Institut français d’Études sur l’asie centrale

inodore 

adj hidsiz, hidi yo‘q, hidi yo‘qolgan. 

inoffensif,  ive 

adj  zarar,  ziyon  yetkazmaydigan,  zararsiz,  bezarar, 

beziyon;  yuvosh,  muloyim,  beozor,  xavf-xatarsiz,  bexatar,  betahlika,  xavf-

xatardan xoli, xavfsiz; rendre  inoffensif zararsizlantirmoq, xavfsizlantirmoq, 

bezarar, zarar yetkazmaydigan qilmoq. 

inondation

  nf  1.  toshqin,  suv  bosish,  toshish,  toshib  ketish;  2.  fig  oqim, 

oqib, yog‘ilib, bostirib kelish, yog‘ilib ketish, bosib, to‘lib toshib ketish. 

inonder 

vt  1.  toshmoq,  suv  bosmoq,  suv  ostida  qolmoq,  suv  bostirmoq, 

suv  toshirmoq,  suv  quymoq;  2.  sug‘ormoq,  suv  quymoq,  suv  chiqarmoq; 

inonder  de  larmes  ko‘z  yoshlarini  shashqator  oqizmoq;  3.  fig  to‘ldirib, 

toshirib, bostirib yubormoq, to‘ldirmoq. 

inopérable 

adj  operasiya  qilib,  tig‘  tekkizib  bo‘lmaydigan,  operas iya 

mumkin bo‘lmagan. 

inopérant, ante 

adj dr amaliy natija bermaydigan, ta’sir, kor qilmaydigan, 

ta’sirsiz, samarasiz, besamar; remède inopérant ta’sirsiz, foydasiz dori; être 

inopérant maqsadga erisha olmaslik. 

inopiné,  ée 

adj  kutilmagan,  kutilmaganda  ro‘y,  yuz  bergan,  to‘satdan, 

birdan, qo‘qqisdan  bo‘lib qolgan, nogahoniy,  tasodifiy, o‘ylanmagan, xayolda 

yo‘q. 

inopinément 

adv  kutmaganda,  kutilmaganda,  tasodifan,  nogahon, 

qo‘qqisdan, to‘satdan. 

inopportun,  ue 

adj  o‘z  vaqtida  emaslik,  kutmagan,  bevaqt,  bemahal, 

bemavrid, noo‘rin, o‘rinsiz qilingan. 

inopportunément 

adv  o‘z  vaqtida  emas,  kutilmagan,  bevaqt,  bemahal, 

bemavrid, noo‘rin, o‘rinsiz. 

inopportunité

  nf  o‘z  vaqtida  emaslik,  kutilmaganlik,  bevaqtlik, 

bemahallik, bemavridlik, noo‘rinlik, o‘rinsizlik, chakkilik. 

inorganique 

adj jonsiz, noorganik. 

INORGANISÉ

 

INSISTANCE

 

 

 

283 

inorganisé,  ée 

adj  nm  uyushmagan,  uyushtirilmagan,  tartibsiz,  tarqoq, 

bebosh, betartib, yaxshi tashkil etilmagan (yomon). 

inoubliable 

adj  unutilmas,  unutib  bo‘lmas,  bo‘lmaydigan,  esdan 

chiqmaydigan, ajoyib. 

inouï,  ïe 

adj  quloq  eshitmagan,  eshitilmagan,  misli  ko‘rilmagan,  mislsiz, 

ajoyib, g‘ayrioddiy, g‘ayritabiiy, ko‘z ko‘rib, quloq eshitmagan. 

inoxydable 

adj oksidlanmaydigan, zanglamaydigan, zang  bosmaydigan, 

zanglamas. 

in petto 

loc adv ko‘nglida, ko‘ksida, ichida, xayolida, miyasida, dilida. 

inqualifiable 

adj  ta’riflab,  tavsiflab  bo‘lmaydigan,  ta’rifga  sig‘maydigan, 

ta’rifdan  tashqari, quloq eshitmagan,  eshitilmagan, misli ko‘rilmagan, mislsiz; 

une conduite inqualifiable nojo‘ya qiliq. 

in-quarto 

I.  adj  varaqning  to‘rtdan  bir  qismi  hajmidagi;  II.  nm  varaqning 

to‘rtdan bir qismi hajmidagi kitob. 

inquiet,  ète 

adj  tinib  tinchimagan,  jonsarak,  kuydi-pishdi;  tashvishli, 

betinch, beorom, besaranjom, notinch, xavotirli, uyaltiradigan. 

inquiétant,  ante 

adj  bezovta  qiladigan,  ovora  qiladigan,  urintiradigan, 

tinchini buzadigan, xavotirlantiradigan, tashvishlantiradigan, uyaltiradigan. 

inquiéter 

vt  bezovta  qilmoq,  ovora  qilmoq,  urintirmoq,  tinchini,  oromini 

buzmoq, xavotirlantirmoq, tashvishga solmoq. 

inquiétude

  nf  1.  notinch,  bezovta,  xavotir,  jonsaraklik,  tashvish,  tahlika, 

vahima; 2. pl zirqiragan og‘riq, zirqirash, qaqshoq. 

inquisiteur, trice 

I. adj diqqat, e’ tibor bilan qaraydigan, tikilib qaraydigan, 

jiddiy, sinovchan; un regard inquisiteur sinovchan nigoh; II. nm inkvizitor. 

inquisition

 nf 1. hist inkvizisiya (sud-polisiya); 2. g‘arazli tergov, dastlabki 

tergov, qidiruv-tergov; pousser l’inquisition dastlabki tergov olib bormoq. 

inracontable 

adj aytib, hikoya qilib berib bo‘lmaydigan. 

insaisissable 

adj  1.  ushlab,  tutib,  qo‘lga  tushirib  bo‘lmaydigan,  tutqich 

bermaydigan;  2.  tushunarsiz,  tushunib  bo‘lmaydigan,  anglashilmaydigan, 

noaniq; 3. dr daxlsiz, tegilmaydigan, qonun himoyasida (mol-mulk). 

insalubre 

adj sog‘liq uchun zararli, ziyoni bor, nosog‘lom, sog‘lom emas, 

gigiyenaga zid. 

insalubrité

 nf sog‘liq  uchun zararli, nosog‘lom, ziyoni bor shart-sharoitlar 

(iqlimda). 

insane 

adj  nosog‘lom,  ma’nosiz,  bema’ni,  tuturiqsiz,  ahmoqona, 

noma’qul, kurakda turmaydigan. 

insanité

 nf 1. jinnilik,  telbalik,  tentaklik,  aqlsizlik,  ahmoqlik; 2. bema’nilik, 

noma’qulchilik,  bema’nigarchilik;  tuturiqsizlik,  ahmoqonalik;  dire  des 

insanités og‘ziga kelganini valdiramoq. 

insatiable 

adj  qorni  to‘ymaydigan,  yeb  to‘ymaydigan,  mechkay,  ochofat, 

xo‘ra;  qonmaydigan,  bosilmaydigan,  qondirib,  qanoatlantirib,  bostirib 

bo‘lmaydigan. 

insatisfaction

  nf  qanoatsizlik,  qoniqmaslik,  qoniqarsizlik;  norozilik, 

mamnun, xursand emaslik. 

insatisfait,  aite 

adj  qanoatlanmagan,  qanoat  hosil  qilmagan, 

qondirilmagan, norozi, xursand emas. 

inscription

 nf 1. yozuv, qayd, xotira, qayd qilish, ro‘yxatga  olish, kiritish; 

prendre  ses  inscriptions  ma’ruzalarga  yozilib  qo‘yilmoq  (chorak,  semestr 

boshida);  talaba  bo‘lmoq;  dr  une  inscription  de  faux  sudda  raqib  tomon 

taqdim  etgan  hujjatlarning  qalbakiligi  to‘g‘risida  berilgan  ariza;  2.  o‘qish 

uchun pul to‘lash (talaba); 3. yozuv, ustiga yozilgan xat. 

inscrire 

I.  vt  1.  yozmoq,  yozib  olmoq,  qayd  qilmoq,  orasiga  yozmoq, 

qo‘shib qo‘ymoq, kiritm oq,  tirkamoq, ro‘yxatga kirgizmoq; inscrire à  l’ordre 

du jour kun  tartibiga qo‘ymoq; muhokamaga  qo‘ymoq; inscrire un but gol, 

to‘p  kiritmoq,  urmoq;  2.  ustiga  yozmoq,  yozib  qo‘ymoq;  3.  géom  ichiga 

chizmoq;  II.  s’inscrire  vpr  yozilmoq,  yozilib  qo‘ymoq,  ro‘yxatga  o‘ tmoq; 

s’inscrire  en faux dr qalbaki, soxtaligini  bildirmoq;  fam butkul inkor etm oq, 

qilmoq. 

insécable 

adj bo‘linmaydigan,  taqsimlanmaydigan, ajratilmaydigan, kesib 

bo‘lmaydigan. 

insecte 

nm hasharot, qurt-qumursqa. 

insecticide 

I.  adj  hasharotlarni  qirib  yo‘q  qiladigan;  II.  nm  hasharotlarni 

yo‘qotadigan, qirib tashlaydigan dori. 

insectivore 

I.  adj  hasharot  zaharlaydigan;  hasharotxo‘r,  hasharot  yeb 

yashaydigan; II. nm hasharotxo‘rlar. 

insécurité

  nf  xavfsiz,  bexatar  deb  bo‘lmaslik,  xatardan  xoli  emaslik, 

xatarlik, xatarnok, xavflik, tahlikalik. 

insémination

 nf sun’iy urug‘lantirish, homilador qilish; sun’iy qochirish. 

inséminer 

vt  sun’iy  urug‘lantirmoq,  sun’iy  hom ilador  qilmoq,  sun’iy 

qochirmoq. 

insensé,  ée 

I.  adj  aqldan  tashqari,  o‘ylamasdan  qilingan,  bema’ni, 

behuda,  o‘ylamay  qilingan,  muhokama,  mulohaza  qilib  ko‘rilmagan, 

bemulohaza; II. nm aqlsiz, aqli yo‘q odam, telba, jinni. 

insensibilisation

  nf  etni  o‘ldirish,  og‘riq  sezmaydigan  qilish, 

og‘riqsizlantirish. 

insensibiliser 

vt etni o‘ldirmoq, sezmaydigan qilmoq,  og‘riqsizlantirmoq, 

og‘riqni yo‘qotmoq. 

insensibilité

  nf  1.  sezmaslik,  ta’sirchan  emaslik;  2.  fig  behush  holat, 

e’tiborsizlik, shafqatsizlik, bag‘ritoshlik, zolimlik, yovuzlik. 

insensible 

adj  1.  sezmaydigan,  ta’sirchan  emas;  2.  fig  shafqatsiz, 

toshbag‘ir,  zolim,  yovuz,  berahm;  3.  bilinar-bilinmas,  ko‘rinar-ko‘rinmas, 

ko‘zga tashlanmaydigan, yengil, befarq, g‘alati. 

insensiblement 

adv  sezdirmasdan,  bildirmasdan,  zo‘rg‘a  ko‘z 

ilg‘aydigan, oz-ozdan. 

inséparable 

I.  adj  ayrilmas,  ajralmas,  bo‘linmas,  bo‘linmaydigan, 

o‘rtadagi,  mushtarak,  ajratib  bo‘lmaydigan,  chambarchas,  uzviy  bog‘langan; 

II. nm pl 1. ajralmaslar (to‘ti turi); 2. ajralmas do‘stlar. 

inséparablement 

adv  ajralmas,  o‘rtadagi,  chambarchas,  uzviy  bog‘liq, 

mushtarak ravishda. 

insérable 

adj ro‘yxatga kirgizish mumkin bo‘lgan. 

