Ibora va tasviriy ifodalar ustida ishlash metodikasi

Qo‘shimcha adabiyotlar:
1. N.Mahmudov, A.Nurmonov, A.Sobirov, V.Qodirov, Z.Jo‘raboyeva. Ona tili: Umumta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik / To‘ldirilgan 4-nashri. – T.: Ma’naviyat, 2015. – 224 b.
2. N.Mahmudov, A.Nurmonov, A.Sobirov, D.Nabiyeva. Ona tili: Umumta’lim maktablarining 6-sinfi uchun. – T.: Tasvir, 2013. – 208 b.
3. N. Mahmudov va boshq. Ona tili: Umumta’lim maktablarining 7-sinfi ucnun darslik / To‘ldirilgan va qayta ishlangan 3-nashr. – T.: Ma’naviyat, 2013. – 160 b.
4. M.Qodirov, H.Ne’matov, M.Abduraimova, R.Sayfullayeva. Ona tili. Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8-sinfi uchun darslik. – T.: Cho‘lpon nomidagi NMIU, 2014. – 144 b.
5. N.M.Mahmudov, A.Nurmonov, A.Sh.Sobirov. Ona tili. Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 9-sinfi uchun darslik. – T.: Tasvir, 2010. – 128 b.
Elektron sayt materiallari:
5-MA’RUZA
O‘quvchilar bilimini nazorat qilish va baholash usullari: O‘quvchilar bilimini nazorat qilishda qo‘llaniladigan yozma ish turlari. Test, testlarning turlari, tashkil qilish texnologiyasi. Baholash mezonlari. Ta’lim bosqichlarida matn va uning turlarini o‘rgatish. Til mashg‘ulotlarini rejalashtirishda o‘quvchi-ta’lim-o‘qituvchi sitemasiga asoslanish.
REJA:
1. Ona tili darslarida matn ustida ishlash usullari
2. Matn asosida bajariladigan talaffuz, lug’at, imlo mashqlari
3. Matn asosida o’quvchilar nutqini o’stirish mazmuni va usullari
4. Matn asosida mustaqil fikr yuritishga qaratilgan mashq va topshiriqlar

Matn va uning o’ziga xos imkoniyat va xususiyatlarini o’rganish, o’zbek tili darslarida matn ustida ishlash orqali o’quvchilarga bilim berish, ko’nikma va malakalar hosil qilishga doir mashq va topshiriqlarni tavsiya qilish ishimizning asosiy maqsadini tashkil qiladi.

Matn va uning o’ziga xos xususiyatlarini kuzatish, manbalarga tayanib matnning turlari va ularning o’ziga xos belgilarini ajrata olish ko’nikmalarini shakllantirish, o’zbek tili darslarida matn ustida ishlashda e’tiborli jihatlarni belgilash, matn ustida ishlash orqali yaxshi bilim va natijalarni bera oladigan ayrim usul va mashqlarni tavsiya etish kabilar malaka ishining vazifalari sanaladi.
Matn o’z oldiga qo‘ygan amaliy maqsadiga ko’ra turlarga bo‘linadi. Masalan, yozma va og'zaki matnlar. Ular o‘z navbatida yana turlarga ajratiladi. Og’zaki matnlarga dialog matnlar (suhbatlar), folklor, ovozalar (mish-mishlar) kiradi. Matnning turlari to‘g‘risida quyiroqda batafsil to‘xtalamiz.
Matnlarning har bir turi o‘ziga xos xususiyatga ega boiib, o‘z tarkibi va mazmuni bilan boshqalardan ajralib turadi. Folklorning bir ko’rinishini tashkil qiluvchi ertak matnlari fikrimizning dalili bo‘lishi mumkin.
Dunyodagi barcha xalqlaming ertaklari ijobiy kuchlarning salbiy kuchlar ustidan g‘alabasi bilan yakunlanadi. Ularning tarkibiga kelsak, bu yerda ham o‘xshashlik bor. Masalan, o‘zbek xalq ertaklari bor ekan-u, yo ‘q ekan degan gaplar bilan boshlansa, rus tilida jil-bыl kabi kirish so‘z va gaplar bilan boshlanadi.
Yozma matnlar turkumiga kiruvchi ilmiy matnlar mazkur masala to‘g‘risida avval ma’lum boigan fikrlami muhokama qilish bilan boshlanib, kamchiliklar ochib tashlanadi va nihoyat yangi fikr bayon qilinib, uning amaliy qoilanilishiga oid tavsiyalar bilan yakunlanadi.