Инновация

Амалиётнинг ишчи дастури: 
1.
Ўқитувчининг ижодий фикрлаши, педагогик масалаларини ечиш 
психологик-педагогик анализи. 
2.
Ўқитувчининг 
инновацион 
фаолияти: 
амалга 
оширишнинг 
технологияси ва тузилиши (нуқтаи назарлар бўйича мулоҳазалар). 
3.
Янгиликни қабул қилишда психологик тўсиқлар (низоларсиз 
муносабатлар тренинги). 
4.
Инновацион 
муносабатлар 
ривожланиш 
услублари:и 
жодий 
масалаларни очиш кашфиёт услублари. «Ақлий хужум», хайратланарли 
саволлар услуби, инновацион ўйинлар ва бошқалар. 
5.
Ўқитувчи 
мутахассилик 
фаолиятида 
рефлексия 
(рефлексив 
қобилиятлари треннинги). 
Юқорида айтилганидек ўқитувчининг креативлиги ва инновацион 
муносабати ривожланаётган муҳит таъсири остида шаклланиши керак. 
Текширишларга асосланиб, уларга биноан ижодни қандайдир таҳлилий 
вазиятдан ёки мавжуд билим чегарасида чиқиш деб белгилаб, шундай 

---

26 
тасдиқлаш мумкин: креатив муаммони шахсий фикрларга тўла долзарб 
қўйишда ифода этилган чуқур хусусиятдир. 
Шунинг учун биз микромуҳит орқали, тўғридан-тўғри бўлмаган 
шакллантирувчи таъсир кўрсатишга интилдик. 
Ўқитувчи долзарблаша оладиган муҳит юқори даражали ноаниқ ва 
потенциал кўп вариантликка эга бўлиши керак (бой имкониятлар). 
Ноаниқлик тайёр йўналишларни қабул қилмай ўзлари изланишларини 
рағбатлантиради; кўп вариантлилик уларга топишга имкон беради. Бундан 
ташқари мухим креатив муносабат ва унинг натижалари намуналари таркиб 
топган бўлиши керак. Биз текширишларимизда ўқитувчи фаолиятидаги 
микромуҳит бир қатор кўрсаткичлари уйғунлигини таклиф этдик, 
муносабат паст даражадаги регламентлиги, креатив муносабатнинг 
намуналари кўрсатилиши ва информацион бойлиги - педагогнинг 
инновацион муносабатига белгиловчи таъсир кўрсатади. Бу технологик 
даражада ҳам ифода бўлади. 
Текширишлар курс( педагогик университети бошланғич таълим 
педагогакаси ва методикаси факультетининг 149 талабаси иштирокида 
ўтказилди. Бу гуруҳга умумий тайёргарлик талабалари ва педагогик коллеж 
битирувчиларидан ташкил эталиб, икки 23 кишилик гуруҳлар тажриба 
гуруҳлари билан таққослаш учун тузилди. 
А) Талабалар креативлик даражаси уч кўрсаткич билан ҳисобга 
олинди; маҳсулдорли, ижодий йўналганлик сабаблари, рефлексивлик, 
креативлик диагностикаси амалиёт ҳамда турдаги топшириқлари 
натижалари ва жараёнида олиб борилди. Ишлаб чиқилган янгиликлар 
креатив қимматлиги уларни қуйидаги турлардан бирига тааллуқлиги 
билан белгиланади. 
1.
Мактабни янада ривожланишига туртки бўлувчи кўпгина ечимларни 
кўзда тутилган муаммоларни қўйиш. 
2.
Ўзига ҳос, илгариларига ўхшамаган, кутилмаган ечимлар. 
3. Ечиш маълум бўлган концепцияларни ёки педагогик ёндошишларни 
давом эттириш «мавзуни вариация қилиш»ни кўзда тутади. 
Шахсий сабабли ташкил этувчилари талабаларнинг фикрлари, уларнинг 
қизиқишлари, ишни давом эттириш истаги, фаоллигининг ҳисобга олиш 
ёрдамида баҳоланади. 
Рефлекцион ташкил топувчилари кўзда тутилган ечимни англаб етиш 
ва ўзини ўқитувчи-инноватор деб ҳис этиш даражаси билан баҳоланади. 
Б) Муҳитнинг тафсилоти қуйидаги кўрсатгичлар билан аниқланди: 
информацион 
хабардорлиги, 
креатив 
муносабатлар 
намуналари 
мавжудлиги, инновацион муносабатларнинг тартиблилиги даражаси. 
Информацион хабардорлиги даражаси таклиф этилган ечимни турлича 
йўллар билан ўзгартириш, уларни турли йўллар билан тиклаш даражаси йўли 
билан ўрганди. Юзага келтирувчи тажрибалар, инновацион амалиёт даврида 
муносабатлар тартиб-қоидаларига солинмаган шароитлар яратилиши, 
информацион 
маълумотлар 
кўплиги, 
креатив 
намуналар 
кўрсатиб 
берилганлигидан иборат бўлди. Тажриба якунлангандан сўнг синов ва 

---

27 
тажриба гуруҳлари якуний тест ўтказиш билан таққосланиб кўрилди. 
Тажрибанинг бошланиши, ўртаси ва охирида биз талабалар инновацион 
муносабатлари 
ва 
креативлик 
даражасини, 
ўртача 
кўрсаткичлар 
ифодаларини баҳоладик. 
1 
2 
3 
Креативлик бошланғич 
даражадаги талабаларда 
креативлик юзага келиши 
динамикаси турлари (% да) 
реативлик бошланғич 
даражаси 
Илгариги 
тенгликни 
тиклаш 
Янги 
мустаҳкамликка 
эга бўлиш 
Динамика 
нинг йўқлиги