insérer 

I. vt (dans qqch) kirgizmoq, kiritmoq, qo‘shmoq, qo‘shib qo‘ymoq, 

qo‘ymoq,  ichiga,  orasiga  qo‘ymoq,  solmoq,  o‘rnatmoq,  joylashtirmoq, 

joylamoq,  sig‘dirmoq,  to‘lamoq;  insérer  une  clause  shartlarni  mo‘ljallab 

qo‘ymoq;  insérer  un  article  maqolani  joylamoq;  mil  insérer  à  l’ordre 

buyruqda  bermoq;  II.  s’insérer  vpr  qo‘shilmoq,  aralashmoq,  ichiga 

qo‘yilmoq, kiritmoq. 

insermenté,  ée 

adj  nm  un  prêtre  insermenté  qasamdan  bosh  tortgan 

ruhoniy. 

insertion

  nf  1.  qo‘shish,  ulash,  yoqish,  kirgizish;  ichiga,  orasiga  qo‘yish, 

kirgizish,  joylashtirish;  bosib  chiqarish  bosilish,  nashr  qilinish  (gazetada);  2. 

bildirish (e’lon); 3. biriktirish, biriktirilish (varaq). 

insidieux,  euse 

adj 1. makkor,  hiylakor,  ayyor,  dog‘uli; quv, mug‘ombir, 

aldamchi,  shayton;  2.  yashirin,  maxfiy,  pinhon,  sir  tutilgan,  ichidagi;  une 

maladie insidieuse pinhoniy dard, xastalik. 

insigne 

I. adv mashhur, atoqli, misli ko‘rilmagan, yo‘q, quloq eshitm agan, 

eshitilmagan,  mislsiz,  ajoyib,  a’lo,  juda  yaxshi,  xo‘b,  soz,  yoqimli;  II.  nm 

orden,  medal,  taqdirlash  belgilari;  daraja  belgilari  (unvon,  daraja  bildiruvchi 

nishonlar), belgi, nishon, ramz. 

insignifiance

 nf arzimaslik, ahamiyatsizlik, ko‘rimsizlik;  e’ tibori, salmog‘i, 

nufuzi yo‘qlik. 

insignifiant,  ante 

adj  ozgina,  arzimas,  arzimagan,  arzimaydigan, 

ahamiyatsiz, e’ tibori yo‘q, juda kichkina, bo‘lmag‘ur. 

insinuant,  ante 

adj  1.  tilyog‘ lama,  ayyor,  tulki;  2.  jiddiy  o‘ylab  ko‘rishga 

undaydigan, yo‘llovchi; eslatuvchi. 

insinuation

  nf  1.  ayyorlik,  tulkilik,  tilyog‘lamalik,  muloyim lik,  silliqlik;  2. 

imo-ishora, shama, luqma. 

insinuer 

I.  vt  ishora,  shama  qilmoq,  luqma  solmoq,  ko‘ngliga  solmoq, 

uqtirmoq;  que  voulez-vous  insinuer  par  là?  bu  bilan  nimaga  shama 

qilyapsiz?  II.  s’insinuer  vpr  ichiga  kirmoq,  o‘ tmoq,  bildirmay,  yashirin  kirib 

olmoq, tasodifan o‘ tib qolmoq. 

insipide 

adj  1.  mazasiz,  ta’msiz,  bemaza;  2.  zerikarli,  jonga  tegadigan, 

to‘ydiradigan. 

insipidité

 nf 1. mazasizlik, ta’msizlik, bemazalik; 2. zerikarlilik, bemazalik. 

insistance

  nf  sabot,  qunt-matonat,  tirishqoqlik,  qat’iyat,  qat’iylik,  qattiq 

turish, qaysarlik, o‘jarlik. 

INSISTANT

 

INSTILLER

 

 

 

284 

insistant,  ante 

adj  sabotli,  quntli,  tirishqoq,  qunt  bilan,  qattiq  turib 

kurashuvchi,  qat’ iy,  sabot-matonatli,  so‘zini  o‘tkazadigan,  bir  so‘zli,  o‘jar, 

qaysar. 

insister 

vi 1. (sur qqch) qattiq  turib ma’qullamoq,  talab qilib  turib  olmoq, 

amalga  oshirmoq,  bajartirmoq,  qildirmoq,  o‘ tkazmoq,  muvaffaq  bo‘lmoq;  2. 

