Ino va inshootlarda shamollatish tizimini boshqarish va energiya kirishini

1-rasm. Ichki havo haroratini harorat massasi bilan boshqariladigan ulanish: a) oddiy bino; b) Oldinga siljigan tizim: faol shtrixlash, tabiiy shamollatish va shiftni faollashtirish

Tajribalar shuni ko’rsatadiki, barcha arxitekturaviy loyihalash jarayonlarida energiya samarador binolarni yaratilishida maydonning sifatli iqlimiga e’tibor qaratilishi lozim. Albatta ushbu binolar oddiy konstruktsiyalardan farqli ko’rinadi. Bu shamollatish tizimini boshqarishni, shiftni faollashtirishni va boshqa an’anaviy konstruktsiyalar uslublarini soddalashtirishga imkoniyat bermaydi. Shuningdek, bu g’oyalar oxir oqibatda qurilish materiallarini va ishlatilishi talab etiladigan energiyalarni sezilarli qisqarishini hisobga olib, binolarning konstruktsiyalarini qamrab oladi. Biroq, haqiqatda samarali va muvofaqqiyatli bo’lishi uchun ushbu namunalarni shunday olish mumkin emas va bir hayotdagi har qanday ekotizimlarga ularni qo’llab bo’lmaydi. Tabiiy metabolizmning “aqliy” asosdagi loyihalashning qonun-qoidalariga amal qilgan holda loyihalashning barcha jarayonlarida ishtirok etishi kerak.

2-rasm. Yer yo’li va shiftni faollashtirish tizimlarining integratsiyasi

Shiftni faollashtirish loyihasining tegishli qonun-qoidalari asosida energiyani saqlash va qo’llab-quvvatlash uchun massani ishlatib, ichki iqlimni samarali boshqarishga erishiladi. Ushbu qonun-qoidalar shuni ko’rsatadiki, agar og’ir massa binoning tashqi tomoniga joylashtirilgan bo’lsa, ichki haroratni boshqarilishi yo’qotiladi. Tashqi massa bir urinishda qochish uchun haroratning chegaralarini saqlaydi. Bu holat kunduzi yuqori haroratni pasaytirishda va keyinchalik kechki paytda harorat tushib soviydigan, quyosh energiyasi ko’p yig’ilgan, yog’ingarchilik kam bo’ladigan hududlardagi tuzilmalar uchun ishlashi mumkin. Bular hozirgi paytda kerakmas bo’lib qoldi [3].

Sababi zamonaviy qurilish materiallari va loyiha fasadining tashqi tomonlari haqiqatda muvozanatni saqlash nuqtasigacha energiyaning yo’qolishini kamaytirishi mumkin. Hattoki juda katta oynali fasadlar bilan loyihalangan binolar energiya kirishining muvozanatini saqlashi mumkin. Shuningdek, tashqi ta’sirdan saqlash uchun samarali ekranlash va shtrixlash texnologiyalari bilan birgalikda qo’llanilishi esa energiya kirishini so’ndiradi [2,3].
Markaziy Yevropaning mo’tadil iqlimlarida yuqori haroratli ikki qavatli oyna bilan qoplangan, shtrixlashni dinamik tartibga soladigan va shamollatish tizimi boshqariladigan “egizak yuzli” fasad loyihasi qishki sharoitda qizdirishda va yozgi davrda faol sovitishda qo’shimcha energiya kirishlarini talab etadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   Tursunova N.N. Qurilish ekologiyasi. B.: Durdona, 2022.
   
2. 
   Tursunova N.N. First and measures organization. International Journal of Innovations in Engineering Research and Technology (IJIERT). Volume 7 – Issue 4, April 2020. P. 243-245.
   
3. 
   Tursunova N.N. Quruvchilar uchun ekologik ta’limning ahamiyati. «Texnik jihatdan tartibga solishda metrologik ta’minot» mavzusidagi Respublika ilmiy-amaliy anjumanining mаteriаllаr toʼplаmi, 20-21 may 2022 yil. 320-321 b.