IM. Y, Оч'Л. Юсчоу

Marina Svetayeva
183

---

Odam har doim lahzalik hayot haqiqatini kutib yashaydi. Ana 
shu payt yetib kelganda uning uchun imkoni yo‘q narsaning o ‘zi 
bo'lmaydi!!!
Keling, g‘iybatlashamiz!
Sizni g ‘iybat qilishlaridan ko‘ra yom onrog‘i, Sizni g‘iybat 
qilmasliklaridir.
Oskar Uaylpd
So‘z Sizning do ‘stlaringiz yoki yaqinlaringiz haqida borar ekan, 
agar biron-bir yaxshi gap aytolmasangiz, yaxshisi sukut saqlang.
Kim bitta g'iybat olib kelsa, ikkitasini olib ketadi.
Irland maqoli
G ‘iybat o ‘z otarini boqayotgan cho'pondir.
Nichshe
G ‘iybat yordam ida ijtimoiy xulqning yozilmagan qoidalari 
o ‘zlashtiriladi.
Qizlar o ‘zaro, asosan, o ‘zlariga yoqadigan yigitlar haqida gap 
sotishadi. Lekin, hatto eng yoqimtoy yigitlar ham , hech qachon 
o ‘zlariga yoqadigan qizlarni muhokama qilishmaydi.
0 ‘ziga ishonmaydigan, asossiz xavotirlanadigan, hadiksiray- 
digan va vahimaga tushadigan odam lar g‘iybatga moyil bo‘lishadi.
G ‘iybat kesib o ‘tish m um kin bo'lm agan chegaralarni va 
o ‘ynash lozim bo ‘lgan qoidalarni ko‘rsatib beradi.
G ‘iybatda u yoki bu odamning qiziqishlari sohasi namoyon bo'ladi.
G ‘iybatlashish notanish muhitga moslashishning o ‘ziga xos 
yo‘lidir: bu jarayonda ishtirok etayotgan odam, bir tom ondan 
,,o‘ziniki“ bo ‘lib oladi, ikkinchi tom ondan, yangi jam oa haqida 
m a’lumot oladi.
184

---

„H ech kimga aytmayman, deb so‘z ber!“ . M ana bu g ‘iybat va 
mish-mish tarqatishning oltin qoidasi.
Yodingizda tuting! Atrofda iqtidorli odamlar ko‘p, shu jumladan 
farzandlarimiz ham aksariyat iqtidorli, lekin iqtidorlilarning bitta 
kulfati shundaki, ular atrofdagilardan keskin ajralib turishadi, 
shu tufayli ko‘p hollarda ularni atorfdagilar og‘rinib, xushla- 
mayroq qabul qilishadi. Quyidagi fikrlarga e’tibor bersangiz, iqtidorli 
odam bilan muammoingiz asosan 
0
‘zingizga bog‘liq ekanligini anglab 
olasiz.
Id ro k lari k o ‘lam in in g kengligi tufayli iq tid o rli b o lalar 
atroflaridagi hodisalarga o ‘ta sezgir bo ‘lishadi va har bir narsaning 
qanday tuzilganligini bilishga qiziqadilar. Shu narsa nima uchun 
shunday, nega boshqacha emas, agar sharoit o ‘zgarsa nim a b o ‘lar 
edi, degan masala ular uchun har doim qiziq. U lar bir vaqtning 
o'zida bir necha jarayonni kuzata oladilar va atrofni faol tadqiq 
qilishga moyildirlar.
Ular predm et va hodisalar 
0
‘rtasidagi aloqalarni idrok qilish 
va tegishli xulosalar chiqara olish qobiliyatiga egalar; ularga o ‘z 
tasaw uridagi do'stlar, aka-uka yoki opa-singillar xosdir.
Ular a ’lo darajadagi yum or hissiga ega b o ‘lishadi, kulgili 
nomutanosibliklar, so‘z o ‘yinlari, hazilni yoqtirishadi. Ularning 
kulgili narsani idrok qilishlari tengdoshlarinikidan farq qiladi.
Ularga emotsional barqarorlik yetishmaydi, ilk bolalik paytida 
bunday bolalar betoqat va jizzaki b o ‘lishadi.
K o ‘p hollarda bunday bolalar u ch u n m e ’yoridan yuqori 
qo ‘rquv va ta ’sirchanlik xosdir. U lar atrofdagilarning nutqsiz 
signallariga o ‘ta ta ’sirchan bo'lishadi.
K o‘p hollarda iqtidorli bolalarda salbiy o ‘z -o ‘zini idrok qilish 
rivojlanadi, natijada ularning tengdoshlari bilan m unosabatlarida 
qiyinchiliklar paydo bo ‘ladi.
185

---

Iqtidorli bolalar o ‘ta serharakat bo'lishadi, ular odatdagidan 
kam uxlashadi.
Ularning o ‘z harakatlarini boshqarishlari va qo ‘llarini ishlata 
olishlari bilish qobiliyatlaridan orqada qoladi. Aqliy va jismoniy 
ta r q q iy o tla r id a g i fa rq u la r n i e s a n k ir a tis h i va u la rd a
nomustaqillikning rivojlanishiga sabab b o ‘lishi mumkin.
Sakkiz yoshgacha iqtidorli bolalarning ko‘rish qobiliyatlari 
aksariyat barqaror bo'lmaydi, ular yaqin masofadan uzoq masofaga 
(masalan: partadan doskaga) k o ‘rish fokusini alm ashtirishda 
qiynaladilar.
Yodingizda tuting! Uyatchanlik va tortinchoqlik quyidagi salbiy 
xususiyatlarga sabab bo ‘ladi: 
O dam lar bilan tanishish, yangi 
do'stlar orttirish, yangi munosabatlardan lazzatlanish qiyinchiligi; 
Xavotirlik, depressiya (ruhiy siqilish) va yolg'izlik kabi salbiy 
emotsional holatlar; q at’iylikning yetishmasligi, o ‘z fikrini bayon 
qilishdagi qiyinchiliklar; tortinchoq odamning sifat va qobiliyatlariga 
boshqa odamlar tomonidan xolis baho berilishini qiyinlashtiradigan 
haddan tashqari bosiqlik; atrofdagi odamlarning tortinchoq va bosiq 
odamni nosamimiy, manmansiragan, boshqalar bilan m uloqatdan 
m anfaatdor emas deb hisoblashlariga sabab bolad ig an o ‘z -o ‘zini 
taqdim qila olmaslik; boshqalarning, begonalaming oldida, yoki 
jam oada m uloqat va tafakkur qiyinchiligi; 
haddan tashqari 
refleksivlik, o ‘z -o ‘zi bilan band bo ‘lish.
186

---