Inson resurslarini boshqarish, xodimlar ish faoliyatini baholash usullari

Devid Ogilvi (1911-1999), Ogilvy & Marter reklama kompaniyasining asoschisi.

Agar har birimiz ishga o‘zimizdan past bo‘lganlarni qabul
qiladigan bo‘lsak, biz karlik (pakana)lar kompaniyasiga aylanamiz.
Ammo har birimiz ishga o‘zimizdan yuqori bo‘lganlarni yollasak, biz
gigantlar kompaniyasi bo‘lamiz.
Hozirgi vaqtda menejerlar oldida global miqyosda
raqobatbardoshlikni oshirish, sifatni yuksaltirish, innovatsiyalarni joriy
etish, xaridorlarga xizmat ko‘rsatishni yaxshilash, kompaniyalarning
qo‘shilishi va sotib olinishini boshqarish, biznes uchun yangi axborot
texnologiyalarini qo‘llash kabi strategik vazifalar turibdi.
samarali ishchi kuchini jalb qilish
uning salohiyatini rivojlantirish
uzoq muddat davomida uni qo‘llab-quvvatlashdir
Inson resurslarini boshqarishning uchta asosiy maqsadi bu
«Inson resurslarini boshqarish» atamasi ilk bora XX
asrning 60-yillarida boshqaruv bo‘yicha adabiyotlarda paydo bo‘lgan.
Keng ma’noda bu eng avvalo, ijtimoiy boshqaruv bo‘lib,
fuqarolarning jismoniy, ma’naviy va intellektual qobiliyatlarini
shakllantirish va rivojlantirish, jamiyat hayotining turli jabhalarida
ularning imkoniyatlarini oqilona qo‘llash jarayonlariga maqsadli
yo‘naltirilgan ta’sirni ta’minlaydi va tegishli sharoilar yaratadi.

XX asrda menejment rivojlanishi ishlab chiqarish sohasida inson roliga jamoatchilik qarashlari shiddatli o‘zgarishi bilan birga kuzatildi. Bu vaqt davomida ishlab chiqarish sohasida insoning roli kuzatiladigan to‘rt kontseptsiya almashinuvi ro‘y berdi.

1. Mehnat resurslaridan foydalanish: XIX asr oxirlaridan XX asr
60-yillarigacha ishlab chiqarishda band bo‘lgan inson o‘rniga faqat
uning funksiyasi – ish haqi va ish vaqti xarajatlari bilan o‘lchanadigan
mehnat ko‘rib chiqilgan.
2. Personalni boshqarish: XX asrning 30-yillaridan rivojlana
boshlagan ushbu kontseptsiyaning ilmiy asosini byurokratik
tashkilotlar nazariyasi tashkil qilgan, bunda inson rasmiy roli -
lavozimi orqali ko‘rib chiqilgan, boshqaruv esa – ma’muriy
mexanizmlar (tamoyillar, usullar, vakolatlar, funksiyalar) orqali
amalga oshirilgan.
3. Inson resurslarini boshqarish – inson struktura elementi sifatida
emas, lavozim sifatida – uchta asosiy tarkibiy qism – mehnat
funksiyasi, ijtimoiy munosabatlar va xodimning holati birligida ko‘rib
chiqila boshlagan. Mamlakat amaliyotida bu ko‘rsatkich qisman
foydalanilib, qayta qurish yillarida «inson omilini faollashtirish»
nomini olgan.
4. Insonni boshqarish: ushbu kontseptsiyaga muvofiq, inson –
uziga xos boshqaruv obyekti, lekin u resurs sifatida ko‘rib chiqilishi
mumkin emas.