I. U. Raxmonov, K. M. Reymov, N. N. Niyozov
-rasm. Tabiiy resurslarning tasnifi
Download 3.78 Mb. Pdf ko'rish
|
Elektr ta\'minoti tizimida energiya tejamkorligi. Raxmonov I.U.
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2.2. Shartli yoqiIg‘i
|
2.1.-rasm. Tabiiy resurslarning tasnifi
Million yillar o ‘tgandan so ‘ng, m a’lum geologik davrda, bosim va harorat rejimi ta’sirida qotib qolgan o ‘simliklardan asosini oldin o ‘simliklarda yig4ilgan uglerod tashkil etadigan organik energetik resurslar hosil bo‘ ladi va bu yerga tushayotgan quyosh energiyasining aniq miqdori natijasida am alga oshadi. Suv energiyasi ham suvni b u g ‘lantiradigan va b u g ‘ni atm osferaning yuqori qatlam lariga k o ‘taradigan quyosh energiyasi hisobiga hosil bo‘ladi. 10 Sham ol, quyosh tom onidan bizning planetam izning turli nuqtalarini turli harorat hisobiga isitish natijasida hosil b o ‘ladi. Bundan tashqari quyoshning yer sathiga to ‘g ‘ri keladigan bevosita nurlantirishi katta energiya imkoniyatiga egadir. Yuqorida ta’kidlanganidek, organik yoqilg‘ining hosil bo‘lishi ' bir tom ondan quyosh energiyasining tabiiy o ‘zgarishi natijasida bo"Isa, ikkinchi tom ondan ko ‘p yuz yilliklar davom ida barcha geologik formatsiyalarda o ‘simlik va hayvonot olami qoldiqlariga mexanik, biologik va issiqlik ta ’siri natijasidir. Bu yoqilg‘ilaming hammasi uglevod asosiga ega va energiya undan uglevod dioksidi (C 0 2) hosil b o iish i jarayonida ajralib chiqadi. Zam onaviy tabiatdan foydalanishda energetik resurslar uch guruhga boMinadi, bular: energiya oqim i va aylanishida ishtirok etuvchi (quyosh, kosm ik energiya va boshqalar), saqlanayotgan energetik resurslar (neft, gaz va hokazo) va sun’iy faollashgan energiya manbalari (atom va termoyadro energiya). 2.2. Shartli yoqiIg‘i Turli k o ‘rinishdagi energetik resurslar yoqilg‘ining energiya sig ‘imi bilan xarakterlanadigan turli sifatlarga ega. Solishtirm a energiya hajmi deb - energiya resurs tanasi massasining birligiga to ‘g ‘ri keladigan energiya miqdoriga aytiladi. Turli en erg iy a re su rsla rin in g k o ‘rin ish i va h iso b -k ito b imkoniyatlarini taqqoslashda qulay b o ‘lishi uchun, barcha turdagi yoqilg‘ilaming sarfi shartli yoqilg‘i deb nomlanadigan yoqilg‘i sarfi bilan solishtiriladi. Shartli shunday yoqilg‘i deb qabul qilinganki, uning bir kilogrammi yoqilganda 29,3 • 106 J, yoki 7000 kkal energiya ajralib chiqadi. 2.1- jadvalda bir qator energetik resurslar uchun shartli yoqilg‘i bilan taqqoslangandagi solishtirm a energosig‘im qiymatlari keltirilgan. 11 |
