Информатика

 Mustahkamlash uchun savollar.  
1. LaTex qanday dastur ? 
2. LaTex dasturini kim yaratgan va nima uchun ? 
3. LaTex dasturda ishlash uchun qanday dasturlar kerak ? 
4. Winedt interfeysi haqida gapirib bering. 
5. Winedt dasturida asboblar qaysi bo`limda joylashgan ? 
6. Latexga konvertlash uchun qaysi tugma bosiladi ? 
7. Latexda bo`sh joy qanday qo`yiladi? 
8. Maxsus belgilar haqida nima deb bilasiz ? 
9. Latexda hujjat qaysi Buyruqlar bilan boshlanadi ? 
10. $0$ nimani bildiradi ? 
10.2. Matematik formulalarni yozish 

Muhim so`zlar: matematik formula, ibora, index, daraja, matematik 
amallar va belgilar, mundarija, vektor, matritsa, raqamlangan formulalar. 

Bilib olasiz: Matematik formulalarni ibora va alohida qatorda yozish, 
index va darajalarni yozish, integral, ko`paytmalarni yozish, hujjatga mundarija 
tayyorlash, vektor va matritsalarni yozish, raqamlangan formulalarni yozish va 
ulardan foydalanishni.  
Latexda matematik formulalarni yozish uchun Winedt dasturida Tex CUI 
belgilaridan foydalanish mumkin. Bazi hollarda matematik formulalarni buyruqlar 
yordamida yizishga to`g`ri keladi. 
Agar matematik formula ibora orasida kelsa 2 ta $ orasida yoziladi, agar 
formula alohida qatorda kelsa 2 tadan 4 ta $ belgi orasida yoziladi. Masalan, 
bugun darsda $ax^2+bx+c=0 $ tenglamani yechishni o`rgandik. \\ 
$$ x^2+y^2=0$$ 

---

494 
Darajani va indexlarni yozish tartibi: 
x
n 
→ $x^n$, x
2n 
→ $x^{2n}$, x
2
n → 
$x^2n$, x
n 
→ $x_n$ x
nm 
→ $x_{nm}$. 
Matematik formulalarni yozish buyruqlarni:
∙ (nuqta)→\dot buyrug`i bilan yoziladi. 

→ $\sum$ buyrug`i bilan yoziladi. 


n
k 1
→ $\sum\limits_{k=1}^n$ buyrug`i bilan yoziladi. 

→$\prod$ buyrug`i bilan yoziladi. 


3
1
k
→ $\prod\limits_{k=1}^3$ buyrug`i bilan yoziladi.

→ $\coprod$ buyrug`i bilan yoziladi. 

→ $\int$ buyrug`i bilan yoziladi. 

1
0
→ $\int\limits_{0}^{1}$ buyrug`i bilan yoziladi. 

b
a
→ $\int_a^b$ buyrug`i bilan yoziladi. 

b
a
→ $\int\limits_a^b$ buyrug`i bilan yoziladi. 
Formula orasida bo‘sh joy tashlash uchun [
\,] → kamroq joy tashlaydi, 
[\,\,]→ sal ko‘proq joy tashlaydi, [\quad]→ normal joy tashlaydi, [\qquad]→ 
normaldan ko‘proq joy tashlaydi. 
Matnda 2 ta abzats orasida joy tashlash uchun 
\vspace {2 cm} deb yoziladi. 
Bunda 1 cm,2 cm,3cm,3.5 cm deb yozish mumkin.
Matn t
agiga chizish uchun
$\underline{IBORA}$, matn us
tiga chizish
$\lowerline{IBORA}$ buyruqlarni 
ishlatiladi. 
Mundarija yozish qoidasi quyidagicha: 
1.Kirish \dotfill 3\\ 
2.Masalaning qo‘yilishi \dotfill 4\\ 
3.Asosiy natija \dotfill 10\\ 

---

495 
4.Xulosa \dotfill 18\\ 
5.Adabiyotlar \dotfill 18\\ 
Bunda [$] belgi ishlatilmaydi, \dotfill buyrug`i yetarlicha nuqtalar qo‘yadi. 
betlar nomeri o‘ng chetdan avtomatik ravishda qo‘yiladi. 
Agar mundarija [§] - paragraf belgisi ishlatilsa , \s buyrugi ishlatiladi. 
Formula balandligi bilan teng belgi qo‘yish amallari: 
$$ \left(\int\limits_a^b\frac{dx}{x}\right)^2 $$ 
$$ \left|\int_a^b\frac{dx}{x}\right|^2 $$ 
Agar qavs yoki modul belgisini normal qo‘ymoqchi bo‘lsak
, 
\left komanda 
o‘rniga \bigl, \right komanda o‘rniga \bigr buyruqlaridan foydalanish mumkin. 
Agar formula ichida so‘z qatnashsa, bu so‘z kursivda chiqmasligi uchun 
\mbox {so‘z} komandadan foydalaniladi. Masalan, 
$$ ax=b\quad\mbox {yoki} \quad x=\frac {b}{a} $$ 
Agar formula ichida 2 va undan ortiq so‘z ishlatilsa probel tashlashda \quad 
yoki \,\, komandalardan foydalaniladi. 
Agar formula indeks yoki darajasida so‘z ishlatilsa, kursivda chiqmasligi 
uchun \rm komandadan foydalaniladi. Masalan, 

ess
(H) →$\sigma_{\rm ess} (H) $ 
Cheksiz amalini yozishda \infty dan foydalanamiz. Masalan,
{a
n
}

1
→$\{a_n\}_1^{\infty}$ 
a

1
n
→$ {a_n}_1^\infty $
Matritsalarni yozishga misol: 
$$\left( 
\begin{array}{ccccc} 
2 & 4 & 5 \\ 
1 & 3 & 6 \\ 
0 & -1 & 4 \\ 
\end{array} 
\right)$$ 

---

496 
Agar hujjatdagi barcha formulalar avtomatik tartiblanishi kerak bo`lsa 
eqnarray dan foydalaniladi. Quyidagicha yoziladi.
\begin{eqnarray} 
E = mc^2\\ 
m = \frac{m_0}{\sqrt{1-\frac{v^2}{c^2}}} 
\end{eqnarray} 
