Iii-bob. Ishlab chiqarish omillari va ishlab chiqarish jarayoni

Ishlab chiqarish jarayonining eng muhim qismlari:  

asosiy ishlab chiqarish - bu bevosita korxonaning mahsulot turini 
tashkil etuvchi tayyor mahsulot ishlab chiqarish jarayonlari; 

yordamchi ishlab chiqarish - asosiy ishlab chiqarish uchun oraliq 
mahsulot ishlab chiqarish, bu asosiy jarayonlarning normal o‘tishini ta’minlaydi; 

qo‘shimcha ishlab chiqarish - bu asosiy ishlab chiqarishdan qolgan 
chiqindilarni qayta ishlash yoki yo‘q qilish.

---

Ishlab chiqarish bosqichi - bu mehnat obektining o‘zgarishini, uning bir 
holatdan ikkinchisiga o‘tishini tavsiflovchi ishlab chiqarishning texnologik 
jihatdan yakunlangan qismi hisoblanadi.
Ishlab chiqarish bosqichlari mehnatning birlamchi bo‘g‘inini, sodda, 
elementar tarkibiy qismini ifodalovchi bir qator ishlab chiqarish operatsiyalariga 
bo‘linadi. Bu alohida ish joyida, xuddi shu mehnat obekti ustida, bir yoki bir guruh 
ishchilar tomonidan, xuddi shu mehnat vositalaridan foydalangan holda amalga 
oshiriladi.
 
Ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish tamoyillari quyidagilardan 
iborat: 
1. Ixtisoslashtirish- bu tamoyil har bir sexga, ish joyiga qat’iy belgilangan 
mahsulot turlarini yoki texnologik jihatdan bir hil bo‘lgan ishlarni amalga 
oshirishni anglatadi.
2. Uzluksizlik - bu mehnat predmetining bir ish joyidan ikkinchisiga 
to‘xtovsiz harakatlanishini ta’minlashdan iborat.
3. Muvofiqlik -bu tamoyil ishlab chiqarishning individual bosqichlari, 
shuningdek xizmat ko‘rsatish, yordamchi va asosiy jarayonlar o‘rtasida 
aniqlanadigan zarur nisbatlarga rioya qilishdan iborat. 
4. Parallellik-bu prinsipning ma’nosi individual operatsiyalarni bir vaqtning 
o‘zida bajarishdir. 
5. To‘g‘rilik -mehnat obektlarini qayta ishlash jarayonida ular ishlab 
chiqarish jarayonining barcha operatsiyalari va bosqichlari bo‘yicha eng qisqa 
yo‘nalishlarni bajarishlari kerakligini anglatadi. 
6. Ritm-bu ishlab chiqarish jarayonini tashkil etishning ushbu prinsipi uning 
yo‘nalishi barqarorligi va muntazamligida yotadi. Bu mahsulotning bir xil hajmda 
yoki bir maromda o‘sib boradigan miqdorini muntazam ravishda chiqarilishini 
ta’minlaydi, bu esa ishlab chiqarishni rejalashtirishga imkon beradi .