Iii analitik guruh kationlarining umumiy tavsifi va guruh reagent ta’siri

Kationlarning vodorod sulfidli analiz metodi bo’yicha
Klassifikatsiyasi
2-jadval

Guruh	Kationlar	Guruh reagenti	Birikmalarining eruvchanligi
I-guruh	K^+, Na^+, NH4^+, Mg^2+	Mavjud emas	Sulfidlar karbonatlar, xloridlar va gidroksidlar suvda eriydi
II-guruh	Ba^2+, Sr^2+, Ca^2+	(NH4)2S; pH=9,25 NH3 H2O+NH4Cl	Karbonatlar suvda erimaydi
III-guruh	Fe^2+, Fe^3+, Cr^3+, Al^3+, Mn^2+, Ni^2+, Zn^2+, Co^2+	(NH4)2S; NH3 H2O+NH4Cl pH=8-9	Sulfidlar suvda erimaydi lekin Suyultirilgan mineral kislotalarda eriydi
IV-guruh	Cu^2+, Hg^2+, Bi^3+, Sn^2+, Sn^4+, Sb^3+, Sb^5+, As^3+, As^5+	H2S, HCl, pH=0,5	Sulfidlar suvda va suyultirilgan mineral kislotalarda erimaydi
V-guruh	Ag^+, Pb^2+, Hg2^2+	HCl	Xloridlar suvda va suyultirilgan kislotalarda erimaydi

Aniqlanishi kerak bo'lgan ionlami o'ziga xos (spetsifik) reaksiyalardan foydalanib tekshirilayotgan eritmaning alohida ulushlaridan bevosita aniqlash bo’lib -b o’lib analiz qilish deyiladi. Lekin hamma ionlar uchun xos reaksiyalar yo'q. Ayrim ionlar ikkinchisini topishga xalaqit beradi. Masalan, Ba²⁺ ioni Ca²⁺ nitopishga xalal beradi. Bunday hollarda har bir alohida ionni ma’lum ketma-ketlikda aniqlash reaksiyalarini ishlab chiqishga to'g'ri keladigan usulidan foydalaniladi. Bunda har bir ionni topishdan oldin uning topilishiga xalaqit beradigan boshqa hamma ionlar oldindan topiladi va eritmadan ajratiladi. Yuqoridagi misolda agar eritmada Ba²⁺ va Ca²⁺ ionlari bo'lsa, cho'kmani sentrifugalab, Ba²⁺ ionini to'liq cho'ktirib ajratib tashlanadi. Buning uchun Ba²⁺ ioni uchun xos reaksiya, ya’ni K₂Cr₂0₇ bilan

sariq cho'kmani hosil bo'lishidan foydalaniladi. Cho'kmadan ajratib olingan eritmaga yana ozgina reagent qo'shiladi. Agar cho'kma qaytadan hosil bo'lmasa, eritmada Ba²⁺ ioni qolmagan bo'ladi va undan Ca²⁺ ionini (NH₄)₂C₂0₄ ta’sirida topish mumkin. Oq CaC₂0₄ cho'kmasining hosil bo'lishi eritmada Ca²⁺ ioni
borligini bildiradi:
Ca²⁺ + (NH₄)₂C₂0₄ = CaC₂0₄+ 2NH₄⁺
Demak, sistematik analiz qilishda ayrim ionlami topish reaksiyalari bilan bir qatorda, ularni bir-biridan ajratish reaksiyalarini o'tkazishga to'g'ri keladi. Ajratish reaksiyalarida ko'pincha ajratilayotgan ionlar hosil qiladigan o'xshash birikmalarning eruvchanligi bir-biridan farq qilishidan foydalaniladi. Masalan, Ba²⁺ ionini Ca²⁺ ionidan ajratish. ВаСrO₄ va CaCr0₄ eruvchanliklarining har xilligiga va hokazolarga bog’liq.