Ihyou ulumid-din

www.ziyouz.com kutubxonasi 93
yuklamagan bo‘lsa, uning e’tiqodiga shubhalar solish to‘g‘ri emas. Balki ularni xoli
qoldirish lozim. Chunki unga zohirning ta’villari zikr qilinsa, undan avomlik zanjiri
yechiladi, lekin xoslarning qalbiga bog‘lanishga ham muyassar bo‘lmaydi. U bilan
gunohlar o‘rtasidagi to‘siq yo‘qoladi hamda o‘zini ham, boshqalarni ham, halokatga
yetaklovchi sarkash shaytonga aylanadi. Shuning uchun avom odamlar bilan ilmning
nozik haqiqatlariga sho‘ng‘imaslik lozim. Balki ularga ibodatlarni o‘rgatish, qilayotgan
kasblarida ishonchli odam bo‘lishlarini ta’lim berish, Qur’onda aytilganidek, ularning
qalblarini jannatga rag‘bat va jahannamdan qo‘rquv bilan to‘ldirish, ularda shubha
uyg‘otmaslik lozimdir. Chunki gohida shubha qalbda o‘rnashib qoladi va uni hal etish
juda mushkul bo‘ladi. Natijada baxtsizlik va halokatga uchraydi.
Umuman olganda, avom uchun bahs eshigini ochmaslik darkor. Chunki (bu bilan)
xalqning hayotini va xoslar tirikchiligining davomiyligiga sabab bo‘lgan san’at (kasb)lari
e’tiborsiz qolib ketadi.
Sakkizinchi vazifa: Muallim ilmiga amal qiluvchi bo‘lmog‘i lozimki, fe’li so‘zini yolg‘onga
chiqarmasin. Chunki ilm basirat (qalb ko‘zi) bilan, amal esa, ko‘z bilan bilinadi. Ko‘z bilan
ko‘ruvchilar esa, juda ko‘pdir.
Qachonki, amal ilmga xilof bo‘lsa, rushdu hidoyatga mone’lik qiladi. Har kim o‘zi bir
narsani yeb turib, odamlarga: «Buni yemanglar», desa, ushbu so‘zi zahar kabi bo‘ladi va
odamlar uni masxaralay boshlaydi, unga tuhmat qiladi. Qaytarilgan ishga qiziqishlari
ortib: «Bu ish eng shirin va eng lazzatli narsa bo‘lmaganida, o‘zi o‘sha ishni qilmas edi»,
deydi.
Murshid ¬ muallimning shogirdlar oldidagi mavqe’i qolipning loyga yoki daraxtning
soyaga nisbati kabidir. Qolip bo‘lmasa, loydan qanday foydalanish mumkin, daraxt
qiyshiq bo‘lsa, soya qachon to‘g‘ri bo‘ladi? Bu haqda shunday she’r aytilgan:
Qilib turgan ishingni boshqalarga etma man’,
O‘zing uchun katta or, agarchi shunday qilsang.
Alloh taolo marhamat qilib aytadi: