I think I have made a mistake in my dictation, o`ylashimcha, men diktantda xatoga yo`l qo`ydim

Qo`shma gapning kategoriyalari va grammatik ma`nosi haqida.

Grammatika sohasidagi mutaxassislarning fikricha qo`shma gapga sintaksis kategoriyalar xos bo`lib, ammo bu kategoriyalar aniq bir ta`rifga ega emaslar.

Oddiy gap bilan qo`shma gaplarni bir birida taqqoslab o`rganilganda ummumiylik va farq namoyon bo`ladi. Bir asosli struktura qo`shma gap uchun asos emas. Ikki asosli struktura yani ega va kesimning mavjudligi gaplardagi predikativ kategoriyalarning gramatikaning ifodasidir. Steblin Kalinisniy M. M. pridikativ ko`rsatkichi kesim mavjud gaplarni “predikativ gaplar” deb ataydi va ularga “nopredikativ” ya`ni kesimning shakillari ham, mazmuni ham mavjud gaplarni qarshi qo`yadi: shunday qilib tarkibida kesim bor yo`qligiga ko`ra gaplar predikativ va nopredikativ sifatida ikkiga ajratiladi. Ammo shuni unitmaslik kerakki predikativ brikma yani ega vakesim doim ham gap tuzavermaydi. Ular gaplarning ma`lum turiga predikativ gaplarga xos bo`lib predikativ gaplarning sintaksik katigoriyasi hisoblanadi agar shu turdagi oddiy gap bitta predikativ birikmaga ega bo`lsa , qo`shma gap o`z tarkibida ikki va undan ortiq predikativ brikmalarga ega bo`lishi mumkin. Bu xolat polipredikativlik deb ataladi. Shunday qilib tilshunoslar tomonidan asosiy sintaksik kategoriya hisoblangan predikativlikning ummumiy kategoriyasi ikki bir biriga bog`liq ma`noda monopredikativlik va polipredikativlik ma`nolarida o`rganiladi . bu kategoriyalar o`rtasidagi farq birgina qaraganda xuddi son jihatdan kelib chiqqan ko`rinsada ostida predikativlikning sintaksik kategoriyasi o`zining ikki o`zaro bog`liq ma`nolarida sonning morfologik kategoriyalarida ham taqqosiy harakterga ega.

2. 
   Gapning belgilari va ahmmiyatlari haqida.
   

Tarkibidagi predikativ birikmalar soniga ko`ra bir biriga qarama-qarshi qoyish. Gaplarning umumiy gramatik mazmuniga ko`ra predikativligi ya`ni bir biriga o`zaro munosabatdagi ikki ma`nodagi monopredikativlik ya`ni polipredikativlik asosida kelma-ketlik klassifikatsiyasi gaplarning strukturaviy turiga ko`ra guruhlarga ajratilishiga olib keladi.

Bu masalani hal etish uchun bir grammatik shakl gapdagi predikativ bo`laklarining qanday usulga birikkanligini aniqlash kerak. A. A. Shaxmatov gapga ta`rif berganda butunlik va tugallik tushunchalarini qo`shib yuboradi.
U. Ris bu ta`rifni boshqacharoq beradi va gap nitqiy grammatik tashkil etilgan eng kichik birligi aytiladi. Shunday qilibgapning muhim belgilariga butunlik sintaksik aloqalarning uzluksizligi tugallik kiradi. Bu ta`rif ham oddiy, ham qo`shma gaplarga tegishlidir. “Gap” atamasini ham bosh gapga ham ergash gaplarga nisbatan qo`llash juda shartli bo`lib ma`lum qiyinchiliklar tug`dirar edi. Chunki bosh gap yoki ergashgan gap holi mustaqil gap emas, balki qo`shma gap bo`laklari hisoblanadi.
Qo`shma gapdagi tarkibiy qismlarni “predikativ birlik adverbial” clouses clegon atama bilan nomlash qiyinchiliklarga barham beradi. Gaplarning an`anaviy tarzda odatiy va qo`shma deb atash o`rniga, monopredikativ polipredikativ deb atash maqsadga muofiq bo`ladi.
Gap hozir atama yoki terminalogiya xususida borayotgani yo`q. gaplarni bunday deb atash u yani bu turdagi gaplar hajmini aniqlashda ko`proq yordam beradi. Monopredikativ gaplar o`z tarkibida birgina predikativ birlikka ega bo`ladilar va oddiy gaplarda bo`lgani kabi birdan ortiq kiritilgan predikativ birliklarni inkor etadilar: