Innovatsiyalar vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti d. A. Axatova
Download 3.77 Mb. Pdf ko'rish
|
ilovepdf merged (1)
|
G L O S S A R I Y
502 Aksiologiya Axiology qadriyatlar to‘g‘risidagi fan AKT AKT Amerikan kollej test- Amerika oliy o‘quv yurtlariga kirish uchun belgilangan sinov (test)lar shakli Alloma Thinker fanning bir yoki bir necha sohasini mukammal egallagan, ilmli, eruditsiyali shaxs Almaiy nomidagi namuna ish maktabi Almai model work school Toshkent shahrining Beshyog‘och dahasidagi sobiq rus-tuzem maktabi binosida mahalliy aholi bolalari uchun 1918 yilda ochilgan maktab. Maktabda o‘quvchilarga mehnat va politexnika ta’limidan boshlang‘ich tushunchalar singdirilgan Antik pedagogika Antique pedagogy (lot. antiquus — ibtidoiy, qadimgi; yunon. paidagogit — qarab turish, ko‘z-quloq bo‘lib turish) — pedagogika fanining eramizdan avvalgi VII-V asrlaridagi qadimgi Yunoniston, Rim, Xitoy va Hindiston ta’lim-tarbiyasi haqidagi ta’limotlarni o‘rganuvchi bo‘limi An’ana Tradition uzoq zamonlardan beri avloddan-avlodga, otalardan bolalarga o‘tib, davom etib kelgan urf- odat, axloq me’yorlari, qarashlar yig‘indisi Asl manba Original source biror asar yoki matnning sharhlanmagan, boshqa tilga tarjima, tahrir qilinmagan (muallif tuzatishlari va tahriri bundan mustasno) asl nusxasi Axloq Morals ijtimoiy ong shakllaridan biri bo‘lib, shaxsning jamiyatga va boshqa kishilarga nisbatan burchini belgilab beruvchi me’yorlar tizimi, ma’naviy xulq qoidalar Afina tarbiyasi Upbringing in Athens miloddan avvalgi VII-V asrlarda Afinada shakllangan hamda Qadimgi Yunonistonda qo‘llanilgan tarbiya tizimi. Afina tarbiyasining maqsadi har tomonlama rivojlangan insonni shakllantirishdan iborat bo‘lgan. U o‘zida aqliy, estetik, nafosat, axloqiy va jismoniy tarbiyani mujassamlashtirgan. Nafosat tarbiyasi asosan o‘qish, yozish, musiqa, nutq madaniyati, falsafa, siyosatni o‘rganish jarayonida amalga oshirilgan. Jismoniy tarbiya asosan, chopish, kurash, sakrash, nayza otish kabi turlar bilan shug‘ullanishni nazarda tutgan. Axloqiy tarbiyada asosan intizomlilik, mardlik, o‘zini tuta bilish, o‘z qadrini bilish kabi xislatlar shakllantirilgan 503 Axloq Ethics 1) shaxsning o‘zaro bir-biri, jamiyat a’zolariga nisbatan qabul qilingan me’yorlar asosidagi munosabatlari, hatti-harakatlari majmui, jamiyat tomonidan qabul qilingan xulq me’yorlari; 2) xulq-atvor, yurish-turish, tarbiya, adab Axloqiy tarbiya Moral education o‘quvchi yoki talabada o‘zaro bir-biriga, jamiyat a’zolariga nisbatan qabul qilingan me’yorlar asosida munosabatlarni shakllantirish jarayoni Aql Mind inson miyasining dunyoni aks ettirish va shaxsning voqelikka bo‘lgan munosabatlarini boshqarib turadigan faoliyati Aqliy tarbiya Mental education barkamol shaxsni hayotga tayyorlash uchun zarur bo‘lgan barcha aqliy jarayonlar, bilish qobiliyatlarini maqsadga muvofiq shakllantirish va rivojlantirishdan iborat jarayon Vatanparvarlik Patriotism o‘quvchi va talabalarning ona-yurtiga, o‘z vataniga muhabbati va sadoqatini ifodalaydigan tushuncha Vijdon Conscience axloqiy tushuncha, yaxshi-yomonning farqini ifodalaydigan ichki ishonch, shaxsning xatti- harakatlari uchun axloqiy mas’uliyatni anglashi Gimnasiya Gymnasia Qadimgi Yunonistondagi o‘quv tarbiya muasasasi Grammatik maktab Grammar School 1) qadimgi Afinada 7-12 yoshdagi o‘g‘il bolalar uchun tashkil etilgan boshlang‘ich maktab. Unda o‘qish, yozish va hisoblash, harflarni qo‘shib so‘z yasash ko‘nikmalari shakllantirilgan; 2) Qadimgi Rim patritsiylar (Qadimgi Rim dastlabki tub joy aholisi) farzandlari va chavandozlar uchun yuqori darajadagi boshlang‘ich maktab. Unda grammatika, Rim adabiyoti va yunon tilidan ta’lim berilgan; 3) Buyuk Britaniya hududida oliy o‘quv yurtiga kirish uchun tayyorlovchi o‘rta umumta’lim maktablari. 4) Rossiyada XVII asrda ayrim monastirlarda yunon va lotin grammatikasi, qadimgi dunyo adabiyotini o‘rganish uchun tashkil etilgan maktab. Gumanizm Humanism 1) insonparvarlik, kishini qadrlash, unga muhabbat, hurmat bilan qarash. 2) uyg‘onish davrida (XIV-XVI asrlarda) G‘arbiy Yevropada ilk burjua madaniyatida paydo bo‘lgan va burjuaziya dunyoqarashini aks ettirgan oqim, 504 feodalizm va uning ideologiyasiga qarshi kurashga, insonni feodalizm va katolitsizm asoratidan ozod qilishga qaratilgan progressiv harakat Gomogenlar Homogenes matematika va gumanitar yo‘nalishda ish olib bor sa bo‘ladigan o‘quvchilar Yarim gomoge n Semi- homogenous tabiiy turkimdagi fanlarni o‘zlashtira olishga moy il o‘quvchilar Gegeron Gegeron Gegeron-barcha predmetlarni har xil saviyada o‘zlashtiradigan o‘quvchilar “Daloil ul- xayrot” "Dalail ul- Khairat” daloilxonada o‘qitiladigan asosiy darslik. XV asr musulmon ulamolaridan Sulaymon ibn Yazuru tomonidan yozilgan, payg‘ambar va avliyolar hayoti yoritilgan asar Daloilxona Daloilkhana O‘rta Osiyoning yirik shaharlarida “Daloil ul- Download 3.77 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|