Ingliz tilidagi so’zlarni va matnlarni kontekstdan kelib chiqib tarjima qilish


ADABIYOTLAR TAHLILI VA TADQIQOT METODOLOGIYASI


Download 1.21 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/4
Sana08.01.2023
Hajmi1.21 Mb.
#1084298
1   2   3   4
Bog'liq
Ta\'lim-fidoyilari-22.04.2022-289-294

ADABIYOTLAR TAHLILI VA TADQIQOT METODOLOGIYASI
Kontekst (lot.” contextus” - jips, bogʻlanish, qoʻshilish) - ogʻzaki yoki yozma nutq 
(matn)ning nisbatan tugal qismi. ontekst oʻz tarkibidagi soʻzlar yoki iboralarning 
maʼnolarini aniqlashga imkon beradi. U poetika bilan bogʻliq boʻlib, yozuvchi mahoratini 
belgilashda muhim ahamiyat kasb etadi. So’z markaziy lingvistik birlikdir: u o’zining kichik 
til birliklari - fonema va morfemalarning mavjud bo’lishining barcha qonuniyatlarini amalga 
oshiradi, mohiyatini oldindan belgilaydi.[5] 
Orfoepiya (orto... yun. epos — nutq, talaffuz) —1) tilshunoslikning adabiy talaffuz 
meʼyorlarini oʻrganuvchi boʻlimi; 2) muayyan milliy tilning talaffuz meʼyorlariga mos 
holda bir xil talaffuzni taʼmin-lovchi qoidalar tizimi va ularga rioya qilish. Ogʻzaki nutq 
talaffuzining bir xilligi, imlo (orfografiya) kabi lisoniy muomalani yengillash-tiradi. 
Orfoepiya tushunchasi keng va tor maʼnoda 2 xil tushuniladi: keng maʼnoda — unga 
fonemalarni qoʻllash qoida va fonema allofonlari (vari-antlari)ni talaffuz qilish qoidalari 
kiritiladi; tor maʼnoda — faasad fonemalarni qoʻllash qoidalari kiritiladi. O. koʻlamining bir 
xil belgilanmasligining sababi shunda-ki, baʼzi olimlar talaffuz meʼyorlari tushunchasiga 
fakat tovushlarni talaffuz qilishni, boshqalari esa urgʻuni ham, baʼzan variantdor grammatik 
shakllar hosil boʻlishini ham kiritadilar. So’z markaziy lingvistik birlikdir: u o’zining kichik 
til birliklari - fonema va morfemalarning mavjud bo’lishining barcha qonuniyatlarini amalga 
oshiradi, mohiyatini oldindan belgilaydi. Shakl jihatidan barcha so’zlar fonematik va 
morfemik shakllarga ega; ikkinchisi xizmat so’zlari va kesimlarga ham tegishli. Lekin so`z-
ismlar, ya`ni gap bo`laklari qo`shimcha ravishda tor yoki keng grammatik kategoriyalarga 
xos bo`lgan o`zaro korrelyativ shakllarga ega: hol kategoriyasi, bunda ravishlar tizimi 
tuslanish deyiladi; shakllar tizimi konjugatsiya deb ataladigan shaxs kategoriyasi, keyin esa 
- jins, son, daraja, tur, zamon, kayfiyat, ovozning keng bo’lmagan shakllari, nutq qismlarida 
turlicha ko’rsatilgan.[6] 

Download 1.21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling