Ijtimoiy-gumanitar fanlar” kafedrasi 60220300 — tarix (mamlakatlar va yo’nalishlar bo’yicha) 2-bosqich talabasi murodov Nodirbek

1.2. Rim imperiyasiga Varvarlarning joylashuvi.
Zaif lashib qolgan Rim qo'shni varvarlar hujumini to'xtata olmagan. Qulchilik zulmidan aziyat chekkan mahalliy aholi german qabilalariga qarshi chiqmay, ba'zida ular tomoniga o'tib ketganlar. V asr boshlarida Pireney yarim oroli va Galliyaning bir qismida dastlabki varvarlar davlati - Vestgot qirolligi tashkil topdi. German qabilalari keyinchalik bosib olingan yerlarda : vandallar ( Shimoliy Afrikada ) , ostgotlar ( Italiyada ) , franklar ( Galli yada ) , angl - sakslar ( Britaniyada ) oʻz davlatlarini tuzgan. Germanlar istilosi 476 - yilda Gʻarbiy Rim imperiyasining qulashiga sabab boʻlgan. Yevropada yangi - feodal jamiyatiga o'tish davri boshlangan.²
Xunnlar Uralboʻyidan yurish boshlab taxminan 370 y. Volgani kechib oʻtganlar, soʻngra boʻysundirilgan alanlar bilan birga Shim. Qora dengiz sohillarida yashovchi gotlarta hujum qilganlar (375). 376-yil kuzida gunnlar tazyiqiga bardosh berolmagan vestgotlarning bir qismi Rimning ruxsati bilan imperiyaga tegishli Dunayning jan. dagi hududga joylashganlar. Biroq hukumat amaldorlarining zoʻravonligi natijasida vestgotlar 377-yil qoʻzgʻolon koʻtarganlar. 378-yil 9-avgustda Rim qoʻshini Adrianopol yaqinida qoʻzgʻolonchilar tomonidan tormor keltirilgan. Gotlar, alanlar va gunnlarning imperiyaga tazyiqi toʻxtatilgan, lekin gotlar Dunay daryosi va Bolqon togʻlari orasidagi hududda Rim federati sifatida yashay boshlagan, Rim armiyasida varvarlashuv jarayoni kuchaygan. IV asr oxiridan varvarlar tazyiqi yangidan avjga chiqqan. 394-395-yillar qishida gunnlar Suriya va Kappadokiyada chopkun uyushtirganlar. Vestgotlar Alarix I boshchiligida Yunonistonni talontoroj etib, Illirikada muqim oʻrnashganlar. 410-yil. 24-avgustda ular Rimni egallab, uni talaganlar. Garchi gotlar 27-avgustda yoq Rimdan ketgan boʻlsalarda, "abadiy shahar"ning kulashi ulkan maʼnaviy ahamiyatga ega boʻlgan. V asr mobaynida german qabilalari Gʻarbiy Rim imperiyasining butun hududi boʻylab joylashib, bu yerda bir necha varvar qirolliklarini barpo etganlar. Xususan, Galliyaning jan.gʻarbida markazi Tuluza sh. boʻlgan Vestgot qirolligi (418-yil; u keyinchalik Ispaniyaga ham tarqalgan), Shim. Afrikada Vandallar qirolligi (429-439), Italiyada Ostgotlar kirolligi (493), Shim. Galliyada Franklar qirolligi (476-yil; keyinchalik u koʻplab varvar kirolliklarini tobe etgan, qarang Frank davlati), Galliyaning janubi - sharqida markazi Lion shahrida boʻlgan Burgundlar qirolligi (taxminan 457 yil); angllar, sakslar, yutlar V asr oʻrtalaridan boshlab Britaniyani bosib ola boshlaganlar va VIasr oxiri – VII asrda bu yerda oʻzlarining bir qancha qirolliklarini barpo etganlar. 5-asr boshida Oʻrta Dunay (Pannoniya) da oʻrnashib olgan gunnlar Attila davrida (434-453) Galliya va Italiyani egallashga harakat qilganlar. Biroq Katalaun jangi (451)dan soʻng ularning ittifoqi parchalanib ketgan. Imperator Yustinian I davrida Sharkiy Rim imperiyasi (Vizantiya) varvarlardan Shim. Afrika, Italiya va Ispaniyaning bir qismini qaytarib olib, bu yerlarda Rim tartibotlarini qisman tiklashga erishgan. Xalqlarning buyuk koʻchishik.ning soʻnggi bosqichi VI asr oxiri – VII asrlarga toʻgʻri kelgan. 568-yil langobardlar Shim. va Oʻrta Italiyada muqim oʻrnashganlar. Slavyanlar — avarlar va protobolgarlar (bulgʻorlar) koʻmagida Bolqon ya.o.da mustahkam joylasha boshlashgan, natijada VII asrga kelib bu hudud aholisi, asosan, slavyanlardan iborat boʻlib, ular oʻz knyazliklarini tuzganlar, Slavyanlarning bir qismi Kichik Osiyoga, Vizantiya imperiyasi hududiga borib joylashgan. Slavyanlar gʻarbga — alemannlar va sakslar egallagan hududlarga qadar tarqalishgan. Xalqlarning buyuk koʻchishik.ning ijtimoiyiqtisodiy va siyosiy oqibatlari juda ulkan boʻlgan. U Gʻarbiy Rim imperiyasining qulashiga olib kelgan.³
Ushbu mulohazada xatolikni sezish qiyin emas. Doktor Dan nemislarga va xususan sharqiy nemislarga, xususan rimliklar kuzatish imkoniga ega bo'lgan G'arbiy nemislarga nisbatan haqiqat bo'lgan Tatsitning guvohligini qo'llaydi. Tatsit faqat G'arbiy nemislar haqida, Elbadan tashqarida yashagan german xalqlari haqida gapiradi, rimliklar deyarli hech narsani bilishmasdi - ba'zilarining topik nomi va geografik mavqei bundan mustasno. Shunday qilib, doktor Dan bizni oldinga siljishga yordam bermayapti. Aholining ko'payishi, oziq-ovqat muammosi paydo bo'lganligini anglatadi, tarixdan oldingi davrlardan boshlab Germaniya ekspansiyasining butun harakatlantiruvchi kuchi bo'lib kelgan va bu shubhasiz milodning II asrida boshlangan ko'chishning asosiy sababi edi. e. Ammo G'arbiy nemislarning yangi qishloq xo'jaligi an'analari bunga hech qanday aloqasi yo'q edi. Sharqiy nemislarning harakati bo'lgan ushbu ko'chish bilan shug'ullanishdan oldin G'arbiy nemislar haqida yana bir nechta so'zlarni aytish kerak.Elba va Reyn o'rtasida yashagan G'arbiy german xalqlarining eski nomlari Tatsitda va boshqa joylarda saqlanib qolgan. imperiyaning dastlabki tarixidagi yozuvlar. Ammo keyinroq, va biz keyingi paytlarda bope haqida gaplashmoqchimiz, bu nomlar deyarli yo'q bo'lib ketdi. Biz endi Tenkters, Cheruschi va Xutts kabi qabilalar haqida emas, balki Alemanni, Franks, Saksonlar va Turinglar haqida gaplashamiz, bu o'zgarishning sababi shundaki, 1-asr oxiridan G'arbiy Germaniya islohotlar jarayonida mast bo'lmagan xalqlar guruhlarini birlashtirish va katta birliklarga birlashtirish ... Shunday qilib, Alemannilar yuqori Reynda yashagan Sueviya va boshqa qabilalardan tashkil topgan qabila ittifoqi edi, xuddi shu tarzda, quyi Reynda yashagan xalqlar, franklar umumiy nomi ostida qabilalarning erkin konglomeratini tashkil qildilar. Qo'shni xalqlar Rimga bo'ysungan Quyi Germaniya viloyatida. Vezer va Elba o'rtasida va Xarz tog'laridan ichkariga kirgan boshqa qabilalar guruhi sakslar nomi bilan birlashdilar, bu nomni butun konfederatsiyaga bergan qabilalar Elbe og'zining orqasidan, Cimbri yarim orolining istmusiga yaqinlashdilar. (Yunon-Rim geograflari, xususan Strabon, KYutlend yarim orolini chaqirishgan, bu erdan miloddan avvalgi 2-asr oxirida janubga Norikka (o'sha paytda) ko'chib o'tgan Cimbri qabilasi (german, garchi ko'pchilik uni kelt deb hisoblasa ham) kelib chiqqan. hali Rim viloyati emas, balki Torilarning Keltlar qabilasi podsholigi) .Noreya qirolliklari (zamonaviy Klagenfurt) Cimbri miloddan avvalgi 113-yilda 3. Rimliklarni mag'lubiyatga uchratgan. Shundan so'ng Helvetilar (Keltlar) va Tevtonlar bilan birlashgan Cimbri ( Nemislar) qabilalari Galliyaga ko'chib o'tdilar, u erda miloddan avvalgi 109 yilda E.da va ayniqsa miloddan avvalgi 105 yilda Arauziya ostida (120 minggacha rimliklar va ularning ittifoqchilari qulagan) Rimliklarga bir qator mag'lubiyatlar keltirildi. miloddan avvalgi 103 yilda Cimbri yana Rimga ko'chib o'tgan, ammo miloddan avvalgi 101 yilda. ri Vercellus Shimoliy Italiyada (oldingi yil, milodiy 102 yilda. Miloddan avvalgi 3. Tevtonlar Aqua Sextius ostida mag'lub bo'ldilar). - Ed.) Biz ularni G'arbiy nemislar deb bilamiz. Ammo G'arbiy nemislar orasida ular istisno edi, migratsiya davomiyligi tufayli sakslar franklardan ajralib turuvchi frizlar tomonidan ajralib turdilar. Turinglar saksonlarga qaraganda shiddatliroq yashaganlar, asosan qadimgi Hermundurini aks ettirganlar.⁴
Qirol harbiy yurishdagi qo'shinlarning tan olingan boshlig'i edi, u shuningdek, eng yuqori qo'mondonlik shtabini (graflar, dukslar) tayinlash uchun mas'ul edi. U tashqi aloqalarni ham boshqargan, oliy ma'muriy va sud hokimiyatiga ega bo'lgan, qonunlar chiqargan, davlat xazinasi, soliq tushumlari va harbiy o'ljalarni tasarruf etgan. U cherkovning kelishuv yig'ilishlarini chaqirdi va episkoplarni tayinladi. Unga davlat mulkidan sovg'alarni tarqatishga ruxsat berildi. Bu vakolatlar va o'zgarishlar V asr oxirida ayniqsa kuchaydi. shohlar Erik va Alarik II davrida.
Vesigotlar davlati amaliyotida cherkov soborlari, taxtga vorislik tartibini, qirollik saylovlari tartibini belgilab bergan, oʻrtasidagi nizolar tartibini tartibga solgan. royalti va magnatlar (sanoqlar, qo'mitalar). Yepiskoplar, kengashlarning ishtirokchilari ham moliyaviy masalalar bilan shug'ullangan va qonun loyihalarini ishlab chiqish jarayoniga ta'sir ko'rsatgan. Ularni qirol Toledodagi cherkovlaridan birida chaqirdi. Bu erda nutqlar almashinuvi va qonun loyihalarini o'qish, so'ngra ularni episkoplar va magnatlar tomonidan ma'qullash bo'lib o'tdi. Shoh cherkov boshlig'i sifatida qabul qilindi. Kengashlarning dastlabki kunlarida sof cherkov masalalari hal qilinar edi, magnatlar esa hozir boʻlmagan. Kengashlarning qarorlari chaqirildi kanonlar. Ular ruhoniylarning ham, feodallarning ham roziligini topdilar. Kengashlarning qarorlari podshoh qabul qilingan qonunni tasdiqlovchi maxsus farmon chiqargandan keyingina kuchga kirdi.