Ijtimoiy-gumanitar va mutaxassislik fanlari
Taraqqiyot falsafasi va uning moxiyati. dialektika-ta’limot sifatida, dialektik
Download 1.31 Mb.
|
falsafa 2022 majmua
- Bu sahifa navigatsiya:
- Etika, estetika, mantiq
|
Taraqqiyot falsafasi va uning moxiyati. dialektika-ta’limot sifatida, dialektik
qonunlar va tushunchalar. Qonun tushunchasi, uning mohiyati va falsafiy talqini. o’zgarish va taraqqiyot jarayoni, takrorlanish tamoyillar, qonun tushunchasi, turlari, dialektik qonunlar. Voqelik va o’zgarish jarayonida ayniyat va ziddiyat dialektikasi. qarama-qarshiliklar birligi va kurashi, ayniyat, qarama-qarshilik, ziddiyatlar turlari. Mavjudlik tushunchasi va uning miqdor va sifat voqeligi tarzida na moyon bo’lishi. miqdor o’zgarishlarining sifat o’zgarishlariga o’zaro o’tishi qonuni, miqdor, sifat, me’yor, sakrash taraqqiyotda tadrijiylik tamoyili. Voqelikni eng umumiy aloqadorligini aks ettiruvchi kategoriyalar. yakkalik, umumiylik, xususiylik, moxiyat, xodisa, qonun. Voqelikni mazmunini aks ettiruvchi kategoriyalar. mazmun, element, struktura, butun, kism. Voqelikni sababiyatini aks ettiruvchi kategoriyalar. sababiyat, sabab, oqibat, zaruriyat, tasodif, imkoniyat, voqelik. Yoshlar ongida milliy tafakkurni shakllantirishda falsafiy kategoriyalarning ahamiyati. falsafada aloxidalik va umumiylik, xozirgi davr va dialektik inkor, rivojlanishning zaruriyati qonuniyatlari, demokratik imkoniyatlar. XX asr diniy falsafasi (Tomizm va neotomizm). Arastu, Platon, platonizm, katolik cherkovi, Avgustin, Foma Akvinskiy. Voqelikni aks ettirishning tadrijiy bosqichlari. in’ikos, jonsiz va jonli tabiat, biologik in’ikos, xissiy bilish, sezish, idrok, tasavvur. Abstrakt tafakkur - dunyoni anglashning yuqori bosqichidir. tushunchalar, xukm, xulosalar, induktiv, deduktiv metodlar. Bilish va fan, ularning bog’liqligi. ilm, bilimlar, oddiy va ilmiy bilimlar, tajriba, eksperiment, mantiqiy bilimlar. «Sharqona demokratiya» tushunchasining moxiyati. milliy o’ziga xoslik tarixi, psixologiyasi, milliy qadriyatlari, katta yoshdagilarga xurmat, xashar, maxalla. Bozor munosabatlariga utish - demokratik va erkin fuqarolik jamiyatini qurishning asosiy shartidir. shaxs, shaxs erkinligi, erkinlikning iqtisodiy asoslari, mafkuraviy rang-baranglik, ko’p partiyaviylikning joriy etilishi. Milliy istiqlol g’oyasi tushunchasi. g’oya, istiqlol, mafkura, g’oyalarning tarixiy tiplari, sinfiy mafkura, milliy mafkura, diniy mafkura. Ong va ruxiyatning ijtimoiy-tarixiy moxiyati. ong, ongni ilmiy va diniy tushunish, ong xarakatlari, in’ikos, ong va miya, ong va ruxiyat. O’z-o’zini anglash, uning shakllari. ong, bilim, anglash, o’z-o’zini anglash, ong va axborot, gnoseologoya, ontologiya va ijtimoiy ong taxlili, insonni kamol topishi. Xozirgi davrda ong va dunyoqarashda tub o’zgarishlarni amalga oshrish zaruriyati. dunyoni anglash, in’ikos, ong, o’z-o’zini anglash, «informatsion portlash». Ijtimoiy ong tushunchasi, uning mazmuni, tarkibiy qismlari. ong va uning ijtimoiy jixati, ijtimoiy ong tarkibiy qismlari va shakllari. Axborot dunyosining globallashuvi va inson ongi imkoniyatlarining kengayishi. ong va axborot, ong va til, ong va ruxiyat, axborot dunyosining globallashuvi, ilm-fan taraqqiyoti va ong. Bilish va bilim - ularning falsafiy taxlili. gnoseologiya, bilish, bilish darajasi, bosqichlari va turlari, bilish va bilim. Bilishning ob’yekti va sub’yekti. Inson bilishining asosiy bosqichlari. bilish, xissiy va aqliy bilish, bilish ob’yekti va sub’yekti. Inson tabiati va moxiyati. inson, shaxs, individ, ontologiya, inson - biologik mavjudot, inson ijtimoiy mavjudot. O’zbekiston mustaqilligi va insonning qadr-qimmati. inson faolligi, inson qadri, shaxs erkinligi, burch, inson extiyojlari, manfaatlar, inson xuquqi. Jamiyat tushunchasining moxiyati va mazmuni. jamiyat, diniy va ilmiy yondashuv, omillar, tamoyillar, jamiyatning moddiy va ma’naviy xayoti. Jamiyat taraqqiyoti to’grisidagi turli nazariyalar. jamiyatning vujudga kelishi, diniy va ilmiy yondashuvlar, barqarorlik, taraqqiyot ning o’zbek modeli. Silivizatsiyalashgan jamiyatni barpo etish va b arkamol insonni shakllantirish. jamiyat va oila, jamiyatni boshqarish, davlatning jamiyat xayotidagi o’rni, jamiyat soxalari, jamiyat tuzilishi, fuqarolik jamiyat. Madaniyat tushunchasi va uning taxlili. «madaniyat», moxiyati, mazmuni, funksiyalari, turlari, madaniyatda milliylik va umuminsoniylik. Fuqarolik jamiyatida shaxs erkinligi. shaxs, shaxs erkinligi, erkinlik va zaruriyat, siyosiy va xuquqiy erkinlik, siyosiy tashkilotlar. Ilmiy bilishning moxiyati va usullari. bilish, ilm, bilim, metod, nazariya, metodologiya, ilmiy bilish usullari. Haqiqat tushunchasi, uning shakllari. haqiqat, nisbiy va absalyut haqiqat, bilish va haqiqat. Inson- falsafaning bosh mavzusi sifatida. inson, shaxs, individ, antropologiya, inson tabiati va moxiyati, erkinlik va inson. Haqiqat, (baxo, qadriyat) va ularning bilish jarayoniga ta’siri. bilish va xaqiqat, xaqiqat mezonlari va baxo, xaqiqat va qadriyat «Madaniyat» va «sivilizatsiya» tushunchalarining moxiyati va mazmuni. madaniyat, sivilizatsiya ularning uzaro boglikligi, madaniyat va sivilizatsiyaning asosiy tamoyillari sivilizatsiyaviy yondashuv. Sivilizatsiyaning tarixiy shakllari va xozirgi davrdagi xususiyatlari. Sharq, G’arb, xozirgi zamon, xududiy sivilizatsiyalar, ularning xususiyatlari, madaniyat va sivilizatsiya. «Qadriyatlar» tushunchasi va uning tarixiy ildizlari. «aksiologiya», tarixiy ildizlari, tamoyillari, Sobiq Ittifoqda qadriyatlarga munosabat, mustaqillik va qadriyatlar. Ijtimoiy taraqqiyot jarayonida qadriyatlarga munosabat. qadriyatlar tizimi, qadrlash tamoyillari, qadrlash mezonlari, mustaqillik va qadriyat, qadriyatlar va ijtimoiy jarayon. «Qadriyat» kategoriyasi, uning asosiy shakllari. qadriyat, qadr, baxo, qadriyatning ob’yekti va sub’yekti, tamoyillari, qadriyatlari tizimi, namoyon bo’lishi. Qadriyatlarning jamiyat va inson xayotidagi o’rni. qadriyatlar va ijtimoiy jarayon, mustaqillik va qadriyat, qadriyatlar tizimi, inson qadri, yoshlar va qadrlash tamoyillari. Ijtimoiy taraqqiyotning xozirgi davri va umumbashariy muammolar. umuminsoniy, mintaqaviy va maxalliy muammolar tushunchalari, umumbashariy muammolarning kelib chiqish sabablari, ularni bartaraf etish yo’llari. Jaxon XXI asrda: kelajak va inson taqdiri. insoniyat va kelajak, fan-texnika taraqqiyoti va uning sotsial oqibatlari, inson manfaatlari, ilmiy bashorat usullari. O’zbekistonda tabiat, jamiyat va insonni asrash. mintaqaviy va maxalliy muammolar, ekologik tanazzul, ekologiya, demografiya, demografik portlash. O’zbekistonning jaxon sivilizatsiyasiga qushilish yo’lining falsafiy - metodologik muammolari. jaxon