Ijtimoiy-iqtisodiy fanlar metodikasi

Muammo turi 
Muammoning kelib 
chiqish sabablari 
Muammoning yechish 
yo‘llari (amaliy 
harakatlar) 
1. 
 
“3x4” texnologiyasi 
Texnologiya o‘quvchilarni aniq bir muammoni yakka holda fikrlab hal etish,
yechimini topish, g‘oyalar orasidan muhimini tanlay bilish, bir necha muhim 
fikrni umumlashtirish, ular asosida muammo yuzasidan aniq tushuncha hosil qilish
va o‘z fikrlarini ma’qullay olishga o‘rgatadi. U o‘quvchilarni mustaqil fikrlash,
jamoa bo‘lib ishlash, fikrlarni jamlab, nazariy va amaliy tushunchalar hosil
qilish, jamoaga o‘z fikrini o‘tkazish, o‘z fikrini ma’qullash, muammoni yechish 
va mavzuga umumiy tushuncha berishda o‘rganilgan barcha mavzular bo‘yicha 
egallangan bilimlarni amalda qo‘llashga yordam beradi. Texnologiya yordamida
o‘quvchilar topshiriqlarni dastlab individual, so‘ngra kichik guruhlar tartibida 
yozma shaklda bajaradi.
Izoh: 1. Guruhlar sonining to‘rtta bo‘lishi texnologiya samaradorligi ta’minlaydi.
Bunda mashg‘ulot zerikarli bo‘lmaydi. Agar guruhlar soni 4 tadan ortiq bo‘lsa, 
guruhlarni ikkita katta guruhlarga ajratish mumkin.
2. Tarqatmali materialda ko‘rsatilgan mavzu bo‘yicha 3 ta tayanch tushuncha (so‘z, 
so‘z birikmasi yoki 3 ta gap) yozish talab etiladi.
3. Dastlabki topshiriq bajarilgach, guruhlar soat mili yo‘nalishi bo‘yicha o‘z 
joylarini o‘zgartiradi (1-guruh 2-guruhning, 2-guruh 3-guruhning, 3-guruh 4-
guruhning, 4-guruh 1-guruhning o‘rnini egallaydi). Bu holat har bir guruh
o‘zining dastlabki o‘rniga yetib kelgunga qadar davom etadi.
4. Guruhlarning taqdimotidan so‘ng har bir o‘quvchi ham individual ravishda 
o‘zining mualliflik ishini namoyish qilishi mumkin. 
 
 «Qarorlar shajarasi»
(«Qarorlar qabul qilish texnologiyasi») metodi 

---

«Qarorlar shajarasi» metodi muayyan fan asoslari borasidagi bir qadar 
murakkab mavzularni o‘zlashtirish, ma’lum masalalarni har tomonlama, puxta tahlil 
etish asosida ular yuzasidan muayyan xulosalarga kelish, bir muammo xususida 
bildirilayotgan bir necha xulosalar orasidan eng maqbul hamda to‘g‘risini topishga 
yo‘naltirilgan texnik yondashuvdir. Ushbu metod, shuningdek, avvalgi vaziyatlarda 
qabul qilingan qaror (xulosa)lar mohiyatini yana bir bora tahlil etish va uni 
mukammal tushunishga xizmat qiladi.
Guruh yoki sinf tahsil oluvchilari ishtirokida qo‘llaniladigan «Qarorlar 
shajarasi» bir necha o‘n nafar tahsil oluvchilarning bilimlari darajasini aniqlash, 
ularning fikrlarini jamlash va baholash imkonini beradi. Ta’lim jarayonida mazkur 
metodning qo‘llanilishi muayyan muammo yuzasidan oqilona qaror qabul qilish 
(xulosaga kelish)da tahsil oluvchilar tomonidan bildirilayotgan har bir variant, 
ularning maqbul hamda nomaqbul jihatlarini mufassal tahlil etish imkoniyatini 
yaratadi. Mashg‘ulot jarayonida tahsil oluvchilar quyidagi chizma asosida tuzilgan 
jadvalni to‘ldiradilar (yoki ushbu tartibdagi faoliyatni olib borishda yozuv taxtasidan 
foydalanadilar) : 
«Qarorlar shajarasi» metodi quyidagi shartlar asosida qo‘llaniladi: 
1. O‘qituvchi mashg‘ulot boshlanishidan oldin munozara, tahlil uchun mavzuga oid 
biror muammoni belgilaydi. Guruhlar tomonidan qabul qilingan xulosa (qaror)larni 
yozish uchun plakatlarni tayyorlaydi. 
2. O‘qituvchi tahsil oluvchilarni 4 yoki 6 nafar kishilardan iborat guruhlarga ajratadi. 
Muammoning hal etilishi, u borada eng maqbul qarorning qabul qilinishi uchun 
muayyan vaqt belgilanadi. 
3. Qarorni qabul qilish jarayonida guruhlarning har bir a’zosi tomonidan 
bildirilayotgan variantlarning maqbullik hamda nomaqbullik darajalari batafsil 
muhokama qilinadi. Har bir variantning afzallik va noafzallik jihatlari yozib boriladi. 
МУАММО 
1 
ҒОЯ 
2 
ҒОЯ
3 
ҒОЯ