Ichki ishlar idoralari xodimlarining

Axloqiy-kasbiy buzilishning tur va shakllari. Ichki ishlar idoralari xodimlari kasbiy buzilishining ikki turi mavjud: birinchisi – yosh xodimning tajribasizligi, qonun va buyruqlarni bilmasligi, qiyin sharoitlarda o‘zini yo‘qotib qo‘yishi tufayli bo‘ladigan kasbiy buzilish; ikkinchisi – ichki ishlar idoralarida ishlab, tajriba orttirgan xodimlarning qonunlardagi kamchiliklarni anglab, hamma narsani tushungan holda, boylik orttirish maqsadida, ongli ravishda axloqiy yomonlikka yo‘l qo‘yishi asosida yuzaga keladigan kasbiy buzilish.
Ichki ishlar idoralarining xodimi aholining turli qatlamlari bilan munosabatda bo‘lar ekan, bir tomondan, davlat hokimiyatining vakili sifatida ularga o‘z ta’sirini o‘tkazsa, ikkinchi tomondan esa, uning o‘zi ham o‘shalarning ta’siri ostida bo‘ladi. Xuddi shu joyda kasbiy buzilish kelib chiqishi mumkin. Chunki ichki ishlar organlarining xodimlari davlat hokimiyatining vakili sifatida fuqarolarga nisbatan o‘ziga berilgan vakolatlar chegarasidan chiqib ketib, lavozimini suiiste’mol qilishi; boshqa tomondan esa, o‘zgalarning ta’siri ostida bo‘lgan xodim ularning bergan va’dalari, poralari va boshqa xizmatlariga ishonib, o‘z xizmat burchiga xiyonat qilishi mumkin. Ikkala hol ham kasbiy buzilishga olib keladi.
Ichki ishlar idoralari xodimlarining kasbiy tanazzulga uchrashlariga ularning atrofini o‘rab turgan jinoyatchilar dunyosining ta’siri ham sabab bo‘ladi. Odam o‘ldirishlar, bosqinchilik, o‘g‘rilik, ig‘vo, tuhmat, urush- janjallar ichki ishlar xodimining ma’naviy-ruhiy holatiga salbiy ta’sir qilib, oxir-oqibatda uning xulqi o‘zgarishiga, kasbiy jihatdan buzilishiga olib kelishi mumkin. Undagi bunday buzilish ochiq yoki yopiq shakllarda namoyon bo‘ladi.
Ichki ishlar idoralari xodimlarining jinoyatchilarni qo‘lga olishda qo‘llaniladigan usul va vositalaridagi xatolar, ayniqsa, qonundan chetga chiqib ketgan holda zo‘rlik ishlatish, urish yoki quroldan noto‘g‘ri foydalanishlari ham kasbiy buzilishning ko‘rinishlari hisoblanadi.
Xizmat jamoalarida boshliq va bo‘ysunuvchilar, kattalar bilan kichiklar o‘rtasidagi ma’naviy-axloqiy muhitning qoniqarli emasligi ham kasbiy tanazzulga olib keladigan sharoitlardan biri bo‘lib xizmat qiladi. Ular o‘rtasidagi axloqiy munosabatlar xushomadgo‘ylik, mansabparastlik, shaxsiyatparastlik asosida qurilgan ekan, u albatta kasbiy buzilishni keltirib chiqaradi. Demak, kasb madaniyatining past darajada rivojlanganligi tufayli, ko‘pgina xodimlar kasbiy tanazzulga yuz tutadilar.
Shunday qilib, ichki ishlar idoralari xodimlarining axloqiy ongida, xatti-harakatlarida yuzaga kelgan buzilishlar quyidagi shakllarda namoyon bo‘ladi:

• 
  toshbag‘irlik, odamlarga yuzaki munosabatda bo‘lish, g‘amxo‘rlik va rahm-shafqatning yo‘qligi;
  
• 
  subutsizlik;
  
• 
  g‘irromlik, tamagirlik, vijdonsizlik, shaxsga befarqlik, kasbiga sovuqqonlik bilan qarash;
  
• 
  axloq prinsiplari (insonparvarlik, jamoachilik, vatanparvarlik) va normalarini (burch, vijdon, mas’uliyat, sha’n va qadr-qimmatlar) bila turib atayin buzish;
  
• 
  kasbiy bilimlarining past darajada ekanligi;
  
• 
  odamlarga muntazam ravishda shubha bilan qarash, o‘ch olish payida bo‘lish, zahrini sochish;
  
• 
  o‘ziga berilgan vakolatlardan mutlaqo noto‘g‘ri foydalanish, lavozimini suiiste’mol qilish va h.k.