sivilizatsiyasi, jaxon xamkorligi, iqtisodiy rivojlanish, mulk, mexnat taqsimoti. Xozirgi zamon falsafiy muammolarining mazmuni va moxiyati. tafakkur uslubi, globallashuv, umumlashtirish, xayotdan norozilik, kelajakni ta’minlash. Mamlakatimizda xavfsizlik va barqarorlikni, davlatimizning hududiy yaxlitligini, fuqarolarimizning tinchligi va osoyishtaligini ta’minlash - taraqqiyotimizning asosiy shartidir. millatlararo va dinlararo totuvlik, korrupsiya, millatchilik, mahalliychilik, urug’-aymoqchilik. Inson huquqlari va erkinliklarini, so’z va matbuot erkinligini, oshkoralikni ta’minlash - demokratik tamoyillarning amaliy ifodasidir. ommaviy axborot, matbuot, radio-televideniye, «to’rtinchi hokimiyat» jamoatchilik fikri, siyosiy, faollik, ko’ppartiyaviylik, demokratik parlamentarizm. Inson omili - islohotlarimizning bosh yo’nalishidir. ijtimoiy infratuzilma, ta’lim, sog’liqni saqlash,demografik va milliy xususiyatlar, ma’naviyat, axloq-odob, ma’rifat, din, xalq farovonligi, o’zbek modeli. Etika, estetika, mantiq Dastlabki axloqiy qonun qoidalar, tamoyillar. Ahloqiy qarashlar tarixi Etikaning boshqa ijtimoiy fanlar bilan birligi va tafovutlari Etikaning axamiyati xamda vazifalari Ixtiyor erkinligi va axloqiy tanlov Axloq tuzilmasi Etikaning umumiy tushunchalari Etika fanining tamoyillari Etika fanida me'yorlar va ularning amaliy axamiyati 1. Oila dastlabki axloqiy tarbiya maskani Fuqarolik jamiyatini va davlatning axloqiy moxiyati Axloqiy madaniyat va kasbiy odob masalasi Estetika fanining predmeti, maqsad va vazifalari Estetikani boshqa ijtimoiy fanlar bilan uzviy aloqadorligi Markaziy Osiyoda yashab ijod etgan mutafakkirlar ijodida estetik qarashlar. Abu Nasr Farobiy, Abu Rayxon Beruniy, Abu Ali Ibn Sino, Ulugbek, Umar Xayyom, Alisher Navoiy va boshqalar ijodlarida uning aks etishi Nemis marifatparvarligi estetikasi Estetik ong va estetik faoliyat haqida tushuncha Estetik ong turlari Estetik ideal tushunchasi Estetikaning asosiy kategoriyalari Badiiy ijod turlarining xilma-xilligi 13. Badiiy adabiyotda uslub va yunalishlar Makon san'atining o'ziga xos jihatlari. Tomosha-qorishma san'at turlari va ularning o'ziga xosligi Mantiq fani baxs mavzusi va vazifalari Olamni bilish murakkab ruhiy jarayon sifatida O'rta Mantiq fikrlarning tarixiy rivojlanish bosqichlari va unda Osiyolik mutafakkirlarning o'rni Mantiq qonunlari-to'g'ri fikr yuritishning asosiy tamoyillari sifatida Mantiqiy usullar Tushuncha-mantiqiy tafakkur shakli sifatida. Tushunchalarni turlari Tushunchalar o'rtasidagi munosabatlar Tushunchalar o'rtasida mantiqiy amallar Mushoxada-tafakkur shakli sifatida, sodda mushoxada, uni tuzilishi va turlari Murakkab mushoxada, uni tuzilishi va turlari Mushoxadalarda terminlaming bo'linishi Xulosa chiqarishning moxiyati va tuzulishi Deduktiv xulosa chiqarish Sillogizm figuralari va moduslari Induktiv xulosa chiqarish. To'liq va to'liqsiz induksiya Analogiya bo'yicha xulosa chiqarish va uni bilish jarayonidagi o'rni Isbotlash tushunchasining moxiyati, xususiyatlari va tarkibi Millatparvarlik tamoyili Vijdon tushunchasi Jo'mardlik tamoyili Erkparvarlik tamoyili Nikoh va uning mohiyatan ahloqiy munosabat ekanligi Umuminsoniy axloqiy qadriyatlar Tinchliksevarlik tamoyili Biologik etika muammosi O'lim jazosi axloqiy jihatdan eng katta yovuzlikdir Axloqiy mintaqaviylik