Ingliz tilidagi so’zlarni va matnlarni kontekstdan kelib chiqib tarjima qilish
ADABIYOTLAR TAHLILI VA TADQIQOT METODOLOGIYASI
Download 1.21 Mb. Pdf ko'rish
|
Ta\'lim-fidoyilari-22.04.2022-289-294
ADABIYOTLAR TAHLILI VA TADQIQOT METODOLOGIYASI
Kontekst (lot.” contextus” - jips, bogʻlanish, qoʻshilish) - ogʻzaki yoki yozma nutq (matn)ning nisbatan tugal qismi. ontekst oʻz tarkibidagi soʻzlar yoki iboralarning maʼnolarini aniqlashga imkon beradi. U poetika bilan bogʻliq boʻlib, yozuvchi mahoratini belgilashda muhim ahamiyat kasb etadi. So’z markaziy lingvistik birlikdir: u o’zining kichik til birliklari - fonema va morfemalarning mavjud bo’lishining barcha qonuniyatlarini amalga oshiradi, mohiyatini oldindan belgilaydi.[5] Orfoepiya (orto... yun. epos — nutq, talaffuz) —1) tilshunoslikning adabiy talaffuz meʼyorlarini oʻrganuvchi boʻlimi; 2) muayyan milliy tilning talaffuz meʼyorlariga mos holda bir xil talaffuzni taʼmin-lovchi qoidalar tizimi va ularga rioya qilish. Ogʻzaki nutq talaffuzining bir xilligi, imlo (orfografiya) kabi lisoniy muomalani yengillash-tiradi. Orfoepiya tushunchasi keng va tor maʼnoda 2 xil tushuniladi: keng maʼnoda — unga fonemalarni qoʻllash qoida va fonema allofonlari (vari-antlari)ni talaffuz qilish qoidalari kiritiladi; tor maʼnoda — faasad fonemalarni qoʻllash qoidalari kiritiladi. O. koʻlamining bir xil belgilanmasligining sababi shunda-ki, baʼzi olimlar talaffuz meʼyorlari tushunchasiga fakat tovushlarni talaffuz qilishni, boshqalari esa urgʻuni ham, baʼzan variantdor grammatik shakllar hosil boʻlishini ham kiritadilar. So’z markaziy lingvistik birlikdir: u o’zining kichik til birliklari - fonema va morfemalarning mavjud bo’lishining barcha qonuniyatlarini amalga oshiradi, mohiyatini oldindan belgilaydi. Shakl jihatidan barcha so’zlar fonematik va morfemik shakllarga ega; ikkinchisi xizmat so’zlari va kesimlarga ham tegishli. Lekin so`z- ismlar, ya`ni gap bo`laklari qo`shimcha ravishda tor yoki keng grammatik kategoriyalarga xos bo`lgan o`zaro korrelyativ shakllarga ega: hol kategoriyasi, bunda ravishlar tizimi tuslanish deyiladi; shakllar tizimi konjugatsiya deb ataladigan shaxs kategoriyasi, keyin esa - jins, son, daraja, tur, zamon, kayfiyat, ovozning keng bo’lmagan shakllari, nutq qismlarida turlicha ko’rsatilgan.[6] Download 1.21 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling