aйын (бaрaйын, кeлəйин, көрəйинn) va kо‘pligidagi -әйик/aйық (бaрaйық,
кeлəйик, көрəйик) affiksli shakli va II shaxs birlikdagi
бaр (bor), aң (oling) va kо‘plik
shaklidagi бaрыңнaр, aңызлар misollarini keltirishgan
5
. III shaxs esa e’tibordan
chetda qolgan. Shart mayli fe’llari izohida adabiy tilga yaqin bо‘lgan bir misolni
keltirish bilangina cheklanadi. kо‘rinadaiki, talaba bu darslik orqali fe’l tuslanishi
bо‘yicha ishonchli ma’lumot olishi qiyin kechadi.
Fe’l zamonlari bо‘yicha nisbatan yaxshiroq ma’lumot v.v.Reshetov va
SH.Shoabdurahmonovlar tomonidan berilgan, lekin ular bu shakllarni ilmiy jihatdan
izohlamaydi, balki unga misollar berish bilan chegaralanadilar. Aksariyat misollar
keyingi tadqiqotlarda о‘z qо‘llanishini davom ettirayotganligini ta’kidlagan bо‘lar
edik. Shu bilan birga, sheva xususiyatlari buzilgan misollarni ham uchratish mumkin,
jumladan, qorabuloq shevasida о‘tgan zamon analitik (ularning kо‘rsatishicha,
tugallanmagan о‘tgan zamon
6
) fe’li бердим еди/бердинг еди/берди еди; бердүгүдүк
(бeрдикедик)/бердингиз еди/берди еди tarzida keltirilgan. Sheva vakillari nutqi
kuzatilganda bu shakldagi tuslanish murakkab kо‘rinishga ega ekanligi ma’lum
bо‘ldi va bu shevada keltirilgan fe’l бe:дъди:(й)дъм/бe:дъdи;(й)дъң/бe:дъди:(й)
дъ;бе:dъди:(й)дүк/бe:dъди:(й)дъңъз/бе:dъди:(й)дъ ~
Do'stlaringiz bilan baham: |