Ihyou ulumid-din

www.ziyouz.com kutubxonasi 12
qo‘yib, ilmsiz qilingan amaldan ustun ko‘rdilar. Agar obid qilayotgan ibodati haqida
ilmga ega bo‘lmaganida, ibodati davomli bo‘lmas edi.
Nabiy (sollallohu alayhi vasallam) aytadilar: «Olimning obiddan afzalligi badr kechasida
(o‘n to‘rt kunlik) oyning boshqa yulduzlardan afzalligi kabidir». 23
Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) aytadilar: «Qiyomat kuni uch toifa kishida
shafoat qilish huquqi bo‘ladi: payg‘ambarlar, olimlar va shahidlar». 24
22. Termiziy Abu Umomadan hasan isnod bilan rivoyat qilgan.
23. Abu Dovud, Termiziy, Nasoiy va Ibn Hibbonlar hasan isnod ila rivoyat qilishgan.
24. Ibn Moja Usmon ibn Affondan zaif isnod bilan rivoyat qilgan. Alboniy «Az-Zo’ifa»da keltirgan mening fikrimga u mavzu’dir.
Shahidlik maqomidan yuqori, payg‘ambarlik martabasidan keyin turuvchi ilm maqomi
naqadar ulug‘!
Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) marhamat qiladilar: «Allohga qilingan
ibodatlarning eng ulug‘i dinda faqih bo‘lishdir. Shayton uchun bitta faqih olim mingta
obiddan qo‘rqinchliroqdir. Har narsaning asos-ustuni bo‘lgani kabi, bu dinning ham
ustuni bor. U fiqhdir». 25
Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) aytadilar: «Diningizning eng xayrlisi oson-qulay
bo‘lgani, ibodatning xayrlisi esa fiqhdir». 26
Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) aytadilar: «Olim mo‘min obid mo‘mindan
yetmish daraja ustundir». 27
25. Abu Nu’aym zaif isnod ila Abu Hurayradan rivoyat qilgan. Termiziy va Ibn Mojalar Ibn Abbosdan zaif sanad bilan rivoyat
qilishgan.
26. Ibn Abdulbar Anasdan (r.a.) zaif sanad ila rivoyat qilgan.
27. Ibn Adiy Abu Hurayradan zaif isnod bilan rivoyat qilgan.
Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) marhamat qiladilar: «Sizlar olim faqihlari bisyor,
o‘quvchi (qori), xatib va so‘rovchilari oz, (javob) beruvchilari ko‘p zamonda yashayapsiz.
Bu zamonda amal qilish ilm olishdan yaxshidir. Yaqinda odamlarga faqih-olimlari oz,
xatiblari ko‘p, javob beruvchilari kam, so‘rovchilari ko‘p zamon keladi. U paytda ilm
amaldan yaxshi va ustun bo‘ladi». 28
Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) aytadilar: «Olim bilan obidning orasi yuz darajali
masofa bo‘lib, har darajaning orasi chopqir otning yetmish yillik yugurishichalikdir». 29
Payg‘ambarimizdan (sollallohu alayhi vasallam): «Qaysi amal afzal?» deb so‘rashdi. U
zot aytdilarki: «Alloh azza va jallani bilish». So‘ng: «Siz qaysi ilmni iroda qilyapsiz?» deb
so‘rashdi. Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) aytdilar: «Alloh taoloni bilishni».
Shunda : «Biz sizdan amal haqida so‘rasak, ilm haqida aytyapsiz», deyishdi.
Payg‘ambarimiz: «Alloh taoloni tanib qilinadigan ozgina amal manfaatli bo‘ladi, Allohni
bilmasdan qilingan ko‘p amallar foyda bermaydi!» dedilar. 30
Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy