Ijtimoiy-gumanitar fanlar” kafedrasi 60220300 — tarix (mamlakatlar va yo’nalishlar bo’yicha) 2-bosqich talabasi murodov Nodirbek

Ta'rif 1 Varvar qirolliklari - G'arbiy Rim imperiyasi hududida vahshiy xalqlar tomonidan yaratilgan davlat tuzilmalari. Ularning paydo bo'lish vaqti - V asr, ya'ni. imperiyaning qulashi davri. Davlatlarning umumiy xususiyati: ichki beqarorlik, uning sababi hokimiyatni topshirish qoidalari o'rnatilmagan. Imperiya poytaxti Ravenna ma'lum bir hududga joylashishga ruxsat bergandan so'ng, vahshiy qabilalar yer oldi. Uni boshqarish, himoya qilish qabilaning burchiga aylandi. Ishlab chiqarish mahalliy aholi tomonidan amalga oshirilgan. Federatsiyaga aylangan varvarlar harbiy ishlarni monopoliyaga oldilar. Mahalliy aholi bu holatdan xursand edi. Ular ularni hukmdorlar, imperatorning hokimlari sifatida qabul qilib, o'zlarini rimliklar deb hisoblashda davom etishdi.
Varvar qirolliklari shaxslararo va qabilalararo munosabatlarga asoslangan turli-tuman qabila tuzilmalari boʻlib qolaverdi. Hokimiyatning obro'si sehrli halo va rahbarning shaxsiy fazilatlariga asoslangan edi. Aksariyat hollarda varvarlar hokimiyatni egallab olishmadi, balki uni imperatordan olishdi. Natijada imperiya parchalanib ketdi.
Xunlarning istilosi vahshiy davlatlarning vujudga kelishini to'xtatdi. Bir vaqtning o'zida qabilalarning bo'linishi va ularning ko'p millatli ittifoqlarga birlashishi mavjud. Imperiya qabila tuzilmalarining joylashishini nazorat qiladi.
Mavjud varvar qirolliklari
Birinchi vahshiy davlat 418-yilda vujudga kelgan Vesigotlar qirolligi edi. Vesigot qiroli Valius Gonorius bilan shartnoma imzoladi va Pireneydan shimoldan Luara daryosigacha bo'lgan yerlarni oldi. 718 yilda arablar tomonidan bosib olingan.
429-yilda vestgotlar tomonidan Iberiyadan quvib chiqarilgan vandallar va alanlar Afrikaga oʻtib, Vandallar va Alanlar qirolligini tuzdilar. 30-yillarning oʻrtalariga kelib vandallar butun Afrika shimolidagi Rim hududini bosib oldilar, Karfagenni egallab, uni oʻzlarining poytaxtiga aylantirdilar. 534 yilda Vizantiya Karfagen qirolligini bosib oldi.
Burgundiyaliklar 413-yilda federatsiyaga aylandilar va Reynning chap sohilidagi Vormsga joylashdilar. Burgundiya qirolligi tashkil topdi. 435-yilda hunlarning bosqinchiligi ularning yerlarini vayron qilib, qirolni o‘ldiradi. Qolgan burgundiyaliklar 443 yilda imperator Aetiusning buyrug'iga binoan Savoydagi Rona daryosi qirg'og'iga ko'chib o'tishdi. 534 yilda Burgundiya Franklar davlati tarkibiga kirdi.
Franklar rahbari Klovis 481 yilda Franklar qirolligini tuzdi va o'zini qirol deb e'lon qildi. Uch asr davomida Yevropaning markazida qudratli davlat paydo bo'ldi.
Izoh 1
488 yilda Ostrogot qiroli Teodorik va imperator Flaviy Zeno o'rtasida etakchi Odoacerga qarshi kurashish to'g'risida shartnoma tuzildi. Dushmanni mag'lub etib, Teodorik Ostrogotlar qirolligini tuzdi va imperatorning Italiyadagi vakili bo'ldi. 555 yilda Vizantiya Ostrogotlar qirolligini egallab oldi.
Sueviylar Pireney yarim orolining shimoli-g'arbiy qismida joylashgan. 409 yilda ular o'z shohligini yaratdilar. 585 yilda ular vestgotlar tomonidan bo'ysundirildi.
566 yilda lombardlar Shimoliy Italiyada qirollikning tashkil topishini yakunladilar. Asta-sekin ular postni Apennin yarim oroli, Korsika va Istriya bo'ylab to'ldirishdi. Buyuk Karl ularni 774 yilda bosib oldi.
5-asrda Britaniyada german qabilalari kuchaydi:

• 
  ingliz,
  
• 
  Sakslar
  
• 
  frizlar,
  
• 
  yuts.
  

VI asrda ular birlashishga intilgan yetti suveren anglo-sakson davlatini yaratdilar va bitta qirollikni yaratdilar.

XULOSA
Xulosa qilib aytadigan bo`lsak ,milodiy davrning boshidagi buyuk ko`chishlar nihoyatda muhim sanaladi. Chunki bu ko`chishlar osiyoda boshlanib Xun qabilalarining Otello boshchiligida Yevropaga kirib borishi Yevropa xalqlarini ayniqsa Germanlarning g`arb tomonga siljishi, natijada esa Fransiya, Germaniya, Ispaniya, Italiya kabi davlatlarning paydo bo`lishiga asosiy sababchi bo`lib hizmat qildi. Buyuk ko`chish natijasida Yevropada urug`chilik tuzumi inqirozga yuz tutib, feodal munosabatlar shakllanib davlatchilik an’analari paydo bo`ldi. Bir so`z bilan aytganda xalqlarning buyuk ko`chishi butun dunyoda xalqlarning bir-biri bilan savdo, iqtisodiy-siyosiy munosabatlarda aloqalarni kuchaytirib yubordi. Dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik tizimi, ayirboshlashning boshlanishi. Miloddan avvalgi 1-ming yillikda. e. hozirgi Germaniya hududida yashovchi qabilalarning temir metallurgiya bilan tanishishini nazarda tutadi. Marsh temir rudasining ko'pligi temir davrining boy madaniyatlari - Lusatian, Hallstatt va La Tenning rivojlanishiga yordam berdi. Shunday qilib, rimliklar Germaniya aholisi bilan tanishgan vaqtga kelib, qishloq xo'jaligi va temir metallurgiyasida allaqachon ko'p asrlik ko'nikmalar mavjud edi.
Madaniyatlarning o'zaro ta'siri mavjud edi; shuning uchun, aftidan, keltlar mamlakatning keyingi aholisi - nemislarga - shudgor va temir metallurgiyasini topshirdilar. Qabilalarning ko'p harakatlari bor edi. Bir necha asrlar davomida qadimiy - VI-I asrlar. Nemislar miloddan avvalgi. e. - Germaniya hududida til, moddiy va ma'naviy madaniyat jihatidan yaqin bo'lgan ko'plab qabilalar joylashdi. Ular Janubiy Skandinaviyadan, Yutlandiyadan, Boltiqbo'yi va Shimoliy dengizlar qirg'oqlaridan kelib, asta-sekin Veser va Odra havzalarini egallab, janubdan Dunaygacha kirib borishdi.
Ular Reynga etib borishdi va bu kuchli daryoning chap qirg'og'ini qisman egallab olishdi. Rimliklar bu qabilalarni nemislar deb atashgan. Bu ismning kelib chiqishi va ma'nosi aniq emas.