshqarishida o‘z aksini 
topadi. Binobarin, O‘zbekistonda davlat hokimiyatining 
manbayi xalqdir. Bu davlatning xalqchilligini, demokratikligini 
anglatadi.