Ingliz tilida antonimlar va ularning tasnifi

3.INGLIZ VA O‘ZBEK TILIDA ANTONIMLARNING GAPDA QO‘LLANILISHI
Yuqorida ta‘kidlab o‘tilganidek, o‘z ma‘nosi uchun eng umumiy va muhim semantik xususiyati bilan qarama-qarshi bo‘lgan so‘zlar antonimlar deb tan olinishi mumkin. Antonimlarni tanlash mezonlari sifatida quyidagilar ilgari surildi: berilgan gapda so‘zlarni qarama-qarshilikda ishlatish imkoniyati; leksik muvofiqlikning bir xil sohasi. Ikkita so‘z guruhi aniq ajralib turadi, ularning ma‘nosi antonimdir. Ularning bir-biridan farqi voqelikning turli segmentlarining bo‘linishi va ularda ajralib turadigan xususiyatlarning so‘z ma‘nolarida ifodalanishi bilan bog‘liq. Yuqorida aytilganlar bilan bog‘liq holda, antonimlarning asosiy guruhi ma‘lum sifatlarni bildiruvchi so‘zlar bilan ifodalanganligini aniqlash mumkin bo‘lib, ularni tanlash faqat qarama-qarshi ma‘nolar yordamida ushbu sifatlarning bo‘linishi sifatida qarash
mumkin. So‘zlarning antonimik qarama-qarshiligi, ular uchun konstruktiv zarurdir. Qarama-qarshi ma‘noli so‘zlar nutqda muntazam ravishda antonim sifatida, ya‘ni bir-biriga qarama-qarshi bo‘lgan holdagina tilda mavjud bo‘lishi mumkin. So‘zning antonimi va to‘g‘ridan-to‘g‘ri qarama-qarshiligi bilan birga qo‘llanadigan kontekstlarga antonimik kontekst deyiladi. V.N. Komissarov barcha antonimlarni ikki guruhga bo‘lish mumkinligini ta‘kidlaydi: ildiz va affiksal antonimlar.
U bizning e‘tiborimizni zamonaviy ingliz tilidagi o‘zak so‘zlarda -antonimlarning beshta tipik antonimik kontekstda muntazam ravishda takrorlanishiga qaratadi. Odatda kontekst 1 universallik qiymati bilan tavsiflanadi (barchasi - A va B). Qarama-qarshi so‘zlar bog‘lovchi yoki ajratuvchi bog‘lanish orqali bog‘langan gapning bir hil a‘zosi sifatida qo‘llaniladi.
If you have obeyed all the rules, good and bad, and you still come out at the dirty end, then i say the rules are no good.
Odatda kontekst 2 to‘g‘ridan-to‘g‘ri qarama-qarshilik qiymati bilan tavsiflanadi . Qarama-qarshi so‘zlar gapning bir hil a‘zosi sifatida ishlatiladi. The girl was alive, not dead.
Tipik kontekst 3 muqobillik (A yoki B) qiymati bilan tavsiflanadi.Qarama-qarshi so‘zlar gapning bir hil a‘zosi sifatida ishlatiladi, ajratuvchi bog‘lanish orqali bog‘lanadi.
You will see if you were right or wrong . (A.Cronin, The Harther's Castle.)
Shuni ta‘kidlash kerakki, har bir juft antonim bir yoki bir necha tipik kontekstda muntazam ravishda qarama-qarshi qo‘yiladi. Antonim so‘zlar leksik yaxlitlik sohalarining deyarli to‘liq mos kelishi bilan tavsiflanadi, bu esa ularning qarama-qarshilikni ifodalovchi kontekstlarda muntazam qo‘shma qo‘llanishiga imkon yaratadi. Antonimik munosabatlar nutqning turli qismlarida mavjudligiga e‘tibor berish kerak, lekin eng aniq shaklda ular sifatlar bilan ifodalanadi. Bir xil polisemantik sifat bir vaqtning o‘zida turli xil ma‘nolari bilan bog‘liq bo‘lgan bir nechta antonimlarga ega bo‘lishi mumkin, masalan: nonelastic: flexible floopy droopy plastic elastic
Shunday qilib, antonim sifatdoshning o‘rniga o‘zgartirilgan gaplar o‘z ma‘nosini yo‘qotmaydi, aksincha, qarama-qarshi ma‘no kasb etadi. Demak, ayrim kontekstlarda
antonimlardan biri boshqa antonim bilan almashtirilishi mumkin va bu tarzda o‘zgartirilgan matn nafaqat o‘z ma‘nosini yo‘qotib qo‘ymaydi, balki juda aniq o‘zgaradi - berilganga to‘g‘ridan-to‘g‘ri qarama-qarshi bo‘lib qoladi. O‘zaro almashish imkoniyati antonimiyaning qo‘shimcha mezoni bo‘lib xizmat qiladi.