Ijodkor o‘qituvchi jurnali 5 aprel / 2023 yil / 28 son

---

IJODKOR O‘QITUVCHI JURNALI
 
5 APREL / 2023 YIL / 28 – SON 
79 
INGLIZ VA O’ZBEK TILLARIDA QO’SHMA SO’ZLAR YASALISHINING 
O’XSHASH VA FARQLI JIHATLARI 
https://doi.org/10.5281/zenodo.7795762
 
Ergashova D.Sh 
O’zMU, Xorijiy filologiya fakulteti, 
Magistranti, 
(93)5015454
Annotation: 
This article reflects the similarities and differences in the formation of 
compound words in English and Uzbek languages. 
Key words: 
compound words, structural-semantic unit, lexical unit, synthetic, syntactic, 
asyntactic compound words 
Аннотация: В
данной
статье
отражены
сходства
и
различия
в
образовании
сложных
слов
в
английском
и
узбекском
языках
Ключевые слова: сложные
слова
, 
структурно
-
семантическая
единица
, 
лексическая
единица
, 
синтетические
, 
синтаксические
, 
асинтаксические
сложные
слова
Annotatsiya: 
Ushbu maqola ingliz va o’zbek tillarida qo’shma so’zlar yasalishining 
o’xshash va farqli tomonlarini aks ettiradi
. 
Kalit so’zlar: 
qo’shma so’zlar, struktur-semantik birlik, leksik birlik, sintetik, sintaktik, 
asintaktik qo’shma so’zlar 
Qo’shma so’zlar— ikki yoki undan ortiq o
ʻzak morfemaning qoʻshilishidan hosil boʻlgan 
va yagona struktur-semantik birlikni tashkil etgan so
ʻzlar. Masalan, koʻzoynak, bilaguzuk, 
uchburchak, atirgul, bo
ʻtakoʻz, nomoz-shomgul, mehmondoʻst, balandparvoz, erksevar, 
jigarrang kabi. Qo
ʻshma soʻzlar yasalishi uchun asos boʻlgan soʻzlar oʻzlarining dastlabki 
ma
ʼnolarini qisman yoki butunlay yoʻqotadi: ular birgalikda tamoman yangi lugʻaviy maʼno 
bildiradi. Chunonchi, osh va qozon so
ʻzlari alohida leksemalar sifatida oʻz lugʻaviy 
ma
ʼnolariga ega. Lekin ularning qoʻshilishidan hosil boʻlgan oshqozon soʻzi mazkur 
so
ʻzlarning dastlabki maʼnolaridan farqlanuvchi yangi maʼnoni — «inson va hayvonlarning 
ovqat hazm qilish a
ʼzosi» maʼnosini bildiradi. Qoʻziqorin, itogʻiz, oqsoch, oqsuyak, 
kampirchopon singari Qo
ʻshma soʻzlar haqida ham shunday fikrni aytish mumkin. 
Qo
ʻshma soʻzlar qismlari orasidagi maʼno munosabati har xil. Ular oʻxshatish, qiyoslash 
(karnaygul, otquloq, tuyaqush, sheryurak, qo
ʻykoʻz), xoslik, biror narsaga moʻljallanganlik 
(gultuvak, molqo
ʻra, olovkurak, tokqaychi, qiymataxta), biror oʻrin-joyga mansublik (suvilon, 
tog
ʻolcha, choʻlyalpiz, qoʻqonarava), biror belgiga nisbat berish (achchiqtosh, olaqargʻa, 
sho
ʻrdanak, qizilishton, Qiziltepa), miqdorga munosabat (beshbarmoq, mingoyoq, 
qirqog
ʻayni, Beshariq) va b. maʼnolarni anglatadi. Qoʻshma soʻzlar strukturasi mavjud 
sintaktik aloqalarni eslatadi, boshqacha aytganda, Qo
ʻshma soʻzlar ega-kesim munosabatida, 
boshqa-ruv, moslashuv. bitishuv aloqalarida bo
ʻlgan soʻz birikmalari asosida yuzaga kelgan. 

---