Ichki yonuv dvigatellarining sikllari reja

---

ICHKI YONUV DVIGATELLARINING 
SIKLLARI 
Reja
: 
1.Ichki 
yonuv 
dvigatellarining 
sikllarining
termodinamik tahlili. 
2.Hajm o’zgarmas bo’lganda issiqlik keltiruvchi sikl. 
3. Bosim o’zgarmas bo’lganda issiqlik keltiruvchi sikl. 
4. Aralash holda issiqlik keltiruvchi sikl. 

---

1.
Ichki yonuv dvigatellarining sikllarining 
termodinamik tahlili. 
Issiqlikni ishga aylanishida issiqlik dvigatellari 
foydalaniladi. 1824-yilda Sadi Karnoning “Olovning 
xarakatlantiruvchi kuchi xaqida mulohazalar” nomli 
asarida 
issiqlikning 
ishga 
aylanish 
shartlarinin 
o’rganib,ichki 
yonuv 
dvigatellarini 
yaratish 
mumkinligini aytib o’tgan. Real dvigatellarda Karno 
siklini amalga oshirish mumkin emas va real 
dvigatellarning F.I.K Karno siklining F.I.K dan kichik 
bo’ladi. Real sharoitda jismga izotermik ravishta issiqlik 
kiritish va chiqarish qiyin. Shuning uchun ichki yonuv 
dvigatellarda izobarik va izoxorik issiqlik kiritish va 
chiqarish jaroyanlari qo’llaniladi. Natijada dvigatelnig 
sodda, ixcham va iqtisodiyligiga erishiladi. Hozirda 
zamonaviy ichki yonuv dvigatellarda issiqlik beradigan 
sikllarning uch turi mavjud. 

---

2.Hajm o’zgarmas bo’lganda issiqlik keltiruvchi sikl. 
1876-yilda N.Otto tomonidan kashf qilingan sikl bo’lib, 
o’zgarmas hajmda ya’ni V=const bo’lganda issiqli 
keltiruvchi sikl.
-siqilish darajasi, gaz boshlang’ich hajmining 
siqilish jarayoni oxiridagi hajmiga nisbati.
Real porshenli dvigatellarning ishini tekshirishda silindr 
ichidagi porshen holatining o’zgarishini ko’rsatuvchi 
diagrammadan foydalanadi. Bu diagramma indikator deb 
ataluvchi asbob yordamida olingani uchun indikator 
diagramma deb ataladi. Quyidagi rasmda o’zgarmas 
hajmda yoqilg’ining tez yonib bo’luvchi sikli ko’rsatilgan: 
2
1
/ v
v



---

V=const bo’lganda 
Issiqlik keltiruvchi 
IYOD ning indikator
Diagrammasi. 
0-1- Porshening chapki turish nuqtasidan o’ng tomonga xarakatida so’rish 
klapani orqali yoqilg’i va havo aralashmasidan iborat bo’lgan yonuvchan 
aralashma so’riladi. 
1-2- Porshenning teskari yurishida so’rish klapani berkiladi va 
aralashma siqiladi. 
2-3- Yonuvchi aralashmani yonishi bir lahzada, ya’ni o’zgarmas hajmda ro’y 
beradi. 
3-4- Indikatorli diagrammada kengayish jarayoni . 
4-0- Porshenning o’ngdan chapga tomon xarakatida silindrdagi yonish 
mahsulotlari chiqarish klapani orqali atmosferaga chiqarilib yuboriladi. 

---

Bu siklda Ikki izoxora va ikki adiabatadan iborat bo’lib, boshlang’ich 
parametrlari p
1
, v
1
va T
1 
bo’lgan ideal gaz 1-2 adiabata bo’yicha 
2-nuqtagacha adiabat siqiladi. 2-3 izoxora bo’yicha ishchi jismga q
1
issiqlik 
Miqdori uzatiladi. Ishchi jism 3-nuqtadan 3-4 adiabatabo’ylab kengayadi. 4- 
1 izoxora bo’yicha ishchi jism boshlang’ich holatiga qaytadan,bunda q
2 
issiqlik miqdori olib ketiladi. 
V=const bo’lganda issiqlik V=const bo’lganda issiqlik
Keltiruvchining sikl P-V Keltiruvchining sikl T-S 
Diagrammasi. diagrammasi 

---