Ikki oshna yoshlikdan birga o‘sdilar. Davr kelib ikkalasi ham o‘z baxtini izlab yo‘lga chiqsalar, ikki yo‘l uchraydi. Biri bir tomonga, ikkinchisi boshqa tomonga yo‘l oladilar

Yunus Rajabiy 
O‘zbek xalqi dunyoga fan va madaniyatning boy yodgorliklarini berdi. Sharq olimlari
qoldirgan asarlar hali ham o‘z ahamiyatini yo‘qotgani yo‘q. Ular respublikamizda fan va 
madaniyatning rivojlanishi va gullab yashnashiga katta ta'sir etmoqda. 
Boshqa ilmlar qatorida musiqa ham san'atga oid fanlarning yirik tarmog‘i - qadimiy 
merosidir. Xalq yaratgan kuy va qo‘shiqlar avloddan – avlodga o‘tib, hozirgi kungacha 
yetib keldi.
O‘zbek musiqasining bilimdonlaridan biri bastakor va olim Yunus Rajabiy bu sohada
faol ish olib bordi. U o‘zbek musiqasini o‘rgandi, to‘pladi, qayta ishladi.
1960 yilda Yunus Rajabiyning «O‘zbek xalq musiqasi» nomli besh tom`li kitobi nashr etildi. 
Bu besh to‘mlik asar o‘zbek musiqa madaniyatida katta voqea bo‘ldi.
Xalq madaniy merosini hurmat ila saqlab kelgan, o‘zbek musiqasini yanada rivojlantirgan 
akademik Yunus Rajabiy haqiqiy musiqashunos olim edi.
(98 tа so‘z) 
Vatan tuyg‘usi 
Bizning orzu- niyatlarimiz ko‘p va ulug‘. Xalqimizda o‘zi pok, dili pok, niyati holis 
kishilarni yaratganing o‘zi qo‘llaydi, degan gap bor. Maqsadlarimizga erishish uchun 
oldimizda turgan to‘siq va g‘ovlarni yengib o‘tishimizga ishonchim komil. Butun aql –
zakovatimiz, salohiyatimizni yurtimizning gullab –yashnashi, xalqimizning farovon hayoti, 
xalqaro maydondagi obro‘-e'tiborining yanada oshishi uchun safarbar eta olishimizga shubha 
yo‘q. 
Bugun har bir vatandoshimizning Vatan menga nima berdi, deb emas, men o‘zim 
xalqim, jonajon vatanim uchun nima qilmoqdaman, mustaqillikka, elimga qanday hissa 

---

qo‘shmoqdaman, degan tuyg‘u bilan yashashiga erishsak, yurtimiz obod, davlatimiz ozod, 
bobolarimiz ruhi shod bo‘lar edi.
Bobur 
Bugun o‘n yetti kundirki, Bobur Hirotda, Alisher Navoiy istiqomat qilgan muhtasham 
Unsiyada yashaydi. Unsiyaning baland peshtoqlari, milliy gumbazi, oftobda jilolangan rang 
- barang naqshlari Boburga Samarqanddagi Ulug‘bek madrasasini eslatadi. Lekin Unsiyaning 
to‘rt tomonidagi to‘rtta minorasi Ulug‘bek madrasasinikidan balandroq, binoning hajmi, 
bezaklari yap-yangi edi. Unsiyaning ichidagi xonalardan bir qanchasini Navoiyning shaxsiy 
kutubxonasi egallagan. Bobur kutubxonadagi kitoblarni varaqlaganda, ularning ba'zi 
joylarida ulug‘ shoirning dastxatini ko‘rdi-yu, Samarqandda undan olgan maktubni esladi. 
Navoiyni ko‘rishga muyassar bo‘lolmagani uchun yuragini ma'yus tuyg‘ular chulg‘adi. 
Kutubxona eshigi oldiga chiroyli bir javonga o‘xshash katta soat qo‘yilgan. Belgili 
vaqtlarda bu soatning tepasidagi jajji haykalcha harakatga keladi-yu, oltin bolg‘achalar bilan 
ohangdor qilib zang chaladi. Bunday soat
yasash g‘oyasini soatsozga Navoiyning o‘zi aytib, maxsus buyurtma bergan edi. (109 tа so‘z) 
Ulug‘bek 
Ulug‘bek yoshlik davrida bobosi Amir Temur bilan ko‘p yurishlarda qatnashgan. 
Temur vafotidan keyin hokimiyat Ulug‘bekning otasi Shohrux qo‘liga o‘tdi. Shohruh 
Xurosonda hukmronlik qiladi. Movarounnahrni o‘g‘li Ulug‘bekka topshiradi. U vaqtda 
Ulug‘bek 15 yoshda edi. Ulug‘bek «Bibixonim» masjidi, «Go‘ri Amir» maqbarasi, 
«Shohizinda» inshootlarining qurilishini tamomladi. U ko‘p yerlarda bog‘lar yaratdi. 1417-
1420 yillarda ajoyib madrasa qurdirdi. Bu madrasa tarixda Ulug‘bek madrasasi deb ataladi. 
Ulug‘bek keyinchalik Samarqandda rasadxona qurdirdi.Rasadxonani o‘sha vaqtdagi eng 
mukammal asboblar bilan ta'minladi.
Ulug‘bek o‘z davrining buyuk olimi, astronomi, shoiri va faylasufi edi. U rasm,
musiqa kabi san'at turlari bilan ham shug‘ullangan. 
Ulug‘bek davrida Samarqand ilm markaziga aylangan edi. 
Ulug‘bek yaratgan ilmiy ishlarning eng kattasi «Astronomiya jadvali» asaridir. U o‘rta asr 
Sharq astronomiyasining eng so‘nggi asari hisoblanadi. 97 tа so‘z 
Abu Rayhon Beruniy 
O‘rta asrning buyuk qomusiy olimi Abu Rayhon Beruniy 973- yili Xorazmda tug‘ildi. 
U boshlang‘ich ma'lumotni shu erda oldi. O‘sha vaqtda Xorazmda fanning turli sohalarida 
shuhrat qozongan ko‘plab olimlar yashagan. Abu Rayhon Beruniy ulardan ta'lim olgan. U 