va milliylik Ixtiyor erkinligi va axloqiy tanlov Muhabbat axloqiy mo'jiza Axloqiy xatti-xarakatlar Axloqiy ong Axloqiy hissiyot Vatanparvarlik tamoyili Burch tushunchasi Adolat tushunchasi Dastlabki axloqiy qonun-qoidalar Baxt tushunchasi Maxalla-mexr-muruvvat maskani Oilada farzand tarbiyasi Kasbiy odob tushunchasi Etiket tushunchasi Ideal tushunchasi Muomala odobi Yaxshilik va yomonlik Axloqiy tarbiyaning zamonaviy vositalari San'at - axloqiy tarbiyaning eng kuchli vositasidir Muxabbat va nafrat Ezgulik va yovuzlik Axloqiy tarbiyaning ananaviy vositalari San'at ijtimoiy ong formasi sifatida Estetikaning asosiy kategoriyalari. Ulug'vorlik va pastkashlik Estetika fanining predmeti va vazifalari Mehnat va ishlab chiqarish jarayonida estetik tarbiya Teatr sintatik san'at turi sifatida. Mexnatkashlarni estetik tarbiyalashda uning ahamiyati San'atda badiiy (ijodiy) metod, uning ijtimoiy mohiyati San'atda milliylik va baynalminallik dialektikasi San'atda shakl va mazmun dialektikasi Xulq - atvor estetikasi Nafosatshunoslik va axloqshunoslikning o’xshashlik va farqli tomonlari Estetika kategoriyalari. Komiklik (xajviylik) Estetik ongning mohiyati va xususiyatlari O'zbekiston adabiyoti va san'atining erishgan muvaffaqiyatlari Estetik ongning mohiyati va uning turlari Estetik tarbiya va tabiat Estetikaning asosiy kategoriyalari. Go'zallik va xunuklik San'atda metod, yo' nalish va uslublar San'at turlarini klassifikatsiyasi Yoshlarga estetik tarbiya berishda badiiy adabiyot va musiqaning ahamiyati Tabiatning estetik xususiyatlari San'atning ijtimoiy xayotdagi o'rni va roli Xaykaltaroshlik va grafika san'ati San'atda voqealikni xaqqoniy va yorqin aks ettirishning ahamiyati Turmush estetikasi va uning xozirgi sharoitdagi ahvoli San'at tarixiy taraqqiyotining qonuniyatlari Mustaqillik sharoitida yoshlarni est etik tarbiyalashning vazifalari San'atning asosiy vazifalari va uni borliqni bilishdagi roli Memorchilik san'ati Mehnat, ishlab chiqarish va texnika estetikasi A.Baumgarten xayoti, asarlari va uning estetika fani rivojida tutgan o'rni Estetik tarbiyada ekologiya va mehnat muammolarining hal etilishi San'atda realizm metodi Estetik ideal va uning mohiyati Estetik faoliyat Estetik tarbiyalashda televideniyaning roli Musiqa san'ati va uning insonga ta' siri Kino san'ati va estetik tarbiya Orta Osiyo mutafakkirlarining estetik qarashlari Temuriylar davrida estetik qarashlari Badiiy adabiyot va uning inson estetik tarbiyasiga tasiri Mantiq fanining bahs mavzusi va vazifalari Mantiqiy fikrlarning tarixiy rivojlanish bosqichlari va unda O’rta Osiyolikmutafakkirlarning o’rni Mantiq qonunlarining fikrlash jarayonidagi o’rni Tushuncha - mantiqiy tafakkkur shakli Tushunchalar hosil qilishning mantiqiy usullari Tushunchalarning mohiyati va turlari Tushunchalar o’rtasidagi munosabatlar Tushunchalar ustida mantiqiy amallar Mushohada - mantiqiy bilish shakli sifatida. Mushohadaning tuzilishi Sodda va murakkab mushohada hamda ularning asosiy turlari Mushohadalar orasidagi munosabatlar Xulosa chiqarishning mohiyati. Xulosaning tuzilishi Yoshlarda tafakkurlash madaniyatini shakllantirish masalalari Mantiq fanining fikrlash madaniyatini o’stirishdagi, mustaqil, erkin fikr yuritish ko’nikmalarini hosil qilishdagi ahamiyati 7 Download 1.31 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|