(pour  qqch)  qattiq  turib  erishmoq,  o‘z  maqsadiga  etishmoq,  so‘zini 

o‘tkazmoq. 

insociable 

adj  kam  gap,  odamga  qo‘shilmaydigan,  odamovi,  pismiq, 

ichimdagini top, yovvoyi, chiqisholmaydigan. 

insolation

  nf  1.  quyosh  harakati,  ta’siri;  2.  oftob  urish;  3.  quyoshda 

toblash, quyoshda isitish. 

insolemment 

adv  dag‘al,  qo‘pol,  qo‘rslik  bilan,  qo‘rs,  to‘rs,  surbet, 

bezbet, beor, behayo, uyatsizlik, yuzsizlik bilan, g‘ashi, jig‘iga tegib. 

insolence

 nf dag‘al, qo‘pol, qo‘rslik, dag‘al muomula,  qo‘pol  gap, surbet, 

bezbet,  beor,  uyatsiz,  yuzsizlik,  behayolik,  balandparvozlik,  manman, 

takabbur, dimog‘dorlik, gerdaygan, kekkayganlik, katta tutishlik. 

insolent, ente 

I. adj 1. dag‘al, qo‘pol, qo‘rs; surbet, bezbet, beor, uyatsiz, 

yuzsiz,  behayo,  balandparvoz,  manman,  takabbur,  o‘zini  katta  tutadigan;  2. 

quloq  eshitmagan,  eshitilmagan,  misli  ko‘rilmagan,  mislsiz,  ajoyib, 

favqulodda,  hayron  qolarli,  haddan  tashqari,  g‘alati,  sira  ko‘rilmagan;  II.  n 

surbet, bezbet, beor, yuzsiz, sulloh. 

insolite 

adj  odatdagidek  emas,  odatdagidan  boshqacha,  odatdan 

tashqari, g‘ayriodatiy, o‘zgacha. 

insoluble 

adj 1. chim erimaydigan, erib ketm aydigan; 2.  hal qilib, yechib 

bo‘lmaydigan, qiyin, mushkul, ilojsiz, chorasiz. 

insolvable 

adj  nochor,  qarz  to‘lashga  qurbi  yetmaydigan,  to‘lay 

olmaydigan, qodir emas. 

insomniaque 

I.  adj  bedor,  uyqusiz,  uqusi  qochgan,  uyqusi  yo‘q;  II.  n 

bedor, uyqusizlikdan azob chekuvchi odam, ayol. 

insomnie

 nf uyqusizlik, bedorlik, uyqusizlik kasali. 

insondable 

adj  1.  tubsiz,  juda  chuqur,  chamalab  bo‘lmaydigan, 

solishtirib,  qiyoslab  bo‘lmaydigan,  beqiyos,  behad,  juda  katta;  un  abîme 

insondable  tubsiz  jar;  2.  asosziz,  aqlga  sig‘maydigan,  aql  yetmaydigan, 

tushunib bo‘lmaydigan, aql bovar qilmaydigan. 

insonore 

adj tovush o‘ tkazmaydigan. 

insonorisation

 nf tovushlarni o‘ tmaydigan; o‘ tkazmaydigan qilish. 

insonoriser 

vt tovush o‘ tmaydigan qilmoq. 

insouciance

 nf beparvolik, beg‘amlik, betashvishlik. 

insouciant,  ante 

I.  adj  g‘am-tashvishdan  xoli,  betashvish,  beg‘am, 

parvosiz, beparvo; II. nm g‘amsiz odam. 

insoucieux, euse 

adj  g‘amsiz, g‘am-tashvishi yo‘q, betashvish, beg‘am; 

vivre  insoucieux  du  lendemain  ertani  o‘ylamaslik,  o‘ylamay  yashamoq, 

bugungi kun bilan yashamoq. 

insoumis,  ise 

adj  1.  bo‘ysunmagan,  bo‘yin  egmagan,  tartibga 

bo‘ysunmas, betartib,  bo‘yin  tovlaydigan, bosh  tortadigan,  g‘alayonchi,  bosh 

ko‘targan;  2. soldat insoumis  ou un insoumis  ta’ tildan vaqtida  qaytmagan 

soldat. 

