I togayev yuksak o'simliklar sistematikasidan amaliy mashg’ulotlar

Nazariy tushuncha: Bu oila 80 ta turkum va 2000 
dan ortiq turni o'z ichiga olib bir yoki lco'p yillik o't, 
chala buta, buta ba'zan tropik m intaqalarda uchray- 
digan kichik daraxt o'simliklardir. Oilaning o'ziga xos 
xususiyatlaridan biri, urug'larning perspermli va mur- 
takning bukilgan holda, ya'ni kampilotrop bo'lishdir. 
Barglari oddiy butun poyaga qarama-qarshi joylashgan, 
yonbargchasiz, ba'zan pardasim on yon-bargchalidir. 
To'pgullari ko'pincha dixaziy tipida bo'lib, ba'zan 
yakka holida b o lish i ham mumkin. Gullari to'g'ri 5 
a'zoli, 2 jinsli. Gul qo'rg'oni muraklcab, gulkosa va 
gultojibarglarga ajralgan, ba'zan oddiy, changchilari 5 -
10 ta, urug'chisi 1-4 yoki 5 ta m eva bargchalarining 
birikib o'sishidan hosil bo'lgan. Tugunchasi ustki, bir 
uyali. 
Urug'kurtak ko'p 
sonli. 
Mevasi ko'pincha
MAVZU: Chinniguldoshlar va sho'radoshlar oilasi
60

---

tishchalar yoki pallalar bilan ochiladigan ko‘sakcha, 
ba'zan yong'oqcha yoki rezavor mevadir.
Ahamiyati: Bu oila vakillari orasida m anzara beruv- 
chi o‘simlik turlari uchraydi. Ulardan bir qancha 
navlar yetishtirilib chiqarilgan. Ular o‘zining ajoyib 
ko'rinishi tufayli ko'pdan beri ekib o'strilib kelin- 
moqda. Etmak o'sim ligining ildizi tarkibida saponin 
deb ataluvchi m odda uchraydi. Undan ko'pik hosil 
qilishda, nisholda, holva va boshqa mahsulotlar 
tayyorlashda foydalaniladi. Shuningdek, ju n gazla- 
malarni yuvishda ham ishlatiladi.
16-rasm. 
Yulduzo't. 1-Dixatornik shoxlangan gulli novda; 2-gulli 
novdaning pastki qismi; 3-ururchi; 4-gultojibargi; 5-changchilar va 
urug’chi; 6-kosachabargi
61

---