Immun patologiya. Yuqori sezuvchanlik (alltrgiya)

2.1. Yuqori sezgirlikning 1 tipi. Darhol yuzaga chiquvchi sezgirlik 

(DYUCHS) yoki оrganizmning  yuqori reaktivlik holati. Ko'pincha оrganizmga  

bunday reaksiyalar zararsiz deb o'ylangan antigenlar bilan (gulchangi, uy changi, 

mushuklar, itlar va boshqa uy boshqa hayvonlari  antigenlari) kontaktda bo'lganda 

kelib chiqadi.Har qanday antigen muayyan shaxs uchun allergen  bo'lishi mumkin, 

ammo boshqalar uchun zararsizdir. DYUCHS  kelib chiqishi uchun оrganizm 

ikkinchi  marotaba antigen bilan kontaktda bo'lishi zarur.Agar reaksiya kelib 

chiqsa antigen “allergen”  ekanligini bildiradi.  

DYUCHS  kelib chiqishida asosiy rolni semiz hujayralarni jarohatlovchi IgE 

antitelalar o'ynaydi.  

Buning natijasida semiz hujayralardan yallig'lanishni keltirib chiqaruvchi 

(gistamin, serotanin  va bosh.)  mediatorlar ajralib chiqadi   va tomirlar 

o'tkazuvchanligini (vazodilyatatsiya)  oshiradi, mikrotromb hosil bo'ladi, 

komplementning S3 komponenti ishtirokida to'qimalarda  yallig'lanish va shish 

(otek) kelib chiqadi. Reaksiyaning kelib chiqish muddati qayta antigen bilan 

kontaktda bo'lgandan keyin 5-20 minutga to'g'ri keladi, lekin ba'zida bir necha soat 

bo'lishi  mumkin. 

---

 

13 - rasm. Allergik reaksiyaning 1 tipini kelib chiqish mexanizmi 

 

DYUCHS-1 turining klinik ko'rinishlari bronxial astma, pichan isitmasi, ekzema, 

eshak yemi, oziq-ovqat allergiyasi (masalan, qulupnay). ularning barchasi irsiy 

komponentlargabog'liq  bo'lib, atopik reaksiyalar deyiladi; atopiyaga  chalingan 

ota-onalarning  bolalariuchun DYUCHS kelib chiqish xavfi yuqori hisoblanadi (13 

rasm)   Amaliyotda allergenni aniqlash uchun oddiy allergik teri testlari 

qo'llaniladi:" gumonlanuvchi  " allergiya yoki kichik miqdordagi bir necha allergen 

sinov tizimi teri orasiga  qilinadi (rasm  14). Atopik reaksiyada "aybdor" 

allergenga nisbatan terida atopik reaksiyani (giperemiya, qizarish 

yallig'lanish),shakllanishi kuzatiladi. 

 

14 – rasm. Allergiya uchun tekshirish usuli. 

---

Atopik reaksiyalarda davolashda desensibilizatsiya usuli qo'llaniladi, 

allergenni оrganizmga oshirilib boruvchi  dozalarda (ta'siri mexanizmi aniq emas) 

yuboriladi, natijada оrganizmda  Ig E ni sintezi o'rniga IgG sintezi ro'y beradi, IgG 

оrganizmga qayta tushgan allergenni neytrallash xususiyatiga ega, shu bilan bir 

qatorda atopik reaksiyalarni davolashda antigistamin preparatlar va maxsus dorilar 

qo'llaniladi.