Информатика

 Mustahkamlash uchun savollar.
1. C++ tiliga amallar necha gurunga bo`linadi? 
2. Arifmetik amallarni sanab bering. 
3. Arifmetik amallarning ba`zi xususiyatlarni ayting.
4. Amallar bilan ishlaganda qavslarning o`rni qanday ?
5. Unar amalga misol keltiring.
6. ++33 qanday amalni bajaradi ?
7. 33++ qanday amalni bajaradi ?
8. Short va char tiplarini qaysi tipga keltirib bo`ladi ?
9. 5 <<5 amalining qiymatini toping.
10. Shartli amaldan qachon foydalanish mumkin ?

---

221 
5.4. Dastur tuzilishi 

Muhim so`zlar: main, tipli,tipsiz, return,include, define, 
proprosessor,dastur matni (listing), kompilyatsiya, og`lash, mantiqiy solishtirish, 
amallar, if.

Bilib olasiz: main funksiyasi, main funksiyasini ishlatish, kutubxonalarni 
chaqirish, oddiy dasturlarni yozish, define funksiyasi, kompilyatsiya va bog`lash, 
mantiqiy amallar yozilishi, if operatorini qo`llash. 
Sodda dastur tuzilishi. Dastur komandalar va bir necha funksiyalardan 
iborat bo`lishi mumkin. Bu funksiyalar orasida main nomli asosiy funksiya 
bo`lishi shart. Agar asosiy funksiyadan boshqa funksiyalar ishlatilmasa dastur 
quyidagi ko`rinishda tuziladi: 
Preprotsessor_komandalari 
void main() 
{ Dastur tanasi. } 
Main funksiyasi ikki usulda ishlatilishi mumkin (tipli va tipsiz). Yuqorida 
keltirilgan misolda tipsiz edi. Tipli main ga dastur quyidagi ko`rinishda tuziladi: 
Preprotsessor_komandalari 
tip main() 
{ Dastur tanasi. 
return [qiymat] } 
Preprotsessor direktivalari kompilyatsiya jarayonidan oldin preprotsessor 
tomonidan bajariladi. Natijada dastur matni preprotsessor direktivalari asosida 
o`zgartiriladi. Preprotsessor komandalaridan ikkitasini ko`rib chiqamiz. # include 
Bu direktiva standart kutubxonadagi funksiyalarni dasturga joylash 
uchun foydalaniladi. #define   Bu 
direktiva bajarilganda dastur matnidagi almashtiruvchi ifodalar almashinuvchi 
ifodalarga almashtiriladi. Masalan,
1-listing. 
Output: 

---

222 
#include  
void main() 
{ 
cout << “\n Salom, BUXORO! \n”; 
} 
Salom, BUXORO!
Define direktivasi yordamida bu dasturni quyidagicha yozish mumkin: 
2-listing. 
Output: 
#include  
#define program cout << “\n Salom, BUXORO! \n” 
#define bosh { 
#define tam }
void main() 
bosh 
program; 
tam 
Salom, BUXORO!
Define direktivasidan nomlangan o`zgarmaslar kiritish uchun foydalanish 
mumkindir. Masalan, 
#define max 10 
Agar dasturda quyidagi amallar mavjud bo`lsin: 
Double m=max 
A=alfa*max 
Preprotsessor bu matnda har bir max o`zgarmasni uning qiymati bilan 
almashtiradi, va natijada quyidagi amallar hosil bo`ladi. 
Double max=10 
D=alfa*10