---

sharqning boy fan va madaniyatini yaxshi o‘rgangan, qadimgi yunon klassik ilmi bilan 
tanishib, yirik olim bo‘lib etishgan. U Xorazmdan ketgandan keyin, Hindistondagi Nandna 
qal'asida yashaydi. Hindistonda sanskrit tilini o‘rganadi. Bu uning hind madaniyati, 
adabiyotini o‘rganishiga va Hindistonning o‘sha davr olimlari bilan tanishishiga, bu 
mamlakat haqida o‘lmas asarlar yaratishga imkon beradi. Olimning «Hindiston» asarida hind 
adabiyoti, falsafasi, geometriya, etnografiya, din, hind yozuvchilarining turlari kabi masalalar 
yoritiladi. 
Buyuk olim 1035-36-yillarda o‘z ilmiy ishlarning ro‘yxatini tuzadi. Bunda o‘sha 
vaqtgacha yozgan asari 113 taga etganini ko‘rsatadi. Keyingi asarlarini ham qo‘shsa, u 
qoldirgan meros 152 kitobdan iborat bo‘ladi. 
Abu Rayhon Beruniyning nomini abadiylashtirish maqsadida Abu Rayhon 
Beruniyning nomini abadiylashtirish maqsadida Abu Rayhon Beruniy nomidagi O‘zbekiston 
Davlat mukofoti ta'sis etilgan. (140 tа so‘z) 
ASALARI 
Asalning asalari uyasidagi mum kataklaridan olinishini hamma yaxshi biladi. 
Asalarilarni bolari deb ham atashadi. Asalari ne'matidan qadim zamonlardan beri foydalanib 
kelinayotganiga qaramay, yaqin-yaqingacha odam uning fe'1-atvori haqida deyarli hech 
narsa bilmas edi. Kuzatishlardan shu narsa ma'lum bo‘ldiki, «razvedkachi» asalari-ning 
raqsga tushishiga qarab boshqa asalarilar uyadan qancha masofa uzoqda gulzor borligini, ular 
qanday gul ekanligini va oz-ko‘pligini bilib olishar ekan! Bo‘lajak ona asalarini boqadigan 
maxsus aralashma - asalari suti qimmatbaho shifobaxsh dori hisoblanib, u yurak faoliyatini 
yaxshilaydi. 
GIGIYENA 
O‘quvchilar lagerida hamshira qizlar tinib-tinchimaydilar. Har bir kishidan gigiyenaga 
rioya qilishini talab qiladilar, chunki gigiyenaga rioya qilish -sog‘liqning garovi. Ertalab 
yuzlarni yuvish va tishlarni to-zalash yaxshi odatdir. Voleybol, basketbol yoki boshqa 
o‘yinlardan ke-yin, albatta, qo‘lni yuvish kerak. Ovqatlanishdan oldin ham qo‘lni yuv-
masdan dasturxon atrofiga o‘tirish juda yomon. Qo‘l yuvilmasa, odam tanasiga har xil zararli 
bakteriyalar, mikroblar kirib olishi mumkin. Ularni maxsus mikroskoplar yordamidagina 
ko‘rsa bo‘ladi. Bunday zararli bakteriyalar to‘planadigan joy - tirnoqlar osti. Shuning uchun 
tirnoqlarni olib, qo‘llarni yuvib, tishlarni doim tozalab yuvish kerak. Bolalar, siz bu 
qoidalarga doimo rioya qiling! (85 so‘z) 

---

SARISHTALIK - NOYOB FAZILAT 
Uy tartibi, intizomi, saranjomligi, asosan, oila bckasining zimmasida bo‘lishi 
tabiiy. Bunga e’tiroz yo‘q, lekin oilada zahmatkash onadan boshqa liech kirn yo‘qmi? 
Ishga yaroqli boshqa erkaklar, o‘g‘il bolalar-chi? Nahotki hamma ishni oila bekasiga 
tashlab qo‘yilsa. Bu vijdon burchidan faqat qo‘lidan ish kelmaydigan kichkina 
bolalaru qarilargina ozod, xolos. Supurgi hamma vaqt bir yerda tursin! Pichoq, 
sanchqi, qoshiq, taqsimcha, lagan, kosa, xullas, shularga o‘xshash narsalarni doimo 
tayinli joyga qo‘yinglar. Qaychi, ip, tugma, ignalarni hamma vaqt bir joyda saqlang, 
olib ishlatgandan keyin yana joyiga keltirib qo‘ying. Ko‘zga xunuk narsalarni 
ko‘zdan qochirishga harakat qiling. Yana bir xil oilalarda oshxonadagi idishlari 
yuvilmasdan pashsha bosib yotadi, qani endi parvoyiga kelsa? Bolalar! Bilib 
qo‘yinglar, har qaysi inson saranjom, toza, tartibli bo‘lishi kerak!