2.3. Gaplarning maqsadga ko`ra turlari.
14. & Maqsad holli ergashgan gaplar. Adverbial Clauses of purpose.
Maqsad holli ergashgan gaplar bosh gapda ifodalangan ish harakatning maqsadini ko`rsatib, what for?, for whatpurpose? Savollariga javob bo`ladi, bosh gapga that, in order that, so that, lest kabi bog`lovchilar orqali birikadi. Agar bosh gapdagi kesim hozirgi yoki kelasi zamon fe`li bilan ifodalangan bo`lsa, maqsad holli ergashgan gapdagi kesim odatda may + infinitive fe`li bilan; agar bosh gapdagi kesim o`tgan zamon fe`li bilan ifodalangan bo`lsa, maqsad holli ergashgan gapdagi kesim might + infinitive fe`li bilan beriladi. “Lest” bog`lovchisi inkor ma`nosini bergani uchun, lest bog`lovchisi bilan kiritiladigan maqsad holli ergashgan gaplarning kesim fe`li maqsad shaklida keladi. May (might) fe`li esa kesimga modallik holatini beradi.
Masalan: the captain spoke English in order that I might understand perfectly. Mening aniqroq tushunishim uchun kapitan ingliz tilida gapirdi.
The parents of these children went hungry that their children might eat well. Bu bolalarning ota – onalari bolalarimiz to`yib ovqatlanishsin degan maqsadda och ketdilar.
She adverted her face so that the child should not see her tears. Bola ko`z yoshlarini ko`rmasin deb u yuzini burib oldi.
15. & Natija holli ergashgan gaplar. Adverbial Clauses of Result.
Natija holli ergashgan gaplar bosh gapda ifodalangan ish harakat natijalarini ko`rsatib, bosh gapga that bog`lovchisi orqali, daraja ravishi so – bosh gapda, va qo`shma bog`lovchi so thatyordamida qo`shiladi. Bu natija holli ergashgan gaplar bosh gapning butun mazmunidan kelib chiqadigan natija ma`nosiga egadir.
Juda ko`pgina hollarda natija holini ergashgan gaplar daraja kabi qo`shimcha ma`noni ifodalaydi. Kuchsizroq natijani bildiradigan qo`shma gaplar so that bog`lovchisi bilan berilib, odatda, bosh gapdan vergul yordamida ajratiladi. The leaves of the trees were very dark and thick so that no ray of light came through the branches. Daraxtlarni barglari shunchalik to`q va quyuq ediki, birortayam oydin nur shoxlari orasini yorib o`ta olmas edi. Daraxtning qo`shimcha ma`nosi bilan beriladigan natija holli ergashgan gaplar that bog`lovchisi yordamida bog`lanadi, bunday holatlarda bosh gapda so ravishi yoki such ko`rsatish olmoshi ishlatiladi. Bunday ergashgan gaplar bosh gapdan vergul yordamida ajratilmaydi. Masalan: the night was so dark, that I could hardly see the road. Tun shunchalik qorong`u ediki, men yo`lni zo`rg`a ko`ra olardim.
Do'stlaringiz bilan baham: |