Ingliz va o`zbek adabiyotida urush voqealari inson taqdiriga ta’siri
Urush davri jamiyatida ayol o`rni (ikki asar asosida)
Download 2.58 Mb. Pdf ko'rish
|
Моннография
2. Urush davri jamiyatida ayol o`rni (ikki asar asosida)
Birinchi va ikkinchi jahon urushlari XX asrning eng katta fojiasi bo`ldi. Bu davr mobaynida insoniyat boshiga qanchadan-qancha kulfatlar yog`ildi, minglab ayollar beva va bolalar yetim bo`lib qoldilar. Ota-onalar farzandlari dog‘ida qayg‘u-alam bilan bu dunyodan ko`z yumdilar. Ularning urush oqibatida taqdirlaridagi tub burilishlar adabiyot namoyandalarining asarlarida o`z aksini topdi. Erniest Hemingueyning “Alvido, qurol!” asari va O`tkir Hoshimovning “Ikki eshik orasi” asarlarida jahon urushlari qoldirgan achchiq alamlar mualliflar tomonidan mohirona tarzda tasvirlangan. Jahon urushlari davrida ayniqsa, ayollarning jamiyatdagi o`rni yanada mustahkamlandi. Ular jamiyatning, sanoatning deyarli barcha sohalarida o`z jonbozliklarini namoyon qilayotgan edilar. Chunki, mehnatga layoqatli mard yigitlar urush janggohlarida g`alaba uchun jon olib, jon berayotgan edilar. Mehnatga layoqatli ayollar esa endi mard yigitlarning o`rnini bosishga majbur ham edilar. Hatto, jang maydonlarida o`z mardonavorligini ko`rsatgan ayollar ham yo`q emasdi. Ularning jasorati yuqorida nomi keltirilgan asarlarda o`z aksini topgan. “Alvido, qurol!” va “Ikki eshik orasi”dagi ayol qahramonlar jamiyatning asosiy bo`g`ini sifatida namoyon bo`ladilar. Asarlardagi barcha ayol obrazlari o`zlarining qaysidir jihatlari bilan bir-birini takrorlamaydi. Ular urush vaqtida o`zlarining fidokorona xizmatlari bilan, front orqasida turib urushda g`alabaga erishishda jonbozlik ko`rsatadilar. Ernest Hemingueyning “Alvido,qurol!” asarini “Romeo va Juletta” kabi shoh asarlarga qiyoslab, zamonning qiyinchiliklariga qarshi qo`yilgan klassik asarlari sirasiga kiritish mumkin. Hemingueyning shaxsiy hayot yo`li va asarlaridan uning dunyoga nisbatan dushmanlarcha kayfiyatda bo`lishi yaqqol ko`zga tashlanadi. U o`z asarlarida ko`pincha dunyo tashvishlari yechimini ajralib qolgan munosabatlar va hissiyotlarda ko`radi. 1 1 Assadnasab Sara. Hemingway’s depiction of women in A Farewell to Arms. Lulea University of Technology, 2005, page 5. 43 Ernest Hemingueyning “Alvido, qurol!” asari kompozitsiyani tasvir oqimini poeziyaga xos bo`lgan salobatli bir ohang birlashtirib turadi. Romanda syujet tizimi hayotning egri-bugri ko`chalaridan o`tmaydi. To`g’ri va ixcham. Dramatik intrigalar ko`zga tashlanmaydi. Asarda ayol qahramonlar kam, asarning asosiy diqqat markazida Ketrin Barkli ayol obrazida gavdalanadi. Ketrin xuddi yunon ma’budasi Afinaga o`xshaydi. U chiroyli, aqlli, nazokatli ingliz qizi bo`lib, unga Genrining do`sti Rinaldi uylanmoqchi edi. Asar davomida u ijobiy obraz sifatida kitobxonlar xotirasida saqlanadi. U turg`un obraz. Ketrin zamonaviy ayol bo`lib, barcha an’anaviy qadriyatalarni rad etadi. Ketrin hech qanday dinga e’tiqod qilmaydi, Genri va Ketrinning bir-biriga bo`lgan muhabbati ular uchun din sifatida xizmat qiladi. 1 Ketrin obraziga asar davomida uning to`liq ismi orqali yoki Miss Barkli deya murojaat qilinadi. Ketringa asar davomida rasmiy murojaat qilish kitobxonda uning Genridan yoshi kattaligi va Genri hamda kitobxonlarning hurmatiga munosib ekanligi to`g`risida taassurot paydo bo`ladi. Asar qahramoniga ism ham muallif tomonidan uning xulq atvoriga mos holda tanlangan. Ketrin nomi grekchadan kelib chiqqan bo`lib, sof, beg`ubor degan ma`nolarni bildiradi. Asar voqealari jarayonida u pokiza, beg`ubor qalb egasi sifatida kitobxon ko`z o`ngida gavdalanadi. Uning bu beg`uborligini, pokligini Genri bilan ilk uchrashgan kunda marhum qallig`iga o`zini bag`ishlamaganidan afsus chekayotganidan ham bilib olish mumkin: “I wanted to do something for him. You see I didn’t care about the Download 2.58 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling