Informatika va axborot

2. Image va Shape obyektlari. 
Delphi
da grafika bilan ishlash uchun
maxsus boshqarish obyektlari bor. Ular 
Image
(rasm, tasvir) va 
Shape
(shakl) bo‘lib, obyektlar panelining 
Additional
(qo‘shimcha) jildida 
joylashgan: 
Bu obyektlarning 
Canvas
(polotno) obyektlarida xossa, usul va ajdod 
obyektlar yordamida grafika yaratiladi. 
Canvas
ning asosiy ish qurollari 
Pen
(qalam) va 
Brush
(cho‘tka) bo‘lib, ulardan birinchisi yordamida chiziqlar 
chiziladi. Ikkinchisi esa sohalarni bo‘yashda ishlatiladi.
Pen
(qalam) ning xossalaridan asosiylari 
Width
(eni), 
Style
(stili) va 
Color
(rangi) lardir. 
Image1.Canvas.Pen.Width:=5;
operatori qalamda 
chiziladigan chiziq kengligini 5 pikselga teng qilib o‘rnatadi.
Style
xossasi chiziladigan chiziqlarning ko‘rinishini o‘zgartiradi. U 
quyidagi qiymati oldindan aniqlangan o‘zgarmaslardan biriga teng bo‘lishi 
mumkin:
1.
psSolid
– uzluksiz (oldindan o‘rnatilgan).
2.
psDash
– shtrix (mayda kesmachalar).
3.
psDot
– (nuqtalar).
4.
psDashDot
– kesma va nuqta.
5.
psDashDotDot
– kesma, nuqta va nuqta.
6.
psClear
– ko‘rinmas.
Qalam stilini o‘zgartiruvchi operator 
Image1.Canvas.Pen.Style:=psDash; 
kabi bo‘ladi. 
Pen (qalam) ning Color (rang) xossasi chiziladigan chiziqning rangini 
belgilab beradi. bu xossada ham oldindan berilgan o‘zgarmaslardan 
foydalanish mumkin. Masalan, clBlack (qora, oldindan o‘rnatilgan), 
clWhite (oq), clBlue (ko‘k), clGreen (yashil), clRed (qizil), clYellow 
(sariq), clBrawn (jigar rang), clGrey (kul rang), clSilver (kumush rang, 
clAqua (havo rang) va yana o‘nlab o‘zgarmaslar mavjud. 

---

134 
Image1.Canvas.Pen.color:=clRed; 
operatori chiziladigan 
chiziq rangini qizilga o‘zgartiradi. Delphi da 16 milliondan ortiq ranglardan 
foydalanish mumkin. Bu ranglarning barchasa uchta asosiy rang: qizil, 
yashil va ko‘k ranglarni qo‘shish orqali yaratiladi.
Asosiy ranglarning har biri uchun bir bayt ajratiladi. Bu uchta baytda 
xil rangni saqlash mumkin. Ranglarning tartib nomerini 
16lik sanoq sistemasida yozish qulay. Bu sanoq sistemasida uch baytga 6 
xonali son mos keladi. Ulardan eng kichik ikkita xona qizil, o‘rtadagi ikki 
xona yashil, va eng katta ikki xona ko‘k rangga mos keladi: $BBGGRR (bu 
yerda BB ko‘k rangga, GG yashil, RR qizil rangga mos raqamlar.
Masalan, ko‘k rang $FF0000, yashil $00FF00, qizil $0000FF, sariq 
$00FFFF, pushti rang $FF00FF o‘n oltilik son bilan ifodalanadi. Agar o‘n 
oltilik sanoq sistemasida ishlash noqulay bo‘lsa, u holda RGB(RR, GG, BB) 
standart funksiyadan foydalanish mumkin.
Bu funksiyaning uchta argumenti bo‘lib, ulardan birinchisi qizil, 
ikkinchisi yashil, uchinchisi ko‘k ranglarga mos keladi. Bu argumentlarning 
qiymatlari 0 dan 255 gacha bo‘lishi mumkin. Masalan, RGB(0, 0, 0) qora 
rangni, RGB(255, 255, 255) oq rangni, RGB(0, 255, 255) havo rangni, 
RGB(127, 0, 0) to‘q qizil rangni, RGB(0, 127, 0) to‘q yashil rangni, 
RGB(200, 200, 0) to‘q sariq rangni beradi. 
Brush
(cho‘tka)ning rangi ham shu tarzda aniqlanadi. Uning stilini 
quyidagi o‘zgarmaslar orqali o‘zgartirish mumkin: 
1.
bsSolid
– sidirg‘a (bir tekis).
2.
bsClear
– ko‘rinmas.
3.
bsBDiagonal
– yon diagonal bo‘ylab.
4.
bsFDiagonal
– asosiy diagonal bo‘ylab.
5.
bsCross
– panjarasimon.
6.
bsDiagCross
– diagonal bo‘ylab panjara.
7.
bsHorizontal
– gorizontal.
8.
bsVertical
– vertikal.