Ihyou ulumid-din

www.ziyouz.com kutubxonasi 45
Imom Molik rahmatullohi alayh
Bu zot ham mazkur besh xislat bilan ziynatlangan edilar.
U zotdan bir kuni: «Ey Molik, ilm tolibi haqida nima deysiz?» deb so‘rashdi. «Yaxshi,
chiroyli hamda erta tongdan to kechga qadar senga kerak bo‘ladiganini o‘rgan», deb
javob berdilar.
U kishi din ilmini o‘ta ehtirom qilardilar. Hatto hadis aytmoqchi bo‘lsalar, tahorat qilib,
to‘shak ustiga o‘tirib, soqollarini tarab, xushbo‘yliklar sepib, o‘rinlariga viqor va haybat
bilan o‘rnashib, so‘ng aytar edilar. «Nega unday qilasiz?» deb so‘rashganda, u zot:
«Rasulullohning (sollallohu alayhi vasallam) so‘zlarini ehtirom qilishni yaxshi ko‘raman»,
deganlar.
Imom Molik (r.a.) aytadilar: «Ilm nurdir. Alloh u nurni xohlaganiga beradi. U nur ko‘p
hadis rivoyat qilishga bog‘liq emas». Bu ehtirom va ta’zim Alloh taoloning ulug‘ligini juda
yaxshi taniganlariga dalolat qiladi.
Ilm tufayli Alloh taoloning rizosini iroda qilishlariga u kishining: «Din haqida bahs-jadal
hech narsa emas» (ya’ni, insonga hech qanday naf bermaydi), degan so‘zlari dalolat
qiladi. Yana, Imom Shofe’iyning: «Molikdan qirq sakkizta savol so‘raganimda, o‘ttiz
ikkitasiga «bilmayman», deb javob berdi», degan gaplari ham dalolatdir.
Kim ilmi bilan Alloh taoloning rizosidan boshqa narsani xohlasa, uning nafsi
«bilmayman» degan iqrorni aytishga yo‘l qo‘ymaydi. Shuning uchun ham Imom Shofe’iy
(r.a.): «Agar ulamolar zikr qilinsa, ular ichida Molik uchar yulduzdir. Men uchun
Molikdan ko‘ra ishonchliroq odam yo‘q», deganlar.
Rivoyat qilishlaricha, Xalifa Abu Ja’far Mansur Imom Molikka «xotinini majburlab taloq
qilish» haqidagi hadisni aytishni man’ qildi. So‘ng ortlaridan ushbu hadisni so‘rash uchun
xufya odam yubordi. O‘sha odam so‘ragan edi, bir to‘p odamlar ichida: «Majburlangan
odamning qilgan talog‘i taloq hisoblanmaydi», deb javob berdilar. Shundan so‘ng Xalifa
u zotga darra urdirdi, lekin u zot o‘sha hadisni rivoyat qilishni tark etmadilar.
Imom Molik (r.a.) aytadilar: «Kishi yolg‘on gapirmasa, so‘zi rost bo‘lsa, Alloh taolo uning
aqlini foydali qilib qo‘yadi va qariganda ham uni ofat va aql xastaligidan asraydi».
U kishining dunyodagi zuhdlariga quyidagi rivoyat dalolat qiladi:
Amirul mo‘minin Mahdiy u kishidan: «Hovlingiz bormi?» deb so‘radi. U kishi: «Yo‘q,
lekin sizga hovli haqida bir hadis aytib beraman. Men Rabi’a ibn Abu Abdurahmonning:
«Kishining nasabi uning hovlisidir», deganini eshitganman», deb javob berdilar. Horun
ar-Rashid u kishidan: «Uy-joyingiz bormi?» deb so‘radi. «Yo‘q», dedilar. Shunda Xalifa
uch ming dinor berib, uy sotib oling, dedi. Imom Molik pulni oldilar, lekin uni
ishlatmadilar. Horun ar-Rashid hajdan qaytayotganida Imom Molikka: «Siz biz bilan
ketmog‘ingiz lozim. Chunki Hazrati Usmon (r.a.) odamlarni bir Qur’onga to‘plaganlari
kabi, men ham odamlarni «Muvatto»ga to‘plashga qasd qildim», dedi. Shunda Imom
Molik Xalifaga: «Odamlarni «Muvatto»ga to‘plashga yo‘l yo‘q. Chunki Rasulullohdan
(sollallohu alayhi vasallam) so‘ng u zotning sahobalari turli diyorlarga tarqalib ketgan, u
Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy