Ii. Asosiy qism Mavzu; O’rta asr,,O’n ikki maqom’’ tizimi Reja: I. Kirish. II. Asosiy qism

2.4. Chorgoh (fors-to‘rt va joy, o‘rin) O‘n ikki maqom tizimidagi 24sho‘balardan biri haqida

• 
  Chorgoh (fors-to‘rt va joy, o‘rin) O‘n ikki maqom tizimidagi 24sho‘balardan birining nomi. Tovushqatori 2 butun (204-180 sent) va yarim ton (114 sent) oralig‘ida joylashgan pardalar tuzilmasiga asoslangan. O‘tmishda bastakorlar Chorgoh pardalari negizida turli shakl va janrlarda yaratishgan. Chorgoh maqom yo‘llari’iz hozirgi kunga qadar xilma xil ijod va ijro uslublari orqali bizgacha yetib kelgan. Muayyan maqom yoki sho‘ba tovushqatorining to‘rtinchi pardasi ham Chorgoh deyiladi. Musiqa ijodkorlari tomonidan xar hil maqom va sho‘balarga tayamgan holda Chorgoh nomida kuy va ashullalar bitilgani ma’lum. Masalan, “Chorgohi Ajam” (Ajam sho‘basining Chorgohi) kabi. Bu asar o‘rta yerlarda 24 murakabotning biri sanalgan
  

• 
  Shashmaqomda ham Xorazm maqomlari majmuasidagi Dugoh maqomida tarkibiy cholg‘u kuy va ashulla yo‘llari: “Muhammasi Chorgoh”, “Taqini Chorgoh, Nasri chorgoh”, “Ufari Chorgoh, Safti Chorgoh”, “Talqinchai Savti Chorgoh”, “Qashqarchai Safti Chorgoh”, “Soqiynoma Safti Chorgoh”, “Ufari Safti Chorgoh”. Ular parda tuzilishining dastlabki to‘rt pog‘onasi O‘n ikki maqom Chorgoh sho‘basiga moye keladi. Chorgoh maqom yo‘llari Yorqin va yoqimli yangraydi, tinglovchida xush kayfiyat o‘rnatadi.
  
• 
  Chorgoh sho‘balarining o‘zgacha uslubiy yo‘llari ham yaratilgan. Chunonchi, Farg‘ona-Toshkent mashhur Chorgoh ashulla yo‘llari, “Yovvoyi Chorgoh”, Surnay kuylari, Sodirxon Hofiz (Bobosharipov) yaratgan “Chorgohi Munojot” shular jumlasidan. Mazkur vohalarda mashhur Chorgoh yo‘llari 5 qismli yirik shakldagi ashulla turkumidan iborat. “Chorgoh 1” saraxbor, “Chorgoh 2” tarona, “Chorgoh 3” savt, “Chorgoh 4” qashqarcha, “Chorgoh 5” va “Chorgoh 6” ufar doira usullari asosida ishlangan.
  

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.

• 
  Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. 1. I. Karimov. Barkamol avlod O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. – T; - O’zbekiston. -1997 yil. 2. I. Karimov. Barkamol avlod orzusi. – T; - O’zbekiston milliy ensiklopediyasi. -2000 yil. 3. I. Karimov. Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch. – T;- Ma’naviyat. – 2008 yil. 4. I.Karimov. “Jahon moliyaviy inqirozi va O’Zbekiston sharoitida uni bartaraf etish chora tadbirlari”. T; - O’zbekiston. –, - 2008 yil. 5. O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida” gi qonuni va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”. – 1997 yil. 6. Umumta’lim maktablarida musiqa ta’limi va tarbiyasi konsepsiyasi. – T; XTV, 1995 yil. 7. Umumiy o’rta ta’limning Davlat Ta’lim Standarti va o’quv dasturi. – T; - Ta’lim taraqqiyoti, maxsus 6-7-sonlar-1999 yil. 8. X.Lutfullayev Qo’shiq va san’atkor. – T; O’qituvchi. 9. Popov. S.V. Organizasionniye i metodicheskoye osenы rabotы s xorom. – M; - Muzыka, - 1981 god. 10. Asafyev B.V. O xorovom iskuyestva. – L., - 1980 god. 11. Demyanov. N. Shkola xorovogo peniya. –M; - Proyeveщyeniye, - 1979 god. 12. Gudknova. Ye, Vasilyeva F, Ashula darsligi metodikasi. -T; O’qituvchi- 1974 yil. 13. Boshlang’ich sinflarda musiqa o’qitish metodikasi. (Ma’ruzalar matni). Tuzuvchi G.Sharipova. – TDPU – 2004 yil. 14. Musiqa o’qitish metodikasi. (Ma’ruzalar matni). Tuzuvchi G.Sharipova. – TDPU – 2000 yil. 15. Estetik tarbiya asoslari. N. Kumayev tahriri ostida. – T; - O’qituvchi, - 1998 yil.
  

http://fayllar.org