Inshoning kompozitsion tuzilishi necha qismdan iborat bo‘ladi ?


I Qattiq cho‘chitib qo‘rqitmoq. Ma’nodoshi


Download 47.78 Kb.
bet5/7
Sana03.08.2023
Hajmi47.78 Kb.
#1664824
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
11- s-nf malumotnoma 3- qism

I Qattiq cho‘chitib qo‘rqitmoq. Ma’nodoshi: (ftakasini yormoq. o‘xshashi: kayfini uchirmoq.

II Ichidagi istak yoki dardini aytmoq. Varianti:


ko‘nglini yormoq

52

Qaysi nutq uslubida jo’yalilik o’ziga xos tarzda namoyon bo’ladi ?

Badiiy nutq uslubida

53

«Shariat sharm nadorad» nima degani ?

«Shariatda sharm yo‘q»

54

«Mushtipar» nomli teskari hikoya muallifi kim ?

Said Ahmad

55

Er va xotinning maqomini atayin almashtirish natijasida, ya’ni
nutqning jo ‘yalilik sifatining buzilishi asosida yaratilgan asar va muallifi ?

Said Ahmadning «Mushtipar» nomli
teskari hikoyasi

56

Yuragi orqasiga tortib ketmoq - ?

Bir lahza ich-ichidan qo‘rquv
aralash qattiq hayajonlanmoq.
Varianti: yuragi orqasiga urib ketmoq.

57

Yuragi toshib ketmoq -?

Kechinmalari ichiga sig‘may, kimgadir
aytish ehtiyoji tug‘ilmoq.

58

Chegara” nomli matn muallifi ?

O‘tkir Hoshimovning «Daftar hoshiyasidagi bitiklar» kitobidan olingan matn

59

Odamzod nima uchun kaftdek hovlisiga gul ekadi? Undan ko‘ra
sholg‘om eksa, qozoniga tushadi-ku.
Odamzod nima uchun bulbul chax-chaxini eshitganda entikib ketadi?
Undan ko‘ra bulbulni sho‘rvaga solib pishirsa, nafsini qondiradi-ku.
Odamzod nima uchun osmonda charaqlab yotgan yulduzlarni ko‘rib,
ko‘ngli zavqqa to‘ladi? Yulduzlar uning hamyonidagi tillalar emas-ku! Ushbu parcha qaysi asardan olingan ?

O‘tkir Hoshimovning «Daftar hoshiyasidagi bitiklar» kitobidan olingan “ Chegara ”matnidan

60

Odamzodni hayvonotdan ajratib turadigan chegara bor.
Bu chegaraning nomi - ?

Ma’naviyat

61

Qaro qoshing, qalam qoshing,
Qiyiq qayrilma qoshing, qiz,
Qilur qatlima qasd qayrab —
Qilich qotil qaroshing, qiz. She’r muallifi ?

E . Vohidov

62

Qadim yurtga qaytsin qadim navolarim,
Qumlar bosib qurimasin daryolarim.

Bo‘lar elning bolalari bir-birin der,


Bo‘lmas elning bolalari bir-birin yer.

Kapalakday kelib, qoshingga qo'nib,


Ko‘zingga termulib umrim o ‘tsaydi...
Ushbu parchalar muallifi ?

Muhammad Yusuf

63

M anzara” she’ri muallifi kim ?

E . Vohidov

64

Qaysi uslubda iboralar deyarli qo‘llanmaydi.

Ilmiy va rasmiy uslublarda

65

Frazeologik iboralarning o’ziga xosligi ?

Frazeologik iboralarning deyarli barchasi ekspressivlikka, obrazlilikka, alohida ifodalilikka egadir. Masalan, kutmagan so‘zi yetti uxlab
tushiga kirmagan
iborasi bilan m a’nodosh, ammo ibora ifodalilik jihatidan so‘zdan ancha ustun. Yana qiyoslang: o ‘taketgan — uchiga chiqqan; beqiyos (juda) — yer bilan osmoncha; albatta — turgan
gap; hech qachon — ikki dunyoda (ham); yashirin — yeng ichida.


66

Kapalakning kapalagi ” she’ri muallifi ?

P o ‘lat Mo'min



67

Qutlug‘ joy ko‘p erur ushbu dunyoda,
Yulduzni ko‘zlagan lochin ham talay
Ushbu bayt muallifi ?

Abdulla oripov

68

Bu yerga termulib parishon dunvo. To‘g ‘rilab oladi qo‘lda soatin.” Ma’no ko’chish turi ?

Metonomiya

69

Bunda so‘z yoki ibora o‘z m a’nosiga tamomila qarama-qarshi bo‘lgan ko‘chma ma’noda ishlatiladi .. ?

Kinoya

70

Kinoya nutqlarda qanday ifodalanadi ?

Kinoyaviy qollangan so‘z yoki ibora og‘zaki nutqda o‘ziga xos,
farqli intonatsiya bilan aytilsa, yozuvda ko‘pincha qo‘shtirnoq bilan
aj rati lad i

71

«Olzbek tili enantiosemik
so‘zlarining izohli lug‘ati» asari muallifi ?

N. Mahmudov va Y. Odilov

72

O‘xshatishlar nechta unsurdan tarkib topadi ?

1) o ‘xshatiladigan narsa (yoki subyekt); 2) o ‘xshatish etaloni; 3) o‘xshatish asosi;
4) o‘xshatishning shakliy ko‘rsatkichi.

73

Misol ?

Masalan, Yigit musichadek beozor ekan o‘xshatishida yigit o'xshatiladigan narsa, musicha o‘xshatish
etaloni, beozor o‘xshatish asosi, -dek qo‘shimchasi esa o ‘xshatishning
shakliy ko‘rsatkichidir.

74

0 ‘xshatishlarning ikki turi farqlanadi: ?

1) erkin o ‘xshatishlar;
2) turg‘un (doimiy) o‘xshatishlar

75

Erkin o’xshatishlar

Badiiy-estetik qimmat, lingvopoetik salmoq nuqtayi nazaridan
erkin o ‘xshatishlar yozuvchining mahoratini namoyon etuvchi vositalardan biri sifatida badiiy nutqda alohida o‘rin tutadi. Yozuvchi o ‘zining badiiy tasvir maqsadiga muvofiq ravishda xilma-xil original o ‘xshatishlar yaratadi, bu o ‘xshatishlar kutilmaganligi, ohorliligi bilan o ‘quvchini rom etadi, muayyan ruhiy yoki jismoniy holat, xususiyat, predmetlarni o‘quvchi ko‘z o ‘ngida yaqqol gavdalantiradi. Masalan, Miryoqub ikki kishining pichirlashib gaplashganini eshitdi, yuragi objuvoz_likopidav ura boshladi (Cho'lpon) gapidagi o ‘xshatish — yozuvchining o'z ijodi mahsuli. Mana bu o ‘xshatishlar ham erkin badiiy o ‘xshatishlardir: Maydalab о ‘rilgan sochlardek
egatlarga tara/gan suvlar — nay ko'ksidan oqavotgan ohanglar kabi sirli-sirli jildiraydilar (Ismoil To‘Iak)


76

turg‘un (doimiy) o‘xshatishlar

Turg‘un o‘xshatishlarda o‘xshatish etalonida ifodalangan obraz
barqarorlashgan bo‘ladi, bunday o'xshatishlar, garchi muayyan shaxs yoki ijodkor tomonidan qo‘llangan bo‘lsa-da, vaqtlar o ‘tishi bilan til jamoasida urfga kirib, doimiy ifodalar sifatida turg‘unlashgan, umumxalq tilidan joy olib ulgurgan bo‘ladi. Bunday o‘xshatishlar xuddi tildagi tayyor frazeologik birliklar kabi nutqqa olib kiriladi. Masalan, Uning bu xislati ham hammaga otning qashqasidav та ’lum (Cho'lpon)', Bolalari qo'rqqanlaridan baqadek qotib qolishdi (M. Nizanov) gaplaridagi o ‘xshatishlar turg‘un o‘xshatishlardir. Turg‘un o‘xshatishlar ham nutqning ifodaliligini ta’minlashda alohida o ‘rin tutadi

77

og‘zing qani desa qulogini ko‘rsatadigan - ?

Lallaygan

78

«Boshindadir» she’ri muallifi ?

E . Vohidov
Nay misol shim kiygan ul
Sandiqdayin tufli bilan,
Hurpayib turgan savatdek
Soch aning boshindadir.

79

Kishi umumiy nutqiy madaniyatining eng muhim qismi nima ?

Talab darajasida shakllangan nutq texnikasi

80

Nutq texnikasi deganda nima tushiniladi ?

jonli, tovushli nutq va uning barcha unsurlarini to‘g‘ri voqelantirish ko'nikm a va malakalarining jami tushuniladi.

81

tovush qo‘shilmalarini aniq talaffuz qilish nima deyiladi ?

Aniq diksiya

82

Fonatsiya jarayoni nima ?

ya’ni nutqni hosil qilish paytida nafas olish va nafas chiqarish fazalari shunday yo‘lga qo'yilishi kerakki, nafas
olish zo‘riqishsiz, bir qadar jadalroq, nafas chiqarish esa tekis, bir
me’yorda va davomliroq kechishi lozim

83

Nutqda yaxlit ohangning shakllanishida qanday unsurlar ishtirokk etadi ?

urg‘u, to ‘xtam (pauza), mazmuniy-hissiy intonatsiya kabi unsurlar ishtirok etadi.

84

gapning mazmuniy-hissiy yo‘nalishini ko‘rsatuvchi narsa ?

Intonatsiya

85

“Biri ikki bo‘lmagan” hikoyasi muallifi?


Download 47.78 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling