„ijtimoiy xususiy mulkni ijtimoiy mulkka aylantirish orqali

partiyalarning yaxshi yoki yomonligini

---

ularning qanday nom bilan atalishi
belgilamaydi, aksincha, amalga oshirilgan
ishlarning koʻlami va xalqparvarligi
belgilaydi. Shu nuqtai nazardan oladigan
boʻlsak, jamiyatning sotsializm deb
siyosiy yetakchi kuchlarning
kompartiyalar deb nomlanishini qoralash
unchalik toʻgʻri emas. Faqat shunisi
achinarliki, oʻzlarini xalq manfaati uchun
xizmat qiluvchi, uning dardi va gʻami bilan
yonuvchi kishilar qilib koʻrsatgan rahbar
kommunistlargina aybdordirlar.
Kommunistik partiya ham sotsializm
jamiyati ham shuning uchun kishilar
nazarida yomon koʻrinib qoldiki,
yuqoridagi chinovnik-byurokratlar barcha
qilgʻiliklarini sotsializm va kommunistik

---

partiya nomidan qildilar. 1989-yilning
oxiridagi anketa soʻrovlarning natijasi
shuni koʻrsatdiki, Chexoslovakiyadagi
oddiy kishilarning koʻpchiligi „Hokimiyat
tepasida kommunistlar turadimi,
demokratlar turadimi bizga baribir. Eng
muhimi kishilarning yaxshi yashashi va
mehnat qilishi uchun sharoit yaratib
berilsa boʻldi, shunisi achinarliki, bizni
uzoq yillar davomida kaltafahmlar
boshqarib qeldi“,- deyishdi.Yevropadagi
sobiq sotsialistik davlatlarda boʻlgan
oʻzgarishlar jarayonidan keyin koʻplab
partiyalar siyosiy maydonga keldi. Boʻlib
oʻtgan demokratik parlament saylovlarida
ular ishtirok etsalarda, bu partiyalarning
qaysilari qancha vaqt yashab turishi

---

mumkiiligi toʻgʻrisida biron narsa deyish
qiyin boʻldi. Parlament saylovlaridan
keyin hokimiyatga oʻng sentristlar bloki
chiqib oldi, baʼzi bir mamlakatlarda hal
qiluvchi rolni sinfiy partiyalar emas, balki
yangidan tuzilgan Polshadagi „Birdamlik“
formasidagi xalq harakatlari oʻynadilar.
Xususan, Slovakiyada „Zoʻravonlikka
qarshi jamoatchilik harakati“, Bolgariyada
„Demokratik kuchlar ittifoqi“ va hokazo.
Bir qancha hukmron partiyalar Polsha
BIPni hisobga olmaganda, jumladan VSIP,
GBSP, RKP, YUKP va CHKP qayta
qurishning dastlabki davridayoq oʻz
faoliyatlarini toʻxtatdilar. Shuni ham aytib
oʻtish kerakki, 1989-yildan boshlangan
oʻzgarishlar jarayoni forma jihatidan

---

Yevropa qitʼasida „orqaga qaytish“
protsessini boshlab berdi. Varshava
Shartnomasi mudofaa tashkiloti oʻz
faoliyatini toʻxtatdi. Oʻzaro Iqtisodiy
Yordam Kengashi tugab ketdi, GDR GFR
bilan qoʻshilib, yagona Germaniya davlati
tashkil topdi. Chexoslovakiya Chexiya va
Slovakiya davlatlariga, Yugoslaviya bir
qancha mustaqil davlatlarga boʻlinib
ketdi. SSSR qurolli kuchlari Markaziy va
Janubi-Sharqiy Yevropa davlatlaridan olib
chiqib ketildi. Rossiyaning soʻnggi
qoʻshinlari ham Germaniya davlati
hududidan 1994-yilning oxirida olib chiqib
ketildi. Markaziy va Janubi-Sharqiy
Yevropadagi sobiq sotsialistik
davlatlarda ikkinchi jahon urushidan

---

keyingi yillarda nishonlanib kelingan
bayram kunlari ham oʻzgartirildi.
Masalan; Bolgariyada 9-sentabr (1944-yil
frontining tuzilishi) kuni oʻrniga 3 mart —
(1878-yil San Stefano bitimi imzolanishi)
kuni; Ruminiyada 23-avgust (1944-yil
Antonesku diktaturasining agʻdarilgan)
kuni oʻrniga 1-dekabr — (1918-yil
Ruminiyaga Transilvaniyaning qoʻshilgan)
kuni; Chexoslovakiyada 9-may (1945-yil
Chexoslovakiyaning ozod qilingan) kuni
oʻrniga 28-oktabr (1918-yil
Chexoslovakiyaning mustaqilligi eʼlon
qilingan) kuni; Polshada 22-iyul (1944-yil
Polsha millatini ozod qilish komiteti eʼlon
qilingan) kuni oʻrniga 11-noyabr — (1918-
yil Polshaning mustaqilligi eʼlon qilingan)

---

kuni; Vengriyada 4-aprel’ (1945-yil
fashizmdan ozod qilingan) kun oʻrniga
23-oktabr (1956-yil Budapesht qoʻzgʻoloni
boshlangan) kuni milliy bayram kunlari
sifatida nishonlanadigan boʻldi.
Sotsializmda inson xususiy mulkdan
tamoman ajratiladi. Oqibatda inson oʻz
individual xususiyatlaridan ham mahrum
etiladi. U „omma“ga aylanib, oʻz „meni“ni
yoʻqotadi. Jamiyatda zoʻravonlik, tobelik
kuchayadi.
Sotsial demokratiya
Tanqid
Yana qarang

---

Postkapitalizm
M. Sharifxoʻjaev, Z. Davronov:
Maʼnaviyat asoslari (http://el.tfi.uz/pd
f/manoo_uzk.pdf)
 
Wayback Machine
saytida 
arxivlangan (https://web.archiv
e.org/web/20160305050236/http://el.t
fi.uz/pdf/manoo_uzk.pdf)
 (2016-03-
05).
Manbalar
Havolalar

---

Bu sahifa oxirgi marta 28-Fevral 2023, 09:46 da
tahrir qilingan.
•
Matndan 
CC BY-SA 4.0
litsenziyasi boʻyicha
foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan
boʻlsa).
Ko‘proq o‘rganish Ushbu maqolada
Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi
(2000-2005) maʼlumotlaridan
foydalanilgan.
"
https://uz.wikipedia.org/w/index
.php?
title=Sotsializm&oldid=3595019
" 
dan olindi