Ingliz va o`zbek adabiyotida urush voqealari inson taqdiriga ta’siri
Download 2.58 Mb. Pdf ko'rish
|
Моннография
|
other thing and he could have had it all. He could have had anything he wanted if I
would have known. I would have married him or anything. I know all about it now. But then he wanted to go to war and I didn’t know.” 2 Ammo bu pokligining Genriga bag`ishlanishi natijasi uning bu yorug` dunyodan ko`z yumishiga sabab bo`lishi esa taqdirning achchiq hazili edi. Chunki marhum qallig`i bilan hech qanday intim munosabatlar o`rnatmagan Ketrin 1 Donaldson, Scott. New essay of A Farewell to Arms. Cambridge University, 1990. page 27 2 Hemingway E.A Farewell to Arms. Foreign languages Publishing house, 1963, page 34 44 Genriga bo`lgan muhabbati va urush dahshatlari natijasida bevaqt bu dunyoni tark etadi. Buni Genrining so`zlaridan ham anglash mumkin: “Poor, poor dear Cat. And this was the price you paid for sleeping together. This was the end of the trap. This was what people got for loving each other.” 1 Ketrinning asar oxirida vafot etishi yozuvchi uchun Genrini nikohsiz xotin va farzandi bilan birgalikdagi dunyosini yozmasdan va tassavur qilmasdan asarni o`rab chirmashning eng qulay usuli edi. Ketrinning Barkley familiyasiga e`tibor qaratsak u yosh askarlarga baqirib buyruq beradigan mashq qildirovchi serjantni eslatadi. Bu esa birinchi jahon urushini aks ettirgan asar syujetiga juda mos tushgan. Shuningdek, baqiroq ohangda buyruq berish va shunga o`xshah noxush holatlar urush vaqtida kasalxonada yagona tunggi hamshira bo`lib ishlagan Ketrin xarakteriga mos tushgan va Genri bilan o`rtalaridagi munosabatlarni tasvirlashda xizmat qilgan asosiy detallardan biri bo`lib qolgan. Garchi Ketrin Genrisiz bir kun ham yashay olmasligini takrolab Genrini ishqiy munosabatlarida yetakchi qilib ko`rsatgandek tuyulsada, asar oxiriga qadar Ketrinning o`zi ularning munosabatlarini boshqarib o`tirgani kitobxonga kundek ravshan. 2 Yozuvchi har xil xarakterdagi odamlarni romanga olib kiradi. Ularning hayotga qarashlari orqali urushga munosobat bildiradi. Kitobxon shu odamlarning tasavvurlari orqali urushning mohiyatini teranroq anglaydi. Yozuvchining mahorati shundaki, roman qahramonlari huda-behuda, kerak-nokerak gaplarni gapiravermaydilar. Ularning gaplari shu oddiy odamlarning orasida bo`ladigan mayda-chuyda gaplardek tuyuladi. Bu qahramonlar urush haqida kitobxonning joniga tegadigan darajada ko`p gapiravermaydi. Yozuvchi shu ko`zga ilinmas, oddiy kundalik hayotda doimiy bo`lib turadigan suhbatlarga sana’tkorona sehrlilik bilan ma’no yuklaydi. 3 1 Hemingway E.A Farewell to Arms. Foreign languages Publishing house, 1963, page 139. 2 Donaldson, Scott. New essay of A Farewell to Arms. Cambridge University, 1990. page 26. 3 Assadnasab Sara. Hemingway’s depiction of women in A Farewell to Arms. Lulea University of Technology, 2005, page 5. 45 Ketrin bilan Genri o`rtasidagi suhbat ana shunday yigit bilan qiz o`rtasida bo`lib o`tadigan ko`pgina gaplar, lekin yozuvchi shu bilan o`z sana’tkorligini ko`rsatadi. Ba’zan asarlarda sevishganlar uchrashuvi berilgan epizodlarni o`qiganda ularning birorta gapiga ishongimiz kelmaydi. Chunki ularning gaplari bo`ladi-yu, muhabbatga yo`g`rilgan qalblari bo`lmaydi. Ketrin Italiyaliklarni xushlamaydi. Rinaldini rad etganligining asosiy sabablari shu. Yana Ketrin Genrini ko`rgandayoq uning ruhiy olamini sezgirlik bilan uqib olgan. To`g`rirog`i, Genri unga yoqqan. Genri unga alohida e’tibor bilan qaramaydi. Soldatlarga xos bo`lgan sovuq bir nuqtai nazar bilan qaraydi. Ketrindek oqila bir qiz buni sezmasligi mumkin emas edi. Biroq Genrining boshqa ofitserlardan ajralib turadigan insoniy fazilatlari mavjud ediki, qiz uni shu sababdan yoqtirib qoldi. Ayniqsa uning to`g`ri so`zligi qizga ma’qul buldi. Ketrin undan “sevganmisan?” deya so`raganida u “yo`q” deb javob beradi. Yozuvchi Ernest Heminguey ularning bu ilk uchrashuvidan muhim ma’no keltirib asarni kelgusi syujetining davomiga zamin tayyorlaydi va kitobxonni ular o`rtasidagi muhabbatning pokizaligiga ishontirib boradi. Yozuvchi shu bilan asarda qo`llanilgan har bir epizodni, detalni umum g`oyaga romanning asosiy leytmotiviga bo`ysundiradi. Asardan muhabbat va urush, urush voqealarining bu beg`ubor juftlikning muhabbatiga zomin bo`lish mazmuni ham joy olgan. Muhabbat har bir inson hayotiga ma`no bag`ishlovchi kuchga ega tuyg`u, shu bilan birga u insondan tezgina tortib olinadigan hissiyotidir ham. Inson sevib qolsa, u o`z sevgilisi uchun barcha ishlarga tayyor bo`ladi. Muhabbat asarlarda boqiy yashaydi, shu bilan asar murakkabligiga erishiladi ham. Urush shafqatsiz va keraksiz hodisa, ammo uning qahriga sevgi bilan javob qaytarish mumkin. Asarda muhabbat ayni qiyinchiliklar vaqti, urush davrida boshlanadi. Genri tez yordam haydovchisi, Ketrin esa ingliz hamshirasi. Ular uchrashib qoladi, ammo Genri shikastlanib, kasalxonaga yotmaguncha ularning o`rtasida ishqiy munosabatlar bo`y cho`zmaydi. Ular bir-birini sevib qolishadi, Ketrin homilador bo`ladi. Shundan so`ng Genri Ketrin oldidagi burch va mas’uliyatini his qila 46 boshlaydi. Genri qatnashishdan bosh tortgan urushda insonlar qirilib ketayotgan edilar. Ular Shveysariyaga qochishga qaror qiladilar va u yerda baxtli yashashni boshlaydilar. Ketringa bo`lgan muhabbati tufayli Genri hayotdan ma`no topadi. Ammo ularning bu shirin hayotlarining intihosi Ketrinning o`limi bilan yakunlanadi. Ketrin asarning asosiy ayol obrazi sifatida romandan joy olgan bo`lib, urush voqealari, uning og`ir musibatlari aksini bu xarakter orqali yaqqol ko`rishimiz mumkin. Ketrin urush oqibatida o`zining ilk qallig`idan ayrildi, uning zalvorli qiyinchiliklaridan qochishga uringan bu juftlikning baxti chopmay oxir-oqibatda Ketrin bu uchun tovon to`lashga majbur bo`ldi. Ketrin ham zurriyodidan ayrildi, ham o`zi bu dahshatli urushning qurboni bo`ldi: Download 2.58 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|