Interyer-dizayn sohasiga oid terminlarning ingliz va o’zbek tillarida tasnifi
Keywords: design, interior-design, exterior design, the terminology of interior- design, tracing method
Download 230.76 Kb. Pdf ko'rish
|
interyer-dizayn-sohasiga-oid-terminlarning-ingliz-va-o-zbek-tillarida-tasnifi
Keywords: design, interior-design, exterior design, the terminology of interior-
design, tracing method. KIRISH Interer - bu uyushgan madaniy makon, dizayner tomonidan o’zlashtirilishining to’liq modeli va tarixiy rivojlanishning ma’lum bir bosqichida uning ob’ektivligi hisoblanadi. Zamonaviy interyer dizaynini tahlil qilish uchinchi ming yillik boshidagi "Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.567 (SJIF) December 2022 / Volume 3 Issue 12 www.openscience.uz / ISSN 2181-0842 1121 odamning jihozlar olamiga bo’lgan munosabati, mavjudlikni dizayn orqali shakllantirish zarurati asosidagi g’oyalarni ochib berish vositasidir. Interer dizaynga sohasiga oid bo’lgan so’zlar hamda so’z birikmalarni to’g’ridan to’g’ri tarjima qilib bo’lmaydi, shunda biz tarjima usullaridan foydalanmiz. "Tarjima" tushunchasi turli faoliyat va sohalarga ta’sir qiladi. Albatta, tarjima fanda muhim rol o’ynaydi va alohida murakkablik atamalarni ifodalaydi. Bundan tashqari, XX asrda san’at oid xarakterli matnlar, gaplar, so’zlar tarjima qilina boshlandi. Hozirda rivojlanib borayotgan soha bu interer dizayn hisoblanadi. Tarjimonlar lug’atning yangi qatlamining paydo bo’lishi munosabati bilan farqlovchi xususiyatlar, bu esa tarjimada qiyinchiliklarga olib keladi. Shuning uchun tarjimon nafaqat tilni, balki tilni ham yaxshi bilishi kerak u ishlayotgan mavzu bo’yicha mukammal bilimga ega bo’lishi kerakdir. ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODLAR Avvalo, “termin” tushunchasiga ta’rif berish kerak A.V.Superanskaya bu atamaning alohida ekanligiga ishonadi muayyan sharoitlarda va maxsus ishlatiladigan so’z hisoblaydi [3]. Maxsusning asosiy birliklari sifatida atamalarning adekvat tarjimasi, matn tarjimaning aniqligi va bir biriga mosligi muhimdir. Biroq, tarjima bilan ishlashda tarjimonlar ko’pincha bunday bir qancha muammolarga duch keladi, chunki ular oldida nihoyatda muhim vazifa - tarjimani tanlash to’g’ri analiz qilish, ya’ni muntazam ravishda bo’lgan TT (tarjima tili) birligi MT ning ma’lum bir birligini (manba tili) tarjima qilish uchun tanlanadi va chog’ishtiriladi. Terminlarni tarjima qilish usullari orasida eng ko’p ajralib turadiganlari: 1. Transkripsiya va transliteratsiya - birlikni o’zgartirish usullari TT o’zining tovush yoki alifbo tarkibini da takrorlash orqali, atamalarni ingliz tilidan o’zbek tiliga tarjima qilganda, bu usullar ko’pincha birlashadi, bu fonetik va grafik farqlarga bog’liq ikki til; 2. kalkalash usuli - chet tili birligini aylantirish usuli uning tarkibiy qismlari yoki so’zlarning TLdagi leksik o’xshashlari bo’yicha tarjima usuli; 3. tarifiy ifoda usuli - chet tilining leksik birligini tarjima qilishda TL dagi ma’nosini yanada to’liqroq va batafsilroq izohlaydi [2]. MUHOKAMA VA NATIJALAR Avvalo, shuni ta’kidlash kerakki, interyer dizayni xonaning sub’ekt-fazoviy tashkilotidir. Siz taassurot qoldirishingiz mumkin bu juda oddiy masala, lekin u alohida bilim va ko’nikmlarni talab qiladi. Dizayner o’z ishida odatda sezilarli miqdorda lug’at va atamalardan foydalanadi. Bu sohadagi atamalarni qiyosiy tahlil qilish asosida shunday qilish mumkin: 1. Bitta so’zdan iborat bo’lgan terminlar ya’ni: “Plafon”, “arka”, “plafond”, “arch”; 2. Murakkab terminlar, ya’ni ikkita so’zdan iborat: “osmono’par”, “sidelights”, "Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.567 (SJIF) December 2022 / Volume 3 Issue 12 www.openscience.uz / ISSN 2181-0842 1122 “skylights”, “cantilever”; 3. Murakkab tarkib topgan qo`shma atamalar (ibora terminlari). bir nechta so’zlardan: "tolali plitalar", "taxta mebellari", "", "natural light". Ko’pincha atamalar modelga muvofiq tuziladi va sifat + ot so’z turkumlari orqali ifodalanadi. Bundan tashqari, bir necha tarjima qiyinchiliklarini keltirish mumkin: Lotin va qadimgi yunon tillaridan olingan olinma so’zlar. Xatoki “dizayn” termini lotincha so’zdan olingan bo’lib ya’ni “designare”, “aniqlash” degan ma’noni beradi. Uyg’onish davriga kelib bu so’z “loyiha”, “chizma”, “rasm” degan ma’nolarga almashgan. Yana bunga misol, “stil” so’zi, bu so’z orqali qo’shma so’zlar tashkil topilgan ya’ni “pycnostyle” - “piknostili” yoki “hypostyle” - “gipastili”(ko’p qirrali stil yoki aralash stil). Endilikda stil nomlarini ko’rib chiqamiz: Tarjima qilishda 3 usuldan foydalanimiz yuqorida aytganimizdek: Transkripsiya va transliteratsiya, kalkalash usuli, tasviriy ifoda usullaridan foydalanimiz. Misol tariqasida, “loftstyle” va “bauhaus” terminlarini ishlatamiz va tarjima qilinganda “loft stili” va “bauhaus” o’zgramaydi. The loft homes are converted into a third bedroom and there are wooden floors and double glazing throughout [11]. Endi tarjima qilinganda “Cherdak(boloxona) uch xonali yotoqxonaga aylantirilgan va yog’och pollaran va ikki oynali oynalardan foydalanilgan.” Bu yerda “loft” so’zi cherdak ma’nosida kelayapti, endi esa interer dizaynga asoslansa qanday ma’noda kelishini misol tariqasida ko’ramiz: “Loft homes are mainly chosen by creative, freedom-loving people who appreciate practicality, creativity, and minimalism”, bu yerda esa , “Loft uylar asosan ijodkorlik, erkinlikni sevuchchi va minimalizmni qadrlaydigan ijodiy va minimzalizmni qadrlaydigan odamlar tomonidan tanlanadi”, bu gapda “loft” termini o’z ma’nosida qo’llanildi. Keyingi termin “hightech”, bu termin hozirda ko’p qo’llanilib, zamonaviy stilni yaratuvchi interer dizayn stili hisoblanadi, o’zbek tilida esa “yuqori texnologiya” ma’nolarini beradi. Misol: The room is designed by hightech style which is an innovative modern style these days. “Xona yuqori texnologiyali stil asosida yaratilib, bugungi kunda innovatsion zamonaviy stil hisoblanadi”. Bu misolda termin o’z ma’nosida kelib, to’g’ridan to’g’ri tarjima usuli foydalanilgan. Keyingi misolda ko’chma ma’nosiga nazar tashlaymiz: “If you want to decide about this situation, it would be high-tech solution”. "Agar siz ushbu vaziyat haqida qaror qabul qilishni istasangiz, bu eng samarali yechim bo’ladi oladi." Ushbu misolda, tasviriy ifoda tarjima usulidan foydalanildi, ya’ni gapni tarjima qilganda uni tasvirlash orqali, vaziyatni chiroyli tasvirlash uchun ushbu usul qo’llanildi. Shunaqa qilib, agar ushbu tarjima usullaridan foydalanilsa, terminlar oson va tushunarli ya’no bir ma’noga ega bo’lib gavdlanadi. Yoritish moslamarini nomlarini tarjima usullarida: taniqli AZURE jurnalidagi "pendant light" atamasini ham ko’rib chiqamiz [3]. “pendant” termini “an ornament "Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.567 (SJIF) December 2022 / Volume 3 Issue 12 www.openscience.uz / ISSN 2181-0842 1123 on a chain that you wear round your neck” ya’ni bu termini o’zbek tilidga tarjima qilganda, “osilmachoq chiroq”, potolokka temir zanjir orqali osilib ilinadigan Qandil yoki chiroq xuddiki zanjirdagi marjon kabi [11]. XULOSA Amaliy tahlil natijalariga ko’ra, quyidagi xulosalarga keldik: 1. Tarjimon nafaqat tilni, o’zi ishlayitgan mazu haqida to’liq va mukammal bilishi kerak; 2. Tarjimon ikki tilli lug’at va bir tilga mansub bo’lgan hamda unga bog’liqlik tomonlarini ham o’rganib chiqishi kerak; 3. Tarjimon tilda ekvivalentini topolmasa, quyida aytganimizdek tarjima usullaridan foydalanib ma’nosi topishi kerak. Bundan ko’rinib turibdiku, ikki tilni ya’ni bir biriga qardosh bo’lmagan tillarni chog’ishtirayotgdanda, tarjima analizi qilinayotgandan ko’pkina qiyinchiliklarga duch kelishi mumkin va buni oldini olish uchun yuqori usullardan foydalanilsa qiyinchiliklar bartaraf bo’ladi va o’quvchi shaxsga qiyinchilik tug’dirmaydi. Download 230.76 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling