IM. Y, Оч'Л. Юсчоу

( „1001 savolga psixologning 1001 ja v o b i“
kitobidan)
BOSHLIQ HAR DOIM HAQ!
Boshliq uxlamaydi — boshliq dam oladi.
Boshliq ovqatlanmaydi — boshliq quw atini tiklaydi.
Boshliq ichmaydi — boshliq ta ’mini totib ko‘radi.
Boshliq ayollar bilan don olishm aydi — boshliq kadrlarni 
o ‘qitadi.
Boshliq baqirm aydi — boshliq q a t’iyat bilan o ‘z nuqtayi- 
nazarini bayon qiladi.
180

---

Boshliq xato qilmaydi — boshliq tavakkal qarorlar qabul qiladi.
Boshliq kech qolm aydi — boshliqni m uhim ishlar ushlab 
qoladi.
Boshliq m ingirlam aydi — boshliq o ‘z fikrlari bilan o ‘rtoq- 
lashadi.
Boshliq qaysar emas — boshliq izchil.
Boshliq kompyuterda o ‘ynamaydi — boshliq strategiya haqida 
mulohaza yuritadi.
Boshliq unutmaydi — boshliq shunchaki o ‘z xotirasini ortiqcha 
m a’lum otlar bilan qiynamaydi.
Boshliq aldamaydi — boshliq diplom at.
Boshliq qo'rqoq emas — boshliq ehtiyotkor.
Boshliq g‘iybatni yoqtirmaydi — boshliq xodimlarning fikrini 
diqqat bilan tinglaydi.
Boshliq ensasini qashimaydi — boshliq qarorni o ‘ylab ko‘radi.
Boshliq om i em as — boshliq ijodiy am aliyotni sam arasiz 
nazariyadan ustun ko'radi.
Boshliq g‘ijinmaydi — boshliq zo ‘rm a-zo ‘raki tishining oqini 
ko‘rsatadi.
Boshliq laganbardorlarni yoqtirm aydi — boshliq m uloyim
xodimlarni taqdirlaydi.
K im o ‘z e ’tiqodlari bilan boshliqning xuzuriga kirsa — 
boshliqning e ’tiqodlari bilan qaytib chiqadi.
Kimning e ’tiqodlari boshliqning e ’tiqodlariga mos kelsa — 
lavozimi ko‘tariladi.
0 ‘z boshlig‘ingni hurm at qil — bundan battari ham b o iish i 
mumkin edi.
Inson o ‘z -o ‘zi bilan kelishib yashashi kerak, inson o ‘zining 
tabiatiga mos bo ‘lishi kerak, inson yashash san ’atini egallashi 
lozim: inson o ‘zining ichki q o n u n lari bilan uyg‘un b o ‘lish 
imkoniyatiga ega bo iish i kerak.
181

---

Insonning ongli ,,M en“i yo‘l qo'yadigan bitta m uhim hato 
shundaki, ong har doim borliq uning tabiatiga mos bo'lishiga 
harakat qiladi.
H ar qanday nam unaviy ahloqli, o ‘z g ‘oyasining fanatigi 
bo ‘lgan odam da nevrotik holatlar shunchalik ko ‘p uchraydi, 
bunday odamlarda o‘z-o‘zi bilan ziddiyat muammosi paydo boiadi, 
psixologik komplekslar, patologiya rivojlanadi.
Jamiyat insonga ta ’lim-tarbiya, axloq qonunlari, turli standart 
va shablonlarni o ‘rgatishi, singdirishi, uni shu m a’lumotlarga ega 
qilishi mumkin. Lekin insonning ana shu jamiyat talablaridek bo‘la 
olishi uning o'zigagina bog‘liq.
B orliq nin g asosiy belgisi u n in g bilish ja ra y o n i u c h u n
ochiqligidir.
Inson m avjudligining tarixiyligi shundaki, u har qanday 
holatda ham yuzaga kelgan vaziyatdan chiqish uchun chora topa 
oladi.
O dam faqatgina n im a d a d ir (faoliyat m azm u n id a) yoki 
kimdadir (munosabat m azm unida) uzini amalga oshira oladi.
Insonning yashashdan maqsadi o ‘z -o ‘zini amalga oshirishga 
intilishidir.
In so n o ‘z id a n ta s h q a rig a c h iq is h , n im a n in g d ir yoki 
kimningdir evaziga o ‘zidan voz kechish qobiliyatiga egadir.
Inson o ‘z -o ‘zini cheklash, o ‘z -o ‘zini boshqarish qobiliyatiga 
egadir.
Inson o ‘z hayotini uch xil yo‘l bilan mazmunli qila olishi 
mumkin: hayotga nim a bera olayotgani yordamida (ijodiy faoliyat 
m azmunida); hayotdan nima olayotgani yordamida (qadriyatlar
182

---

kechinmasi mazmunida); o'zgartirishga qurbi yetmaydigan taqdirga 
nisbatan qanday pozitsiyani egallayotgani orqali.
Vijdon „ong osti xudosi“ . U har bir vaziyatga yashiringan 
yagona m azm unni intuitiv qidirib topish qobiliyati, mazmuniy 
organdir. Vijdon odamga tez o'zgaradigan vaziyatlaming talablariga 
javob bermay qo‘ygan qadriyatlarga qarama-qarshi mazmunni ham 
topishga imkon beradi. Xuddi shu yo‘l bilan yangi qadriyatlar 
paydo bo'ladi. Bugungi noyob m azm un ertangi universal qadriyat 
bo‘ladi.
Oliy m azm un alohida individlar hayotiga bog‘liq bo ‘lmagan 
holda amalga oshadi. Oliy m azm un amalga oshayotgan tarix yoki 
odam larning harakatlari orqali yoki ularning harakatsizligiga 
achchiqm a-achchiq sodir bo'ladi.
Odamning hayoti har qanday holatda ham o ‘z m azm unini 
yo‘qotmaydi.
Hayot mazm unini har doim topish mumkin.
Insonning erkinligi obyektiv holatlar bilan sezilarli darajada 
cheklangan taqdirda ham o ‘z hayot m azm unini qidirish va topish 
erkinligiga ega.
Erkinlik insonning nimaga ega ekanligi emas, uning kim 
ekanligidir.
M as’uliyatdan m ahrum erkinlik tartibsizlik, o ‘zboshim cha- 
likka aylanadi.
Inson o ‘z hayoti m azm unini uch xil yo‘l bilan payqashi 
mumkin: ishni amalga oshirish yo'li bilan, qadriyatlam i ichdan 
kechirib (m uhabbat m a’nosida) va azoblanib.
Ruhning jasorati tiriklik, vujudning jasorati esa o'lim dir.