IM. Y, Оч'Л. Юсчоу

,,VIZUALLASHTIRISH“ mashqi
H ar qanday nizo yoki to'qnashuv ssenariysini hayolan to ‘qib 
ko‘rib, unga turlicha yondashish va natijalami tasaw ur qilish mumkin. 
Bu Sizga uni bartaraf qilish eng m a’qul usulini tanlash im konini 
beradi. Bu narsa Sizga nizoga chetdan qarash, o ‘z istaklaringiz va nizo 
motivatsiyasini obyektiv baholash im konini beradi. Quyidagi m ashq 
aynan shu maqsadga yo‘naltirilgan. Matnga faqat o ‘zingizga xos bolgan
70

---

o ‘zgartirishlar kiritib, tinchlantimvchi, xotiijam ovoz bilan magnitofon 
tasmasiga yozing. M agnitofonni q o ‘yib, ko‘zingizni yumib, chuqur 
va tekis nafas oling ham da fikringizni magnitofon ovoziga jamlang.
BOSHLOYCHI MATNI
„M en aw alo tanglikni y o ‘qotish va o ‘zingizni b o ‘sh qo'yishin- 
gizni xohlardim . D iqqatingizni nafasingizga jam lan g . K o ‘krak 
qafasingiz nafas olganingizda to ‘lib, nafas chiqarganingizda b o ‘shab 
qolayotganini his qiling. K o‘zingizni yum ing va butun diqqatingizni 
nafasingizga qarating: nafas olish — nafas chiqarish, nafas olish - 
nafas chiqarish, nafas olish — nafas chiqarish. Endi Siz tanglikni 
yo ‘qotdingiz, to ‘la xotirjam siz, m ening ovozim ni idrok qilish va 
qabul qilishga tayyorsiz.
Kinozaldagi ekranni ta sa w u r qiling. Ekranga qarab turibsiz va 
unda Sizning xayolingizga kelayotgan m uam m oli vaziyat aks etayapti. 
Siz ekranda o'zingizni yoki boshqa odam lam i ko‘rishingiz m um kin.
Bu ishingizda yuzaga kelgan vaziyat b o ‘lishi m um kin. Bu 
Sizning do'stingiz yoki oila a ’zolaringizdan kim dir ishtirok etayotgan 
vaziyat bo'lishi m um kin. Bu Sizning ichki holatingiz b o ‘lishi ham
m um kin.
Ehtim ol, Siz hoziroq qaror qabul qilishingiz shartdir. Ehtim ol 
qaror qabul qilishni bir, ikki yoki k o 'p ro q haftaga surish m um - 
kindir. Bu ehtim ol hozir vujudga kelgan vaziyatdir, eh tim ol u 
ancha vaqtdan buyon davom etayotgandir.
N izoli vaziyat qanday b o ‘lishidan q a t’iy nazar, Siz u n i ekranda 
tom osha qilayapsiz va uni o ‘z holicha ketayotganligini kuzatayapsiz. 
Siz voqealardan ch etd a ekanligingizni his qilayapsiz, ch un ki Siz 
zalda o'tiribsiz. Siz hattoki ek rand a asosiy rolda b o ‘lsangiz ham , 
baribir chetda turibsiz, ch u nk i Siz tom oshabinsiz.
Endi kuzata turib, nizoni b a rta ra f qilishning turli usullarini 
ta sa w u r qilib ko'ring. E htim ol, Sizning zarur m aqsadingiz b o rdir 
va u Siz uchun nihoyatda m uhim dir. U n d a Siz eng faol hisoblangan 
raqobatchilik usulini q o ‘llab, nizoni o ‘z foydangizga hal qilishingiz 
m um kin. Agar shunday b o is a o ‘zingiz, o d am lar nim a deyishadi,
71

---

boshqalar buni q anday qabul qilishadi, shunga e ’tib o r bering. 
U larning his- tuyg‘ularini ta sa w u r qiling. Yoki, ehtim ol, m aqsad 
Siz u ch u n unchalik m uhim ham em asdir, Siz yon berishingiz va 
ham m a narsani unutishingiz ham m um kindir. Agar shunday b o ‘lsa, 
u n da Siz m oslashuvchilik usulini qo'llang, uni q o ‘llaganingizdagi 
hissiyotingizni ta sa w u r qilib k o ‘ring.
Y oki, e h tim o l bu Siz b o sh to rtm o q c h i, m u m k in b o ‘lsa 
o ‘zingizni chetga olishni xohlagan nizolar toifasidandir. Shunday 
b o ‘lsa, o ‘zingizni chetga tortish usulini q o ‘llang. Agar shunday 
b o ‘lsa, Siz nizodan ,,ketishingiz“ va buning natijasi nim a boMishini 
tasaw u r qilishingiz m um kin. Yoki, ayni paytdajism onan ketishning 
iloji b o ‘lmasa, o ‘zingizni oq nurdan him oya qobig‘i bilan o ‘ralgan 
holda ta saw u r qilishingiz m um kin. Bu qobiq Sizni nizodan ajratib 
turadi, Siz u haqda o ‘ylamasligingiz, e ’tibor bermasligingiz mum kin. 
Shu bilan birga xohlagan paytda qobiqni olib tashlab, nizoni bartaraf 
qilish uchun boshqa usulni q o ‘llab shug‘ullanish im koniyati mavjud. 
Bu usulni q o ila b , o ‘zingizni qanday his qilayotganingizga va u Siz 
uchun qanchalik samarali ekanligiga e ’tibor bering.
Agar bu nizo m uhim va e ’tib o r berishga arzirlik b o ‘lsa, und a 
Siz un i b arta raf qilish u c h u n vaqt va kuch sarflam oqchisiz. Agar 
shunday bo'lsa, eh tim ol shu m uam m o b o 'y ich a gaplashishingiz 
zarur b o ‘lgan odam bordir. E ndi, agar xohlasangiz, o ‘zingizni 
birga ishlaydigan, shu m uam m o nin g yechim i b o 'y ich a ham korlik 
qiluvchi shu o dam bilan suhbatlashayapm an, — deb ta sa w u r 
qilishingiz m um kin.
Ehtimol, bu Sizning ichki ziddiyatingizdir. Va Siz ehtim ol ichki 
qaram a-qarshiligingizdan qutulish uch un vaqt ajratmoqchidirsiz. 
U nda o ‘zingizni yonm a-yon o ‘tirib, biri bir xil, boshqasi boshqa 
xil nuqtai nazarni him oya qilib, ushbu m uam m oni m uhokam a 
qilayotgan ikkita odam sifatida ta sa w u r qiling. Fikr alm asha turib, 
h ar ikkala ta ra f o ‘z m anfaatlarini bayon qiladi va m uam m oni hal 
qilishning um um iy variantlarini taklif qiladi.
N ihoyat, bu bir narsada yon berib, evaziga biron narsaga ega 
b o iib , kom prom issga erishish m um kin b o ‘lgan vaziyatdir. Yoki bu
72

---

har ikkala tom on ham yon berishi m um kin b o ‘lgan ichki ziddiyatdir. 
Agar shunday b o ‘lsa, kelishuvchilikka erishish m um kin. Agar 
haqiqatdan ham shunday b o ‘lsa, u n d a bu holat qanaqa k o ‘rinishda 
b o ‘lishini ta sa w u r qilib k o ‘ring.
N izoni b arta raf qilishning b arch a m um kin b o ‘lgan usullarini 
tahlil qilib k o ‘rib, yakuniy qarorga kelish u ch u n ulardan qaysi 
biri eng to ‘g ‘ri ekanligini aniqlang. T anlagan usulingizni ekranda 
xayolan k o ‘rishga harakat qiling.
E ndi o ‘zingizni q aro r q abul qilayotgan va usul ta n lay o t- 
gan kishi sifatida chetdan kuzating. Yoki shu m uam m oni hal qilish 
u ch u n bir nech a usullar to ‘plam ini tanlayotgan sifatida ta sa w u r 
qiling. Agar Siz bu holatni hozir ta s a w u r qilishni xohlam asangiz, 
un i xohlagan p ay td a sh u g ‘u llanish u c h u n k ech ro q m u d d atg a 
surishingiz m um kin.
Agar biron-bir konkret usuldan foydalanishda qandaydir savollar 
yoki m u am m olar tu g ‘ilsa, u lar hoziroq xayolingizga keladi. Siz 
muam m oni hal qilish uchun muhimlik darajasi bo‘yicha javob berilishi 
lozim b o ‘lgan boshqa savollarga ega b o ‘lishingiz m um kin. H ozircha 
hayolingizga har qanday savol va m uam m olar kelishi m um kin, Siz 
ularni hal qilish uchun nim alar qilishingiz lozimligini o ‘ylab ko‘ring.
A n iq u s u ln i ta n la g a n in g iz d a n s o ‘ng ta s a w u r q ilin g k i, 
m uam m o hal bo'ldi. K o‘rib turibsizki, ideal yechim osongina topildi. 
Siz m aqsadingizga yetganingizni k o ‘rib, xotiijam lik va uyg‘unlikni 
his qilasiz.
S hunday qilib yechim ning shu varianti tufayli Siz o'zingizni 
a ’lo va o ‘ng‘ay his qilasiz. Bilasizki, shunga o ‘xshash nizo paydo 
b o ‘lganda aynan shu usuldan foydalanishingiz m um kin. Siz h ar 
q anday vaqtda zalda o 'tirib ekranda nizoli vaziyatni kuzatishingiz 
m um kin. Siz har doim eng m a ’qul usulni tanlab, yechim ni k o ‘ra 
olishingiz m um kin.
E ndi, qachonki Siz o ‘zingizni o ‘ta a ’lo his qilib, yechim ni 
k o ‘rganing izd an s o ‘ng, m e n m u a m m o h aq id a u n u tish in g izn i 
xohlardim . K o'rayapsizki, ekran xiralashib, undagi tasvirlar o ‘chib, 
y o ‘qolayapti.
73

---

Endi ekranda m aqtovni k o ‘ring. Siz o ‘zingizga minnatdorchOik 
b ild iris h in g iz m u m k in , c h u n k i e k ra n d a S iz n in g n o m in g iz
postanovka prodyuseri sifatida paydo b o ‘ldi. N izoni hal qilishning 
butun m as’uliyati Sizning zim m angizda b o ‘ldi. Siz ssenariy muallifi 
va yetakchi aktyor bo'ldingiz.
Siz vaziyatni nazorat qila turib o ‘zingizni ju d a va ju d a yaxshi 
his qilayapsiz. S izning s a ’y -h a ra k a tin g iz bilan nizo b a rta ra f 
qilinganligi uch u n bildirilgan m innatdorchilik Sizga yoqayapti.
Endi m aqtovlar tugadi. Siz k ino teatrni tark etayapsiz, Siz 
yorug‘likka chiqquningizcha m en beshdan biigacha sanayman. Sanoq 
ozayib borgan sari Siz o ‘zingizga kela boshlaysiz va xonaga qaytasiz. 
Besh — Siz o ‘zingizga kela boshladingiz. T o ‘rt, uch — Siz xonaga 
qaytayapsiz. Ikki, bir. T o ‘la o ‘zingizga kelganingizdan so ‘ng k o ‘zi- 
ngizni o ch in g“ .