insoumission

 nf 1. bo‘yinsunmaslik,  bo‘yin egmaganlik, bosh  tortganlik; 

2. ta’ tildan ataylab, bilib turib vaqtida qaytib kelmaslik (armiyada). 

insoupçonnable 

adj  shubhalantirmaydigan, 

gumonsiramaydigan, 

shubhasiz, gumonsiz. 

insoupçonné, ée 

adj shubhadan xoli, tashqari shubhalanmaydigan. 

insoutenable 

adj  1.  chidab,  toqat  qilib  bo‘lmaydigan;  2.  yoqlab 

bo‘lmaydigan, himoya qilib bo‘lmaydigan, tarafini olib bo‘lmaydigan. 

inspecter 

vt 1. ko‘rib chiqmoq, ko‘zdan kechirmoq,  tekshirmoq,  tekshirib 

ko‘rmoq;  nazorat  qilmoq,  nazorat  qilib  turmoq;  2.  qarab,  ko‘z-quloq  bo‘lib 

turmoq. 

inspecteur,  trice 

n  nazoratchi,  nozir;  un  inspecteur  des  impôts  soliq 

noziri. 

inspection

 nf 1. ko‘rik,  tekshiruv,  tekshirish, ko‘zdan kechirish, ko‘rikdan 

o‘tkazish,  nazorat,  qarab,  nazorat  qilib  turish;  mil  ko‘zdan  kechirish 

(qo‘shinni); 2. nozir lavozimi, mansabi; 3. tekshirish, nazorat qilish, nazorat. 

inspirateur, trice 

I. adj 1. ilhombaxsh, ilhomlantiradigan, ruhlantiradigan, 

zavqlantiradigan;  2.  nafas  olish  uchun  ximat  qiladigan,  nafas;  II.  n  1. 

ilhomlantiruvchi; 2. nf ilhom parisi. 

inspiration

  nf  1.  ilhom,  ilhomlantirish,  ilhomlanish,  ruhlanish,  ko‘tarinki 

ruh;  2.  ixlos  tug‘dirish,  ishontirish,  gipnoz,  tanbeh,  o‘git,  pand-nasihat;  3. 

nafas olish. 

inspiré,  ée 

I.  adj  ilhomi  jo‘sh  urgan,  ilhomga  to‘lgan,  ilhomli,  serzavq, 

ruhlangan; II. n ilhomlangan odam, shoir, shoira. 

inspirer 

I.  vt  1.  nafas  olmoq;  2.  ixlos  tug‘dirmoq,  ishontirmoq,  pand-

nasihat  qilmoq; inspirer des  réflexions o‘ylatib  qo‘ymoq,  o‘ylashga majbur 

qilmoq,  fikrga solmoq;  3. ilhomlantirmoq, ilhom baxsh etmoq, ilhom bermoq, 

ruhini ko‘ tarmoq, ruhlantirmoq, zavqlantirmoq; II. s’inspirer (de qqch) vpr 1. 

amal  qilmoq,  tayanmoq,  qo‘llanma, dastur qilib olmoq;  namunaga olmoq; 2. 

ilhomlanmoq, ruhlanmoq, zavqlanmoq, rag‘batlanmoq. 

instabilité

  nf  1.  notinchlik,  beqarorlik,  turg‘un  emaslik,  omonat,  bo‘shlik, 

yaroqsizlik; 2. o‘zgaruvchanlik, o‘zgarib turish, muvaqqatlik, buqalamunlik. 

instable 

adj  1.  notinch,  turg‘un  emas,  omonat,  bo‘sh,  yaroqsiz,  beqaror, 

betayin;  2. o‘zgaruvchan, o‘zgarib  turadigan, muvaqqat, buqalamun; 3. chim 

chidamsiz,  bardoshsiz, chidash, bardosh bermaydigan,  bo‘sh,  turg‘un emas, 

tez tarqaladigan. 

installateur 

nm  sanitar-texnik  va  isitish  asboblarini  o‘rnatuvchi, 

mutaxassis. 

installation

  nf  1.  o‘rnatish,  joylashtirish,  joylash,  o‘rnashtirish,  sig‘dirish, 

(imoratlarning)  joylashishi,  jihozlash;  une  installation  hydrotechnique 

gidrotexnik  inshootlar;  3.  inshoot,  muassasa,  idora,  tashkilot,  korxona; 

zavod; des installations militaires harbiy inshoot, obyekt. 

installer 

I.  vt  1.  ko‘chirib  kirgizmoq,  o‘rnatmoq,  o‘rnashtirmoq, 

joylashtirmoq,  joylamoq,  sig‘dirmoq;  2.  joylamoq,  jihozlamoq,  tartibga 

keltirmoq;  II.  s’installer  vpr  ko‘chib  kirmoq,  o‘rnashmoq,  joylashmoq, 

o‘rnatilmoq,  joylanmoq,  joylashib  olmoq,  sig‘moq;  s’installer  à  demeure 

mustahkam joylashib olmoq. 

instamment 

adv  qattiq  turib,  qat’iy  sur’atda,  qattiq,  juda,  sabot  bilan, 

qunt-matonat, qat’iyat bilan, ketidan qolmay. 

instance

  nf  1.  vx  qat’iy  talab;  avec  instance  qattiq  turib,  sabot,  qunt-

matonat bilan; 2. sud  jarayoni, sud amaliyoti, sud  ishlari; sud, mahkama; le 

tribunal de première instance  birinchi darajali sud; le tribunal de grande 

instance  oliy,  yuqori  darajali  sud;  en  dernière  instance  pirovardida, 

oqibatda,  natijada; en instance ish ko‘rilyapti,  joriy  hisobda, hozirgi  holatda; 

en instance de tayyor holda, qarashli ravishda. 

instant

1

, ante

 adj qattiq, qat’iy, shoshilinch. 

instant

2

 

nm lahza, soniya,  on,  fursat, dam, payt, daqiqa; un  instant!  bir 

onda,  paytda!  d’un  instant  à  l’autre  hademay,  tezda,  ko‘z  ochib 

yumguncha! par instants ba’zi onlarda,  paytlarda; pour l’instant hozircha, 

ayni  daqiqada,  shu  zahoti;  loc  adv  à  l’instant  darhol,  tez,  zudlik  bilan, 

kechiktirmay,  hamono,  bilanoq,  zahoti;  à  l’instant  même  shu  zahotiyoq; 

dans  un  instant  hozir,  hoziroq,  shu  daqiqada;  à  chaque  instant,  à  tout 

instant  soniya  sayin,  har  soniyada,  dam-badam,  har  daqiqada,  beto‘xtov, 

uzluksiz. 

instantané,  ée 

I.  adj  1.  bir  onli,  bir  lahzali,  bir  zumda  sodir  bo‘ladigan, 

bo‘lib  o‘tadigan,  juda  tez;  2.  juda  tez  bo‘ladigan  harakat,  ish;  II.  nm  bir 

lahzalik fotosurat. 

instantanéité

 nf bir onlik, lahzalik, juda tez, bir onda sodir bo‘lish. 

instantanément 

adv tezda, shu zahotiyoq. 

instar (à l’instar de)

 loc prép o‘xshab, kabi, singari, zaylida, bamisoli. 

instauration

 nf o‘rnatish, joriy qilish, tashkil qilish. 

instaurer 

vt ta’sis  qilmoq,  tuzmoq,  joriy  qilmoq, amalga oshirmoq, qayta 

o‘rnatmoq, tiklamoq, asoslamoq, qurmoq. 

instigateur,  trice 

n  da’vatchi,  ta’sir  o‘ tkazuvchilar;  un  instigateur  de 

guerre urush olovini yoquvchilar. 

instigation

  nf  yo‘llash,  yo‘ldan  urish,  da’vat  qilish,  ta’siriga  tushirish;  à 

l’instigation de birovning da’vati bilan (so‘ziga kirib). 

instillation

 nf méd tomchilab quyish, tomchilab, qon yuborish. 

instiller 

vt tomchilab quymoq, solmoq, tomchilab qon yubormoq. 

INSTINCT

 

INTELLECTUALISME

 

 

 

285 

instinct 

nm  instinkt,  sezgi,  his  qilish,  sezish,  sezgirlik,  beixtiyor  harakat, 

l’instinct  de  conservation  o‘z  jonini  saqlashga  intilish  hissi;  loc  adv  par 

instinct, d’instinct beixtiyor, g‘ayriixtiyoriy ravishda. 

instinctif, ive 

beixtiyor, g‘ayriixtiyoriy, ixtiyorsiz. 

instinctivement 

adv g‘ayriixtiyoriy ravishda, beixtiyor. 

instituer 

vt  1.  ta’sis  qilmoq,  tuzmoq,  o‘rnatm oq,  barpo  qilmoq,  qurmoq, 

qo‘ymoq,  tashkil  etmoq,  asos  solmoq;  2.  ta’yinlamoq,  belgilamoq,  ish 

bermoq,  buyurmoq;  instituer  un  débat  munozara,  bahs  boshlamoq, 

ochmoq. 

institut 

nm  1.  institut,  muassasa,  idora;  l’Institut  de  France  Fransuz 

Instituti  (besh  akademiya  birlashmasi);  un  institut  de  recherches  ilmiy-

tadqiqot  instituti;  2. un institut de beauté  go‘zallik saloni; 3. ijtimoiy  institut 

(jamiyatda). 

instituteur, trice 

n 1.  ta’sis  etuvchi,  tuzuvchi;  2.  o‘qituvchi (boshlang‘ich 

maktabda). 

institution

 nf 1. muassasa,  idora, korxona, mahkama,  tashkilot; 2.  ta’sis 

qilish,  tuzilish,  o‘rnatilish, oliy  o‘quv yurti;  3.  belgilash,  ta’yinlash, ish berish, 

ishga joylash; l’institution d’un héritier dr merosxo‘r belgilash. 

institutionnel, elle 

adj ta’sischi, tuzuvchi. 

instructeur 

I.  adj  m  un  juge  instructeur  sud  tergovchisi;  II.  nm  

o‘qituvchi, ustoz, murabbiy, rahbar. 

instructif,  ive 

adj  dasturil  amal,  yo‘llanma,  ko‘rsatma  beradigan,  yo‘l-

yo‘riq  beradigan,  ibratomuz,  pand-nasihatli,  ta’lim  beradigan,  o‘rgatadigan, 

nasihatomuz. 

instruction

 nf 1. maorif,  o‘qitish, ma’rifat, ong-bilim, ma’lumot,  ilm,  ta’ lim; 

l’instruction  publique  xalq  ta’limi;  l’instruction  secondaire,  supérieure 

o‘rta,  oliy  ta’lim;  2.  bilim lilik,  bilim  darajasi;  avoir  de  l’instruction  ilmli 

bo‘lmoq; 3. o‘qitish,  tayyorlash, yo‘llanma, ko‘rsatma berish, une instruction 

sommaire  jadal  o‘qitish  ta’lim i;  4.  ko‘rsatma,  yo‘llanma,  topshiriq,  buyruq, 

yo‘l-yo‘riq,  maslahat,  amr,  farmoyish,  dastur,  o‘git,  qo‘llanma;  5.  dr  tergov, 

tergov  qilish,  tekshirish;  l’instruction  préparatoire,  préalable  dastlabki 

tergov;  l’instruction  définitive,  l’instruction  à  l’audience  sud  tergovi;  un 

juge d’instruction tergovchi. 

instruire 

I.  vt  (qqn  de  qqch)  1.  o‘qitmoq,  o‘rgatmoq,  ta’lim  bermoq; 

ma’rifat  tarqatm oq,  bilim  bermoq,  oqartmoq,  ma’rifatli  qilmoq,  yo‘l-yo‘riq 

ko‘rsatmoq;  2.  ko‘rsatma,  yo‘l-yo‘riq  bermoq,  ko‘rsatmoq,  xabar  bermoq, 

xabardor qilmoq, bildirmoq, ogoh, voqif qilmoq, ma’lum qilmoq,  e’lon  qilmoq;