Iii-bob. Ishlab chiqarish omillari va ishlab chiqarish jarayoni

 
3.5. Mahsulot sifati 
 
Mahsulot sifati – bu uning maqsadiga muvofiq ma’lum extiyojlarni 
qondirishga 
yaroqliligini 
belgilaydigan 
mahsulot 
xususiyatlarining 
yig‘indisi.  
Mahsulot sifatining ko‘rsatkichi – bu uning sifatini tashkil etadigan va uni 
yaratish, ishlatish yoki iste’mol qilishning ma’lum shartlariga nisbatan hisobga 
olinadigan mahsulotning bir yoki bir nechta xususiyatlarining miqdoriy tavsifi. 
Korxonada 
ishlab 
chiqarilayotgan 
mahsulotlar 
sifatini 
aniqlash 
uchun umumiy ko‘rsatkichlar tizimi qo‘llaniladi, unga quyidagilar kiradi.
- mutlaqo yangi (progressiv) mahsulotlarning umumiy hajmidagi ulushi;
- mahsulotlar turini yangilash koyeffitsenti;
- sertifikatlangan qolgan ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar ulushi;
- ishlab chiqarishdagi nuqsonlar ulushi;

---

- arzonlashtirilgan narxlarda sotiladigan mavsumiy tovarlarning nisbiy hajmi va 
boshqalar.
Korxonada mahsulot sifatini boshqarish mexanizmining asosiy elementlari:
mahsulotlarni standartlashtirish va sertifikatlash;
ichki sifat tizimlari;
standartlar, normalar va qoidalarga rioya etilishi ustidan davlat nazorati; 
ichki va texnik sifat nazorati kabilar mahsulot sifatini boshqarishning asosiy 
elementlari ya’ni hisobga oluvchi ko‘rsatkichlari hisoblanadi.
Standartlashtirish - bu ma’lum bir sohada faoliyatni tartibga solish uchun 
qoidalarni o‘rnatish va qo‘llash. 
Standartlashtirish quyidagilarni tashkil qilishni o‘z ichiga oladi: 
a) o‘lchov birliklari, muddatlar va belgilar; 
b) mahsulotlar, xom-ashyo, materiallar va ishlab chiqarish jarayonlarining 
sifatiga qo‘yiladigan talablar; 
v) mahsulot sifati ko‘rsatkichlarining yagona tizimi, sinov va nazorat 
usullari; 
d) ishchilar xavfsizligi, shuningdek moddiy boyliklar saqlanishini 
ta’minlaydigan talablar; 
e) mahsulotlarni tasniflash va kodlashning yagona tizimlari, axborot 
tashuvchilar, ishlab chiqarishni tashkil etish shakllari va usullari va boshqalar.
Standart bir xil mahsulotlar guruhlariga qo‘yiladigan talablarni va zarurat 
bo‘lganda muayyan mahsulotga, uni ishlab chiqishni, ishlab chiqarishni va 
qo‘llanilishini ta’minlaydigan qoidalarni belgilovchi me’yoriy-texnik hujjatdir. 
Mazmuni va darajasiga qarab me’yoriy va texnik hujjatlar quyidagilarga 
bo‘linadi: davlat standartlari, sanoat standartlari, ilmiy-texnik va muhandislik 
sheriklik standartlari, korxona standartlari, shuningdek xalqaro standartlar.