Информатика

10.13-jadval. Maple dasturning variantlari va ishlab chiqarilgan sanasi 
Maple 15 
13 aprel 2011 yil 
Maple 11: 
21 fevral, 2007 yil 
Maple 6: 
6 dekabr, 1999 yil 
Maple 4.3: 
mart 1989 yil 
Maple 14 
29 aprel 2010 yil 
Maple 10: 
10 may, 2005 yil 
Maple V R5: 
1 noyabr, 1997 yil 
Maple 4.2: 
dekabr 1987 yil 
Maple 13 
24 aprel 2009 yil 
Maple 9.5: 
15 aprel, 2004 yil 
Maple V R4: 
yanvar 1996 yil 
Maple 4.1: 
may 1987 yil 
Maple 12 
13 may 2008 yil 
Maple 9: 
30 iyun, 2003 yil 
Maple V R3: 
15 mart, 1994 yil 
Maple 4.0: 
aprel 1986 yil
Maple 11.02 
10 noyabr 2007 yil 
Maple 8: 
16 aprel, 2002 yil 
Maple V R2: 
noyabr 1992 yil 
Maple 3.3: 
mart 1985 yil 
Maple 11.01 
6 iyul, 2007 yil 
Maple 7: 
1 iyul, 2001 yil 
Maple V: 
avgust 1990 yil 
Maple 3.2: 
aprel 1984 yil 
Maple 3.1: 
oktyabr 1983 yil 
Maple 3.0:
may 1983 yil 
Maple 2.2:
dekabr 1982 yil 
Maple 2.15: 
avgust 1982 yil 
Maple 2.1: 
Maple 2.0: 
Maple 1.1:
Maple 1.0: 

---

525 
iyun 1982 yil 
may 1982 yil 
yanvar 1982 yil 
yanvar 1982 yil 
Maple dasturining oynasi barcha amaliy dasturlarning oynasi kabidir. 
10.35-rasm. Maple8 dasturining oynasi. 
Maple dasturining to`rt qismdan iborat: 
- Sarlavha satri. Bu qatorda fayl nomi, sistemali tugmachalar joylashgan; 
- Menyu. Menyu bo`limlari 8 ta bo`lib, ular Maple dasturida ishlashni 
osonlashtiradi. 
- Asboblar paneli. Foydalanuvchi uchun muhim va ko`p foydalaniladigan 
buyruqlar uchun yorliqlar joylashtirilgan. 
- Ishchi stol yoki Maple hujjati (Worksheet). Mapleda yaratildan hujjat 
kengaytmasi *.mws bo`lib hisoblanadi. 
Maple hujjatida ma`lumotlar ―Kirish - chiqish‖ texnikasiga asoslangan 
bo`lib, hisoblash uchun formula kiritiladi va natija chiqadi. Mapleda amallar 
bo`lim – bo`lim asosida shakllantiriladi va kvadrat qavs bilan chegaralanadi 
(10.35-rasm). Buyruqlar [>] operatoridan so`ng kiritiladi va natija ishchi stolning 
o`rtasidan hosil bo`ladi. Har bir buyruqdan so`ng [;] belgisini qo`yish shartdir. 
Mapleda hisoblashni amalga oshirish uchun [Enter] tugmasi yoki asboblar 
panelidan [!] belgisini bosish kerak. Masalan, 

---

526 
Mapleda kichik xotira mavjud bo`lib, unda oxirgi hisoblash niatijasini [%] 
belgisida, oxirgisidan bitta oldingisini [%%] belgida va undan ham bitta oldingisini 
[%%%] belgisida saqlaydi. Masalan, 
x
y
daraja Mapleda quyidagicha kiritiladi: 
sondan kvadrat ildiz olish esa [sqrt(x)] operatori orqali aniqlanadi: 
Agar daraja (m/n) ko`rinishda bo`lsa, [()] lar yordamida kiritiladi: 
Mapleda kiritilgan sonli ifodalar [evalf(a,n)] funksiyasi bilan hisoblanadi. 
Bu erda a- hisoblanish lozim bo`lgan ifoda, n- shart bo`lmagan parametr bo`lib, u 
kiritilmaganda qiymati n=10 bo`ladi. n- sonni haqiqiy qismini aniqlash uchun 
ishlatiladi. 
Mapleda o`nli logarifmlardan to`g`ridan - to`gri, ya`ni ln(x) ko`rinishda 
foydalanish mumkin. 

---

527 
Masala. Hisoblang.
Bu hisoblash uchun [>] operatorining yonida klaviatura yordamida yoziladi 
va [;] qo`yilib, [Enter] tugmasi bosiladi. Maple uning standart matematik yozuvda 
chiqaradi, Hisoblash uchun esa evalf() funksiyasidan foydalanamiz. 
Mapleda 
Matematik 
funksiyalani 
kiritishda 
qiynalsangiz, 
uning 
menyularidan foydalanish mumkin. Buning uchun [View] 

[Palettes] 

[Expression Palette] ketma-ketlik orqali [Expression] muloqot oynasi chiqariladi 
va ixtiyoriy matematik funksiya va amallarni joylashtirish mumkin. Turli 
matematik belgilar va grek harflarini yozish uchun [View] 

[Palettes] 

[Symbol Palette] Buyruqlar ketma-ketligidan foydalaniladi.