Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar

 
26 
www.academiascience.uz
 
ALISHER NAVOIYNING MUMTOZ ASARLARI HAYOT QOMUSI 
 
Jumayeva Nigora Zokirovna, 
Navoiy viloyat Xatirchi tuman 20-maktab 
ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisi 
Buyuk mutafakkir shoir, olim, musiqachi, rassom va davlat arbobi, o‘zbek 
adabiy tilining asoschisi Alisher Navoiyning asarlari orqali biz XV asrda yashab ijod 
qilgan ko‘plab ijod ahli sanalmish shoir va yozuvchilarning hayoti va ijodidan 
xabardor bo‘lamiz.
Alisher Navoiy o‘ziga ustoz deb bilgan Abdurahmon Jomiy, Nizomiy Ganjaviy, 
Xusrav Dehlaviylar bitgan “Xamsa” dostonlariga munosib javob berdi. Kamol 
Xo‘jandiy, Hoftz Sheroziy, Sa’diy Sheroziy, Amir Xusrav Dehlaviy, Abdurahmon 
Jomiylar g‘azallariga tatabbu’lar bitdi.
Ushbu misralardan ko‘rinib turibdiki, Navoiy ustozlarining ijodini beqiyos 
mehr, yuksak sadoqat bilan o‘rgangan. Masalan, Farididdin Attorning “Mantiq ut-
tayr” (qush nutqi) asari esa, unga umrbod yo‘ldosh bo‘ldi. Uning bosh g‘oyasi 
Navoiy ma’naviy hayotining mag‘zini tashkil etdi. 
Bu “Guliston” yanglig‘u ul “Bo‘ston.
Menga ul holatda ta’b’i bulhavas,
“Mantiqut-tayr” aylab erdi multamas,
Topti sokin-sokin ul takroridin 
Asar qushlarning suhbatga to‘planishidan va adolatli podshohni izlash qarori 
bilan boshlanadi. Аlishеr Nаvоiy аsаrlаridа аfsоnаviy vа rеаl qushlаr оbrаzi hаm 
ko‘p uchrаydi. Qаqnus, Sаmаndаr, Хumо, Аnqо singаri аfsоnаviy qushlаr, bulbul, 
to‘ti, lаylаk, bоyqo‘sh singаri rаl qushlаr nоmi shulаr jumlаsidаndir. Mаsаlаn, “Lisоn 
ut-tаyr” dа bulbul, to‘ti оrnitоnimlаri kеtmа-kеt kеlib, tаnоsub sаn’аtini vujudgа 
kеltirgаn: 
O‘ylа quyshlаr nutqini izhоr эtаy, 
Bulbul, to‘ti kibi guftоr эtаy. 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 11-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI