Investisiya” fanidan maʼruzalar to‘plami Camarkand 2016

Xususiy investitsiyalar esa – turli xil xususiy korxona va tashkilotlar, firmalar, tadbirkorlar hamda aholi tomonidan biror bir faoliyatga foyda olish maqsadida joylashtirgan mablag‘lari kiradi. Bunda davlat va yuqori vazirligi bo‘lmagan xususiy yuridik va jismoniy shaxslar, xo‘jalik uyushmalari, jamiyatlar, shirkatlar shuningdek jamoat tashkilotlari va boshqa yuridik shaxslar va jismoniy shaxslar tomonidan mablag‘lar ajratish yo‘li bilan amalga oshiriladi.
Ko‘p korxonalar faoliyat turidan katʼiy nazar, o‘zini faoliyatini taʼminlab turish uchun ko‘p miqdorda mablag‘ga muxtoj bo‘ladi. Bu korxonalarning ham o‘zoq hamda qisqa muddatli xarajatlari mavjud. Korxonalarning qisqa va o‘zoq muddatli xarajatlarini moliyalashtirish uchun korxonalar turli xildagi qarz majburiyatlari va aksiyalarni muomalaga chikaradi. O‘z navbatida ularda bush pul mablag‘lari mavjud bo‘lsa, ular bu mablag‘larni boshqa faoliyatga yonlatiradi va bu orqali daromad oladi.
Jismoniy shaxslar esa investitsion jarayonga turli xil usulda mablag‘ etkazib berishi mumkin, masalan pul mablag‘larini bank hisob rakamlardida joylash, obligasiya, aksiya va sug‘urta polislarini sotib olish, turli xildagi mulkni sotib olish va xk. Moliyaviy instrumentlarni tanlash – muxim masala bo‘lib, u investor o‘z oldiga kuyadigan maqsadlariga bog‘likdir.
Chet el (xorijiy) investitsiyalar – bu chet eldan kirib kelayotgan mablag‘lar oqimi hisoblanadi. Investitsiyaning ushbu turi ham davlat va xususiy turlarini o‘z ichiga oladi. Bunda investitsiya faoliyati davlatlar, yuridik shaxslar va chet el fuqarolari tomonidan chet el investitsiyalarini berish yo‘li orqali amalga oshiriladi.
Mulkka egalik qilish huquqiga, bekamu-ko‘st xo‘jalik yuritish yoki operativ ravishda boshqarish huquqiga, shuningdek daromalar manbaiga, jamg‘armalarga ega bo‘lgan va qarzga beriladigan hamda jalb etiladigan mablag‘larni olish huquqidan foydalana oladigan vatan va chet el fuqarolari, yuridik shaxslar, shuningdek ajnabiy davlatlar tomonidan birgalikda investitsiyalar ajratish yo‘li bilan.
Demak, investitsiyalarni amalga oshirishda investitsion faoliyatni olib borish shakllari ham mulkchilik shakllariga karab belgilanadi. Mablag‘larning kaysi sohalarga ajratilishi, xajmlari va investitsiyalar berishda qatnashish shartlariga karab investitsion faoliyatning quyidagi obʼektlari tavofut kilinadi:
Milliy iqtisodiyotning hamma sohalarida yangidan yaratiladigan va zamonaviy holga keltiriladigan asosiy fondlar va aylanma mablag‘lar; fan-tyexnika mahsulotlari, aqliy kadriyatlar, aksiyalar, obligasiyalar va boshqa qimmatli qog‘ozlar, pul ulushlari, mulkiy huquqlar va boshqalar.
Investitsiyalar – iqtisodiy va boshqa faoliyat obʼektlariga kiritilgan moddiy va nomoddiy neʼmatlar hamda ularga doir xuquqlarini yig‘indisiga tushuniladi.